Xuất khẩu của Trung Quốc và nhiều quốc gia sụt giảm

Thương mại là cứu cánh cho nền kinh tế Trung Quốc trong đại dịch, nhưng đã kéo dài đà giảm trong những tháng gần đây do nhu cầu toàn cầu đối với hàng xuất khẩu của nước này giảm. Ảnh: AFP

Xuất khẩu của Trung Quốc đang giảm tốc

Theo số liệu được Tổng cục Hải quan Trung Quốc công bố ngày 7/6, xuất khẩu của nước này trong tháng 5 đã giảm 7,5% so với cùng kỳ năm ngoái, thấp hơn nhiều so với dự báo của các nhà phân tích về mức giảm 0,4% trong một cuộc thăm dò do Reuters thực hiện.

Tuy nhiên, nhập khẩu hoạt động tốt hơn dự kiến song vẫn giảm 4,5% so với cùng kỳ năm ngoái, giảm thấp hơn so với kỳ vọng của các nhà phân tích là giảm 8%. Điều này khiến thặng dư thương mại hàng tháng của nước này ở mức 65,81 tỷ USD, giảm 16,1% và thấp hơn dự báo.

Một số nhà kinh tế cho biết con số nhập khẩu tốt hơn dự kiến cho thấy sự phục hồi sau Covid-19 của nền kinh tế nội địa Trung Quốc vẫn đi đúng hướng, bất chấp sự chậm lại của lĩnh vực xuất khẩu mạnh mẽ. Nhập khẩu đã giảm 7,9% so với cùng kỳ trong tháng 4, trong khi xuất khẩu tăng 8,5%, giảm trở lại sau mức tăng bất ngờ vào tháng 3 (tăng gần 15%).

Julian Evans-Pritchard, người đứng đầu bộ phận kinh tế Trung Quốc tại Capital Economics đã viết trong một báo cáo nghiên cứu rằng, do cơ sở so sánh thấp hơn so với năm ngoái và những thay đổi về giá nhập khẩu, khối lượng nhập khẩu tháng 5 thực sự tăng 8,5%, tốc độ nhanh nhất trong hơn một năm qua.

Cơ quan hải quan Trung Quốc cho biết, thương mại với Mỹ đã giảm 5,5% trong 5 tháng đầu năm so với một năm trước đó, thặng dư thương mại của nước này với nền kinh tế lớn nhất thế giới giảm 14,5%. Thương mại với Nhật Bản giảm 3,5% so với cùng kỳ năm ngoái.

Đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc trong 5 tháng đầu năm là Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á, với tổng thương mại tăng 9,9%, tiếp theo là EU, với thương mại tăng 3,6%.

Evans-Pritchard cho biết: “Khối lượng nhập khẩu tăng lên mức cao nhất trong 18 tháng, ủng hộ quan điểm của chúng tôi rằng quá trình phục hồi mở cửa trở lại vẫn đang đi đúng hướng”.

Thương mại là huyết mạch của nền kinh tế Trung Quốc trong thời kỳ đại dịch, nhưng đã sụt giảm kéo dài trong những tháng gần đây do nhu cầu toàn cầu đối với hàng xuất khẩu của nước này giảm.

Lĩnh vực sản xuất đã có các dịch vụ hoạt động kém hiệu quả kể từ khi các biện pháp kiểm soát Covid-19 không còn hiệu lực vào năm ngoái. Một loạt các chỉ số kinh tế trong những tuần gần đây đã chỉ ra sự phục hồi kinh tế không đồng đều, mặc dù vẫn đang trong quá trình khôi phục, nhưng đang bắt đầu chậm lại, với sản xuất công nghiệp và lợi nhuận giảm, hoạt động của nhà máy và tăng trưởng tín dụng.

Mặc dù hoạt động dịch vụ đã tăng lên trong năm nay, nhưng cũng có những dấu hiệu cho thấy đang bắt đầu mất đi một số lợi ích nhanh chóng ban đầu kể từ khi các biện pháp hạn chế nghiêm ngặt do Covid-19 được dỡ bỏ.

Evans-Pritchard dự báo, xuất khẩu của Trung Quốc sẽ giảm hơn nữa khi tác động của việc tăng lãi suất mạnh được lọc qua các nền kinh tế phát triển vào cuối năm nay. Ông viết: “Đối với hàng nhập khẩu, chúng tôi nghĩ rằng chúng sẽ tiếp tục phục hồi trong các quý tới với sự thúc đẩy từ việc nền kinh tế mở cửa trở lại”.

Nhu cầu toàn cầu dường như đã chững lại

Các số liệu mờ nhạt chỉ ra vai trò thu hẹp của thương mại trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc nếu so sánh với kỷ nguyên "không Covid", khi nhu cầu điện tử, đồ nội thất và các mặt hàng vật chất khác của phương Tây tràn ngập các nhà máy Trung Quốc cùng các đơn đặt hàng. Các quan chức Trung Quốc đã nỗ lực rất nhiều để đảm bảo các nhà máy vẫn mở cửa, ngay cả khi các cư dân bị hạn chế tiếp xúc do dịch bệnh.

Theo Fitch Ratings, sự thay đổi của chi tiêu dịch vụ đang đè nặng lên nhu cầu đối với hàng hóa toàn cầu. Ảnh: WSJ

Sự chậm lại trong xuất khẩu không chỉ giới hạn ở Trung Quốc. Các cường quốc thương mại châu Á khác cũng báo cáo xuất khẩu sụt giảm vào tháng trước khi nền kinh tế toàn cầu hạ nhiệt.

Xuất khẩu từ Hàn Quốc đã giảm 15,2% trong tháng 5 so với một năm trước đó, dẫn đầu bởi sự sụt giảm mạnh trong xuất khẩu chất bán dẫn, máy tính và các sản phẩm điện tử khác. Xuất khẩu của Việt Nam cũng đã sụt giảm 6% so cùng kỳ.

Sự dịu đi trong thương mại toàn cầu theo sau một giai đoạn tăng trưởng tương đối mạnh mẽ trong đại dịch Covid-19 vào năm 2021 và 2022. Giờ đây, việc thắt chặt chính sách tiền tệ, hỗ trợ tài chính mờ nhạt của các chính phủ và chuyển sang giai đoạn chi tiêu dịch vụ đang đè nặng lên nhu cầu hàng hóa.

Ngày 7/6, Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) cũng dự báo, dòng chảy thương mại toàn cầu sẽ tăng 1,6% trong năm nay, từ mức mở rộng 5% vào năm ngoái.

Hoạt động thương mại suy yếu sẽ phủ bóng đen lên nền kinh tế toàn cầu. Cơ quan nghiên cứu có trụ sở tại Paris dự kiến nền kinh tế toàn cầu sẽ tăng trưởng 2,7% trong năm nay, so với 3,3% vào năm 2022. Ngân hàng Thế giới tuần này cũng dự báo tăng trưởng toàn cầu sẽ chậm lại trong nửa cuối năm nay và cắt giảm dự báo tăng trưởng xuống còn 2,4% cho năm 2024, từ mức ước tính trước đó là 2,7%.

Tháng trước, một số ngân hàng đầu tư đã hạ dự báo tăng trưởng cả năm của Trung Quốc. Nomura và Barclays lần lượt cắt giảm tăng trưởng của nước này xuống còn 5,5% và 5,3%. Mặc dù dữ liệu gần đây đã chỉ ra sự phục hồi đang chững lại, nhiều nhà kinh tế tin rằng Trung Quốc vẫn có thể đạt được mục tiêu tăng trưởng khoảng 5% trong năm bất chấp những điểm yếu gần đây.

Xuất khẩu chậm lại cũng sẽ làm tăng thêm áp lực giảm tốc độ tăng trưởng của Trung Quốc trong năm nay, trong bối cảnh có dấu hiệu cho thấy sự phục hồi sau Covid đã bắt đầu mờ dần.

Bất chấp việc Trung Quốc đã dỡ bỏ các hạn chế Covid vào cuối năm ngoái, người tiêu dùng vẫn miễn cưỡng chi tiêu các mặt hàng có giá trị lớn, các doanh nghiệp tư nhân chỉ thực hiện các khoản đầu tư mới trong khi triển vọng thị trường bất động sản vẫn không chắc chắn sau sự phục hồi vào mùa xuân.

Chính quyền Trung Quốc đã cam kết hỗ trợ nền kinh tế và giúp các nhà sản xuất và xuất khẩu đảm bảo các đơn đặt hàng ở nước ngoài, mặc dù các nhà kinh tế hoài nghi về hiệu quả của các biện pháp đó.

Với điều kiện tiền tệ thắt chặt ở nước ngoài, một số nhà kinh tế đã lập luận rằng các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc cần sớm tăng cường kích thích kinh tế. Ngân hàng trung ương Trung Quốc đã kiềm chế cắt giảm lãi suất cơ bản trong năm nay, nhưng các nhà phân tích đang đặt cược vào các biện pháp hỗ trợ nhiều hơn trong nửa cuối năm.

Sự phục hồi tổng thể của Trung Quốc bắt đầu mất đà vào tháng 4. Chỉ số quản trị nhà mua hàng, một thước đo chính thức về hoạt động sản xuất bất ngờ giảm xuống 48,8 vào tháng 5. Cục Thống kê Trung Quốc dự kiến sẽ công bố một loạt các chỉ số kinh tế cho tháng 5 vào ngày 15/6./.

Hoàng Lê (theo The Wall Street Journal)