Xuất khẩu gạo: lúa cạn đồng, kịch bản 2023 có lặp lại?

Giai đoạn khó khăn nhất của ngành lúa gạo đã qua. Ảnh: Trung Chánh

Đã qua giai đoạn khó nhất?

Trao đổi với KTSG Online, ông Nguyễn Chí Thành, Giám đốc ngành hàng lúa gạo của Công ty cổ phần xuất nhập khẩu An Giang (Angimex), cho biết giai đoạn khó khăn nhất của ngành lúa gạo khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đã qua.

Theo đó, vào khoảng tuần đầu của tháng 9-2025, khi lệnh cấm nhập khẩu gạo 60 ngày của Philippines có hiệu lực (từ ngày 1-9 đến hết tháng 10-2025) đã khiến giá lúa gạo giảm mạnh vì doanh nghiệp không thể tiếp tục ký hợp đồng xuất khẩu vào quốc gia này.

Tuy nhiên, hiện giá lúa gạo khu vực ĐBSCL đã quay đầu tăng trở lại. “Rõ ràng, nó đã qua điểm xấu nhất rồi, không còn vấn đề gì có thể ảnh hưởng xấu hơn”, ông Thành nói.

Trao đổi với KTSG Online, ông Vũ Phước Hậu, thương lái kinh doanh lúa gạo khu vực tỉnh An Giang, xác nhận giá lúa gạo hiện đã quay đầu tăng trở lại 200-300 đồng/kg so với tuần trước. Trong đó, tại khu vực Sa Đéc (tỉnh Đồng Tháp) gạo nguyên liệu IR 50404 có giá 8.000-8.100 đồng/kg; OM 380 có giá 7.800-7.900 đồng/kg; OM 5451 có giá 8.400-8.500 đồng/kg; OM 18 và Đài Thơm 8 có giá 9.000-9.100 đồng/kg.

Trong khi đó, ông Thành của Angimex, cho biết đối với giống lúa Nhật (Japonica), giá bật tăng mạnh trở lại trong khoảng hai tuần gần đây, từ mức 6.800 đồng/kg lên 7.300 đồng/kg. “Điều này có nghĩa nhu cầu khá lớn trong khi nguồn cung hạn chế, giúp tăng trở lại”, ông cho biết.

Một căn cứ để củng cố thêm cho nhận định nêu trên, đó là ở thời điểm hiện tại vụ thu hoạch lúa hè thu 2025 sắp kết thúc, lượng lúa hàng hóa dần cạn, cho nên, áp lực phải tiêu thụ lượng lớn lúa gạo cũng qua.

Báo cáo của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh An Giang, địa phương có diện tích sản xuất lúa lớn nhất ĐBSCL, cho thấy vụ hè thu 2025, địa phương gieo sạ hơn 506.000 héc ta, trong đó, đã thu hoạch hơn 440.000 héc ta, với sản lượng đạt khoảng 2,96 triệu tấn, tức chỉ còn khoảng 66.000 héc ta diện tích trên đồng.

Với diễn biến như nêu trên, rõ ràng ngành hàng lúa gạo Việt Nam đã đi qua giai đoạn khó khăn, dù chính sách cấm nhập khẩu gạo của Philippines (quốc gia tiêu thụ chiếm khoảng 45% tổng lượng gạo xuất khẩu 7 tháng đầu năm 2025 của Việt Nam) vẫn đang có hiệu lực.

Kịch bản tăng giá như năm 2023 có lặp lại?. Ảnh: Trung Chánh

Cung ít, thị trường có “bùng nổ” cuối năm?

Với những gì đang diễn ra trên thị trường lúa gạo khu vực ĐBSCL, câu hỏi được đặt ra đó là “kịch bản” thị trường năm 2023 có lặp lại trong những tháng cuối năm nay hay không?

Tại hội nghị “Sơ kết sản xuất trồng trọt năm 2025, triển khai kế hoạch sản xuất vụ đông xuân 2025-2026 các tỉnh phía Nam” diễn ra mới đây ở tỉnh Đồng Tháp, ông Trần Tấn Đức, Thành viên HĐQT Tổng công ty lương thực miền Nam (Vinafood 2), Phó chủ tịch Hiệp hội lương thực Việt Nam (VFA), cho biết khách hàng Philippines đã quay lại hỏi mua để nhận hàng từ đầu tháng 11-2025 khi lệnh cấm nhập khẩu gạo 60 ngày kết thúc.

Theo tính toán của vị phó chủ tịch VFA, nhu cầu nhập khẩu gạo Việt Nam riêng với thị trường Philipines trong những tháng cuối năm 2025 ở mức khoảng 0,8-1 triệu tấn.

Trong khi đó, báo cân đối xuất khẩu gạo Việt Nam của VFA, đơn vị này dự kiến xuất khẩu gạo năm nay của Việt Nam đạt 7-7,5 triệu tấn, trong đó, 7 tháng đầu năm đã xuất khẩu 5,51 triệu tấn và những tháng còn lại xuất khẩu thêm 1,5-2 triệu tấn.

Còn theo số liệu của KTSG Online có được, đến hết tháng 8-2025, Việt Nam đã xuất khẩu đạt gần 6,2 triệu tấn gạo các loại, tức những tháng còn lại cần xuất thêm 0,8-1,3 triệu tấn để đạt mục tiêu dự kiến của năm nay.

Nguồn cung trong nước cạn dần, trong khi triển vọng nhu cầu thị trường vẫn còn khá dồi dào, nhất là khi Philippines mở cửa trở lại, không loại trừ khả năng thị trường lúa gạo sẽ “nóng sốt” trở lại như đã diễn ra trong những tháng cuối năm 2023.

Ông Nguyễn Chí Thành của Angimex, cho biết điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu gạo cuối năm đã lộ diện khi nhu cầu gạo Philippines quay lại, trong khi những thị trường khác cũng tăng tốc nhập khẩu cho nhu cầu tiêu dùng dịp năm mới. Tuy nhiên, cũng có một điểm đáng lưu ý, đó là thời điểm giá lúa gạo giảm sâu như vừa qua, các doanh nghiệp xuất khẩu cũng đã tranh thủ nhập kho. “Hiện tại, lúa gạo đã nhập vô kho, trong đó, các kho lớn khả năng cũng đã đầy”, ông nói.

Từ những đặc điểm nêu trên, rõ ràng cũng khó để có được một dự báo chính xác cho diễn biến thị trường lúa gạo những tháng cuối năm nay. Tuy nhiên, xu hướng giá tăng sẽ là yếu tố chủ đạo, nhất là khi nguồn cung thấp trong khi nhu cầu quay trở lại...

Trung Chánh