Xuất khẩu gạo: Philippines hỏi mua, Việt Nam chưa dám bán!

Lệnh cấm nhập khẩu gạo 60 ngày của Philippines được thực thi chưa lâu (từ ngày 1-9 đến hết tháng 10-2025), các doanh nghiệp của quốc gia này đã quay lại hỏi mua. Thế nhưng, doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam vẫn không dám bán…

Nhà nhập khẩu Philippines hỏi mua gạo, nhưng doanh nghiệp Việt Nam không dám bán. Ảnh: Trung Chánh

“Cửa sáng” quay lại?

Tại hội nghị “Sơ kết sản xuất trồng trọt năm 2025, triển khai kế hoạch sản xuất vụ đông xuân 2025-2026 các tỉnh phía Nam” diễn ra ở tỉnh Đồng Tháp hôm 9-9, ông Trần Tấn Đức, thành viên HĐQT Tổng công ty lương thực miền Nam (Vinafood 2), Phó chủ tịch Hiệp hội lương thực Việt Nam (VFA), cho biết hiện nhu cầu thị trường Philippines đã quay trở lại, nhưng doanh nghiệp Việt Nam không dám ký bán.

Theo đó, dù tháng 11-2025 nhà nhập khẩu Philippines mới được phép mua gạo trở lại, nhưng hiện đã liên hệ tìm nguồn cung từ Việt Nam. “Khách hàng Philippines hỏi mua để nhập hàng vào đầu tháng 11, tuy nhiên, chúng tôi sợ rủi ro nên không dám ký”, ông Đức cho biết.

Giải thích thêm vấn đề nêu trên, theo ông Đức, nếu doanh nghiệp ký bán, trong khi đến tháng 11-2025, Chính phủ Philippines không cấp giấy chứng nhận vệ sinh và kiểm dịch thực vật (SPS-IC) cho thương nhân nhập khẩu sẽ là một rủi ro nên doanh nghiệp đang rất thận trọng.

Trường hợp đưa gạo sang Philippines, nhưng thương nhân nhập khẩu không có SPS-IC buộc doanh nghiệp Việt Nam phải chở gạo quay đầu, rất tốn kém. “Đợt vừa rồi, có nhiều doanh nghiệp Việt Nam cũng chở hàng từ Philippines về, kể cả hàng đưa lên cảng TPHCM cũng chở về lại kho”, ông dẫn chứng.

Tuy nhiên, theo khẳng định của ông Đức, nhu cầu nhập khẩu của Philippines còn rất lớn, trong đó, riêng gạo Việt Nam những tháng cuối năm ở mức khoảng 0,8 đến 1 triệu tấn. Bởi, gạo thơm Việt Nam được người tiêu dùng Philippines ưa chuộng, giá cả hợp lý.

Được biết, những ngày gần đây tín hiệu thị trường của ngành lúa gạo cũng “khởi sắc” trở lại nhờ hỗ trợ từ mua dự trữ quốc gia cũng như doanh nghiệp đang tích cực khai thác thị trường khác thay thế Philipines.

Theo đó, vị phó chủ tịch VFA, cho biết nhiều doanh nghiệp Việt đã chuyển xuất khẩu sang thị trường châu Phi, Trung Quốc và một số quốc gia khác. “Hiện châu Phi đang mua lại với giá khoảng 485-490 đô la Mỹ/tấn (tùy điều kiện giao hàng)”, vị này nói.

Trong khi đó, Tổng cục dự trữ Nhà nước đang thu mua 280.000 tấn lúa, gạo và các doanh nghiệp trúng thầu cung cấp đang tích cực gom hàng để giao vào tháng 10-2025 nên giúp giá lúa gạo chuyển biến tích cực hơn.

Những tín hiệu nêu trên được cho là “cửa sáng” của ngành hành lúa gạo Việt Nam những tháng cuối năm nay, trong đó, giá lúa khu vực ĐBSCL hiện đã tăng trở lại khoảng 200-300 đồng/kg so với thời điểm cuối tháng 8-2025.

Kỳ vọng sản lượng lúa ĐBSCL giữ ổn định 25,5 triệu tấn năm 2026. Ảnh: Trung Chánh

Kỳ vọng sản lượng ổn định 25,5 triệu tấn

Còn nhìn bức tranh ngành hàng lúa gạo Việt Nam ở khía cạnh dài hơn trong năm 2026, ngành nông nghiệp đặt mục tiêu diện tích, sản lượng ổn định, thậm chí tăng nhẹ, dù có tin Ấn Độ tồn kho lớn, ảnh hưởng đến giá lúa gạo toàn cầu.

Ông Nguyễn Quốc Mạnh, Phó cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), cho biết kế hoạch diện tích, sản lượng lúa năm 2026 tiếp tục giữ ổn định, thậm chí tăng nhẹ so với năm 2025.

Theo đó, tổng diện tích xuống giống riêng khu vực ĐBSCL năm 2026 đạt gần 4,013 triệu héc ta, tăng khoảng 120 héc ta so với 2025; sản lượng đạt 25,525 triệu tấn, tăng 13.500 tấn so với năm 2025.

Việt Nam kỳ vọng giữ vững ổn định sản xuất trong bối cảnh quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới hiện nay là Ấn Độ đang có lượng tồn kho lớn, dự báo tạo áp lực giảm giá lương thực toàn cầu.

Tờ Business Mirror (businessmirror.com.ph) dẫn nghiên cứu của nhà khoa học cấp cao Alisher Mirzabaev của Viện nghiên cứu lúa gạo quốc tế (IRRI) và Giám đốc điều hành The Rice Trader là Jeremy Zwinger, cho thấy đến tháng 8-2025, dự trữ gạo của Ấn Độ đạt 37,9 triệu tấn.

Với mức dự trữ kỷ lục nêu trên và một vụ thu hoạch bội thu sắp diễn ra, có khả năng đẩy lượng gạo của Ấn Độ cao hơn nhu cầu sử dụng trong nước đến 30 triệu tấn. Điều này, dự báo sẽ có tác động lớn đến ngành lúa gạo toàn cầu.

Còn VFA dẫn báo cáo của Hội đồng ngũ cốc quốc tế (IGC), cho thấy sản lượng gạo toàn cầu niên vụ 2025-2026 đạt 544 triệu tấn, tăng 0,55% so với niên vụ 2024-2025; thương mại gạo toàn cầu đạt 60 triệu tấn, tăng 1,69% so với niên vụ 2024- 2025.

Trao đổi với KTSG Online, ông Lê Thanh Tùng, Tổng thư ký Hiệp hội ngành hàng lúa gạo Việt Nam (Vietrisa), cho biết việc bố trí mùa vụ sản xuất hay một năm sản xuất lúa không căn cứ vào thị trường ngắn hạn mà dựa vào dự báo dài hạn trong năm, bao gồm sản lượng và thương mại gạo toàn cầu. “Hầu như nó (sản lượng và thương mại gạo toàn cầu) không có sự biến đổi lớn trong một năm và các quốc gia sẽ san sẻ với nhau”, ông nói.

Theo ông Tùng, việc kỳ vọng sản xuất như nêu trên trước thông tin tồn kho lớn của Ấn Độ là không quá lo ngại. Bởi lẽ, bán gạo sẽ theo thị hiếu người tiêu dùng, giá cả và ưu thế của các quốc gia, nhất là lượng hàng tồn trữ lâu của Ấn Độ có chất lượng thấp. “Nó (gạo tồn trữ lâu của Ấn Độ) phù hợp với một đối tượng khách hàng nào đó, chứ không phải với tất cả khách hàng tiêu thụ trên toàn cầu”, ông Tùng nói.

Trung Chánh