Xuất khẩu hàng Việt đáp ứng quy tắc xuất xứ CPTPP khởi sắc

Tận dụng CPTPP để tăng tốc xuất khẩu, đáp ứng quy tắc xuất xứ, giúp doanh nghiệp Việt nâng cao sức cạnh tranh.

Việc áp dụng quy tắc xuất xứ để hưởng ưu đãi thuế quan theo khuôn khổ Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) trong hoạt động xuất khẩu của nước ta đã có sự chuyển biến tích cực sau gần 7 năm FTA này đưa vào thực thi.

Thông tin được Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) chia sẻ tại hội thảo: “Tận dụng lợi thế xuất xứ trong CPTPP: Đòn bẩy tăng trưởng xuất khẩu trong bối cảnh chính sách thuế đối ứng” vừa được tổ chức.

Theo thống kê, tỷ lệ hàng xuất khẩu được cấp giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) để hưởng ưu đãi tăng đáng kể. Năm 2019, năm đầu tiên CPTPP có hiệu lực, chỉ 0,7 tỷ USD trị giá hàng hóa xuất khẩu Việt Nam xuất khẩu đi thị trường CPTPP được cấp C/O và được hưởng ưu đãi thuế quan tương ứng với tầm khoảng 2% thì đến năm 2024 đạt khoảng 5 tỷ USD, tương đương với 8,8%.

Tích cực hơn là tỷ lệ cấp C/O với các thị trường lần đầu tiên có FTA với Việt Nam trong CPTPP như Mexico, Canada.

Đối với thị trường Mexico, năm 2015 chỉ khoảng 7% kim ngạch xuất khẩu sang Mexico là có C/O ưu đãi, nhưng đến năm 2024 thì con số lên đến 47%. Lớn nhất là thủy sản được cấp C/O ưu đãi lên đến 70% - 80%, da giày cũng trên 80%.

Với Canada thì con số kim ngạch xuất khẩu có C/O mẫu CPTPP ví dụ như mặt hàng vali, túi xách, mũ ô dù, thảm cói, mây tre, đan… đạt khoảng từ 42 - 45% trong năm 2024 và đối với thủy sản khoảng 80%.

"Những con số này cho thấy doanh nghiệp Việt Nam ngày càng chủ động tận dụng, đáp ứng quy tắc xuất xứ để có ưu đãi thuế quan theo CPTPP, góp phần tăng năng lực cạnh tranh và mở rộng thị trường xuất khẩu", bà Trịnh Thị Thu Hiền, Phó cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công thương nhấn mạnh.

CPTPP có hiệu lực với Việt Nam từ tháng 1/2019, qua gần 7 năm thực thi đã đưa kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường các nước thành viên CPTPP tăng trưởng khá, với nhiều ngành hàng chủ lực như điện tử, dệt may, da giày, nông sản, thủy sản… được hưởng lợi từ việc cắt giảm thuế quan.

Theo số liệu của Hải quan Việt Nam, năm 2024, kim ngạch thương mại hai chiều giữa Việt Nam với thị trường CPTPP đạt 102,1 tỷ USD, tăng 6,8% so với năm 2023. Trong năm 2024, ước tính xuất siêu của Việt Nam với thị trường CPTPP lên tới 9,4 tỷ USD, tăng gấp đôi so với mức xuất siêu 4,7 tỷ USD trong năm 2023.

Kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang các quốc gia đối tác thuộc CPTPP 5 tháng 2025 đạt gần 27,2 tỷ USD, tăng 22,6% so với cùng kỳ năm ngoái, chiếm 15,1% trên tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam. Tỷ trọng này có sự tăng trưởng so với con số hơn 13% của cả năm 2024.

Với lợi thế từ CPTPP, đưa thuế quan giảm theo lộ trình, hàng hóa Việt Nam gia tăng hiện diện tại những thị trường khó tính như: Nhật Bản, Australia, New Zealand. Đặc biệt là sự bứt phá ấn tượng tại các thị trường tại khu vực châu Mỹ lần đầu có FTA với Việt Nam như: Canada, Mexico, Peru…

Theo bà Trần Thị Thanh Mỹ, Phó Tổng Lãnh sự Việt Nam tại Sydney, Trưởng Thương vụ Việt Nam tại Australia: "CPTPP có hiệu lực từ 2019, doanh nghiệp hai nước đã tận dụng rất tốt những ưu đãi, đưa kim ngạch thương mại giữa hai nước tăng trưởng rất mạnh".

Nếu năm 2012, thương mại hai chiều Việt Nam - Australia mới đạt 5 tỷ USD thì 2019 đạt 8 tỷ USD và đạt kỷ lục vào năm 2022 với 15,7 tỷ USD. Giai đoạn giữa 2018 - 2022, mức tăng trưởng bình quân hàng năm lên đến 20%, riêng 2023 - 2024, kim ngạch thương mại hai chiều đạt trung bình khoảng trên dưới 14 tỷ USD.

Ở chiều xuất khẩu, các ngành hàng, doanh nghiệp Việt Nam đã tận dụng nhanh nhạy CPTPP để tăng xuất khẩu sang Australia và hưởng ưu đãi thuế quan. Bà Thanh Mỹ dẫn chứng, năm 2019 ở thời điểm CPTPP bắt đầu có hiệu lực, xuất khẩu của Việt Nam sang Australia đạt 3,5 tỷ USD thì cuối năm ngoái đã tăng lên 6,5 tỷ USD, tăng 83% so với năm 2019.

Quy tắc xuất xứ trong CPTPP được đánh giá là ngặt nghèo, yêu cầu cao về tỷ lệ nội địa hóa với nhiều ngành hàng. Do đó, những lĩnh vực nào đáp ứng được xuất xứ nhờ chủ động được chuỗi cung ứng nguyên liệu, hay tận dụng đầu vào từ các nước thành viên theo quy định tại hiệp định sẽ có lợi thế để hưởng thuế quan ưu đãi tốt hơn.

"Xuất xứ chính là chìa khóa để nâng cao tính cạnh tranh đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam", bà Trịnh Thị Thu Hiền lưu ý.

Đặc biệt, trong bối cảnh công nghiệp hỗ trợ với nhiều ngành hàng còn hạn chế, việc tối ưu hóa chuỗi cung ứng thông qua tận dụng tối đa nguyên liệu nội địa hoặc sử dụng nguyên liệu từ các nước CPTPP là giải pháp cho các doanh nghiệp. Việc này sẽ giúp doanh nghiệp đáp ứng được các tiêu chuẩn về xuất xứ và tận dụng được các ưu đãi về thuế quan mà hiệp định này mang lại.

Thế Hoàng