Xung đột Israel-Houthis, 'vết thương hở' trên bản đồ Trung Đông

Trong một bước leo thang kịch tính, tuần trước Israel đã tiến hành một cuộc không kích có mục tiêu, giết chết thủ tướng và nhiều bộ trưởng chính quyền Houthis tại Yemen.

Cuộc tấn công đánh dấu nhân vật cấp cao nhất của Houthis bị loại bỏ trong các chiến dịch quân sự Mỹ - Israel cho đến nay, báo hiệu một sự thay đổi chiến lược đáng kể: Israel không còn chỉ tập trung vào phá hủy hạ tầng, mà nay đã có chiến lược tấn công có hệ thống vào bộ chỉ huy nòng cốt của Houthis.

Vài ngày sau đó, ngày 1-9, lực lượng Houthis tuyên bố đã tấn công tàu chở dầu Scarlet Ray, thuộc sở hữu Israel nhưng treo cờ Liberia, đang hoạt động ở Biển Đỏ.

Đáp lại, Thủ tướng Israel - ông Benjamin Netanyahu cảnh báo rằng mọi cuộc tấn công nhằm vào lãnh thổ hoặc tài sản hàng hải của Israel sẽ bị đáp trả bằng vũ lực, đồng thời thề rằng Houthis sẽ “phải trả giá đắt”.

Lễ tang của ông Ahmed Ghaleb Al-Rahwi - Thủ tướng của chính quyền Houthis tại Yemen và các quan chức thiệt mạng trong cuộc không kích của Israel. Ảnh: MOHAMMED HUWAIS/AFP

Chiến lược "trớ trêu" của Israel

Bà Arwa Mokdad - chuyên gia về Yemen tại ĐH Oxford (Anh) - cho rằng những bước đi mạnh tay của Israel trớ trêu thay lại có lợi cho Houthis, theo tờ The New Arab. Với việc kéo Houthis vào đối đầu trực diện, Israel vô tình đã nâng tầm nhóm này từ một phong trào nổi dậy nội địa trong nội chiến Yemen trở thành một thành viên có sức nặng biểu tượng trong “trục chống Israel” rộng lớn hơn ở khu vực. Sự chuyển biến này mang lại cho Houthis mức độ chính danh và sự chú ý mà nhóm không bao giờ có thể đạt được chỉ từ xung đột nội bộ Yemen.

Việc đứng chung hàng với những lực lượng có vị thế lâu đời hơn như Hezbollah ở Lebanon hay các phe phái thân Tehran tại Iraq giúp Houthis thu hút thêm người gia nhập, thúc đẩy sự hỗ trợ liên tục từ Iran, đồng thời siết chặt quyền kiểm soát miền Bắc Yemen.

Đồng thời, điều này cũng đặt các phe phái đối lập tại Yemen - vốn phân mảnh, phụ thuộc bên ngoài hoặc bế tắc chính trị - vào thế yếu.

Chuyên gia cho rằng chiến lược quân sự của Israel có nguy cơ tạo thêm sức mạnh cho chính lực lượng mà Tel Aviv muốn kiềm chế.

“Trớ trêu thay, Israel đang làm gia tăng mức độ phổ biến của Houthis cả ở Yemen lẫn trong khu vực. Nhóm này trước kia hầu như không được chú ý, nay lại được nhìn nhận như một trong số ít lực lượng đứng về phía Palestine. Điều đó đã giúp họ tuyển mộ thêm tại Yemen và giành được sự cảm thông ở nước ngoài, từ đó củng cố niềm tin của phong trào” - bà Mokdad nhận định.

Một chiến binh Houthis đang tuần tra ở Yemen. Ảnh: Yahya Arhab/EPA/SHUTTERSTOCK/SHUTTERSTOCK

Cuộc chiến kéo dài, bế tắc

Có thể nói xung đột Israel-Houthis dường như đang định hình thành một cuộc chiến tranh tiêu hao kéo dài, cường độ thấp, khó có khả năng kết thúc bằng một cuộc đối đầu quyết liệt, mà thay vào đó là những bước leo thang đều đặn và những thông điệp chiến lược.

Houthis đã nổi lên như lực lượng Ả Rập liên tục tấn công vào lãnh thổ Israel, một đặc điểm giúp nâng cao đáng kể vị thế của nhóm này cả trong khu vực lẫn tại Yemen. Là một phần trong “Trục kháng chiến” của Iran, chiến dịch của Houthis củng cố uy tín của nhóm như một tác nhân chống Israel kiên định.

Trong nước, điều đó củng cố hình ảnh Houthis như những người bảo vệ cho sự nghiệp Palestine, qua đó huy động được sự ủng hộ của người dân và hợp thức hóa quyền lực của Houthis tại Yemen giữa bối cảnh khủng hoảng.

Theo giới quan sát, không có lý do thuyết phục nào để kỳ vọng thù địch giữa Israel và Houthis sẽ châm dứt trong tương lai gần.

TS Andreas Krieg tại Khoa Nghiên cứu Quốc phòng thuộc ĐH King's College London (Anh) nhận định rằng ngay cả khi chiến sự ở Gaza hạ nhiệt, xung đột Israel-Houthis vẫn có thể tiếp diễn.

Theo ông Krieg, điều đáng lo hơn là chiến tranh phi truyền thống trên biển đang dần trởthành bình thường.

“Với Israel, Biển Đỏ giờ đã trở thành một mặt trận an ninh thường trực, buộc họ phải phân bổ thêm nguồn lực vốn trước đây chỉ tập trung cho Hezbollah và Gaza. Ở tầm khu vực, nếu xung đột tiếp diễn, Biển Đỏ có nguy cơ rơi vào tình trạng bất ổn kéo dài, giống như Eo biển Hormuz vốn gắn liền với sức ép của Iran” - TS Krieg nói.

“Nếu các cuộc tấn công của Houthis và những đòn đáp trả của Israel cứ lặp đi lặp lại, các hãng vận tải biển có thể sẽ buộc phải chuyển hướng lâu dài, tránh qua Kênh đào Suez. Điều này sẽ làm thay đổi dòng chảy thương mại toàn cầu và gây tổn thất cho Ai Cập, các nước vùng Vịnh và cả châu Âu” - theo vị chuyên gia.

TS Krieg nhận định rằng xung đột giữa Israel-Houthis đang "biến Yemen từ một 'cuộc chiến bị lãng quên' thành tiền tuyến của địa chính trị Trung Đông, nơi an ninh hàng hải, sự sụp đổ nhân đạo và cạnh tranh quyền lực khu vực đan xen lẫn nhau".

"Đối với Houthis, đây là cơ hội để thế hiện mình không chỉ là một phong trào địa phương; còn đối với Israel, đây lại là một cuộc chiến phòng thủ lâu dài trên thêm một mặt trận mới. Với khu vực, có nguy cơ là Biển Đỏ trở thành vùng xám bất ổn thường trực, với thảm kịch nhân đạo ở Yemen làm phông nền kéo dài"- ông Krieg nói thêm.

Chuyên gia này cảnh báo rằng khi chưa có lối thoát ngoại giao nào và sự chú ý quốc tế vẫn rời rạc, xung đột Israel-Houthis có nguy cơ trở thành một điểm cố định lâu dài của bất ổn khu vực, trở thành một vết thương hở trên bản đồ Trung Đông.

THẢO VY