Xung đột Nga-Ukraine: Nỗ lực trước 'gió đổi chiều'

Các quan chức Mỹ và Ukraine đàm phán tại Jeddah, Saudi Arabia ngày 11/3. (Nguồn: X)

Tìm tiếng nói chung

Sau cuộc gặp với Hoàng thái tử Mohammed bin Salman tại Jeddah, Saudi Arabia hôm 10/3, Tổng thống Ukraine Zelensky cho biết, ông “đã có cuộc thảo luận chi tiết về các bước và điều kiện cần thiết để chấm dứt xung đột và bảo đảm một nền hòa bình đáng tin cậy và lâu dài”. Ông Zelensky viết trên mạng xã hội X rằng, các cuộc thảo luận “rất tốt” và ông “biết ơn” về “quan điểm sáng suốt trong các vấn đề toàn cầu và sự ủng hộ dành cho Ukraine” của Thái tử Mohammed bin Salman.

Vị nguyên thủ Ukraine còn chia sẻ thêm “điều đặc biệt quan trọng là được nghe những lời tin tưởng vào tương lai của Ukraine từ nhà lãnh đạo Saudi Arabia”. Theo hãng thông tấn SPA của Saudi Arabia, Hoàng thái tử Mohammed bin Salman khẳng định sự ủng hộ của vương quốc đối với các nỗ lực quốc tế nhằm giải quyết cuộc khủng hoảng ở Ukraine và các giải pháp để đạt được hòa bình.

Tháng trước, Tổng thống Zelensky hoãn chuyến thăm Saudi Arabia sau khi Riyadh tổ chức cuộc họp giữa Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio và Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov hôm 18/2. Đây là cuộc gặp cấp cao đầu tiên giữa Nga và Mỹ kể từ năm 2022, thảo luận về thiết lập lại quan hệ và tìm giải pháp cho xung đột Ukraine, nhưng không có đại diện Kiev, khiến Ukraine lo ngại.

Đáng chú ý, cuộc gặp giữa Hoàng thái tử Mohammed bin Salman và Tổng thống Volodymyr Zelensky diễn ra ngay trước cuộc đàm phán đầu tiên của phái đoàn Ukraine và Mỹ vào hôm sau, 11/3, cũng tại thành phố cảng Jeddah bên bờ Biển Đỏ. Tổng thống Zelensky không tham dự cuộc gặp này, song những nội dung và kết quả đạt được tại hội đàm với nhà lãnh đạo Saudi Arabia đã mở đường cho những gì phái đoàn Ukraine và Mỹ thảo luận, theo bình luận của hãng tin SPA.

Dẫn đầu phái đoàn Mỹ tới cuộc đàm phán là Ngoại trưởng Marco Rubio cùng Cố vấn an ninh quốc gia Mike Waltz và Đặc phái viên về Trung Đông của Tổng thống Donald Trump, ông Steve Witkoff. Trong khi đó, phái đoàn Ukraine gồm có Chánh văn phòng Tổng thống Andriy Yermak, Ngoại trưởng Andrii Sybiha và Bộ trưởng Quốc phòng Rustem Umerov.

Hai bên bước vào đàm phán trong bối cảnh Tổng thống Donald Trump mới đây đã tuyên bố đình chỉ chia sẻ thông tin tình báo và dừng viện trợ quân sự cho Ukraine, động thái được cho là hậu quả sau cuộc “đấu khẩu” nảy lửa giữa Tổng thống Zelensky và ông chủ Nhà Trắng tại phòng Bầu dục hôm 28/2.

Cùng nhau hạ nhiệt

Sau tám giờ bàn thảo trong phòng họp, hai bên đã ra tuyên bố chung, trong đó có các nội dung nổi bật như Mỹ nhất trí nối lại viện trợ quân sự và chia sẻ thông tin tình báo với Ukraine. Đổi lại, Kiev chấp nhận đề xuất của Washington về một lệnh ngừng bắn trong 30 ngày.

Phát biểu với báo giới, Ngoại trưởng Marco Rubio cho biết, phía Mỹ sẽ chuyển lời đề nghị ngừng bắn tới Tổng thống Nga nhưng câu trả lời có hay không sẽ do Moscow quyết định. Tuy nhiên, ông Marco Rubio hy vọng Moscow sẽ trả lời “có” càng sớm càng tốt, để Mỹ có thể tiến tới giai đoạn hai của việc này, đó là các cuộc đàm phán thực sự.

Người đứng đầu Bộ Ngoại giao Mỹ còn nhấn mạnh rằng, Washington muốn có một thỏa thuận đầy đủ với cả Nga và Ukraine “càng sớm càng tốt” và tiết lộ, Cố vấn an ninh quốc gia Mike Waltz và Đặc phái viên Steve Witkoff đã có kế hoạch đến Moscow trong tuần này.

Sau khi tuyên bố chung được công bố, Tổng thống Volodymyr Zelensky cho rằng, lệnh ngừng bắn là một “đề xuất tích cực”, nhưng phải bao gồm cả tiền tuyến trong cuộc xung đột, chứ không chỉ là ngừng bắn trên không và trên biển. Nhà lãnh đạo Ukraine nói, “khi thỏa thuận có hiệu lực, trong 30 ngày 'im lặng' đó, chúng tôi sẽ có thời gian để chuẩn bị với các đối tác của mình ở cấp độ tài liệu làm việc về mọi khía cạnh cho nền hòa bình đáng tin cậy và an ninh lâu dài”.

Tuyên bố chung Ukraine-Mỹ cũng đề cập tầm quan trọng của hỗ trợ nhân đạo như một phần của tiến trình hòa bình, đặc biệt trong quá trình ngừng bắn, bao gồm việc trao đổi tù binh.

Phía Ukraine tái khẳng định rằng các đối tác châu Âu sẽ phải tham gia tiến trình hòa bình này. Bên cạnh đó, hai bên cũng đạt thống nhất trong việc hoàn tất càng sớm càng tốt một thỏa thuận toàn diện nhằm khai thác, phát triển nguồn tài nguyên khoáng sản quan trọng của Ukraine để mở rộng nền kinh tế và bảo đảm sự thịnh vượng cũng như an ninh của nước này trong dài hạn.

Ngay sau cuộc hội đàm Mỹ-Ukraine, trong cuộc phỏng vấn được đăng tải ngày 12/3, khi đề cập khả năng đạt thỏa thuận hòa bình với Ukraine, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov khẳng định Moscow sẽ tránh những nhượng bộ có thể gây nguy hiểm đến tính mạng người dân. Ông nhắc lại lập trường của Nga rằng trong bất kỳ thỏa thuận hòa bình lâu dài nào, Moscow cũng sẽ không chấp nhận sự hiện diện của binh sĩ NATO tại Ukraine.

Cùng ngày, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova tuyên bố, “lập trường của Nga không hình thành ở nước ngoài do thỏa thuận hoặc nỗ lực của các nước khác”.

Với những gì đạt được tại Saudi Arabia, cuộc xung đột Nga-Ukraine đứng trước một bước ngoặt mới, song con đường phía trước vẫn chưa rõ ràng. Hai bên thực chất mới thống nhất ý tưởng định hướng thỏa thuận ngừng bắn tạm thời, liệu những quyết định được đưa ra trong những tuần và tháng tiếp theo sẽ “chốt hạ” được cuộc xung đột đang bước vào năm thứ tư với quá nhiều tổn thất...

Nhất Phong