Yến chưng giá rẻ trà trộn thị trường, loại yến nào không thể làm giả?

Yến chưng chỉ hơn 10 ngàn đồng/hộp

Gần đây, cộng đồng mạng tiếp tục xôn xao về sản phẩm yến sào bán qua các phiên livestream (bán hàng trực tuyến) bởi các TikToker nổi tiếng như Phạm Thoại, Lê Anh Nuôi, Bác sĩ Cung... Trước đó, cặp vợ chồng nổi tiếng trên nền tảng TikTok với tài khoản Quyền Leo Daily cũng vướng lùm xùm quảng cáo yến sào chỉ hơn 13.000 đồng/lọ có chứa tới 35% yến.

Mới đây, sự việc lực lượng Quản lý thị trường tỉnh Phú Thọ đã tạm giữ hơn 23.000 sản phẩm yến chưng nghi không đạt chất lượng tại Công ty TNHH Yến sào Tuấn Dương & TKT (huyện Thanh Sơn) khiến dư luận dậy sóng. Từ loại thực phẩm giàu giá trị dinh dưỡng, yến chưng đang trở thành hiểm họa nếu bị pha trộn tạp chất, sản xuất không đảm bảo an toàn.

Thị trường yến chưng trà trộn nhiều hàng giả, người tiêu dùng khó nhận biết.

Chỉ cần lướt mạng xã hội vài phút, người tiêu dùng dễ dàng bắt gặp hàng loạt livestream quảng cáo yến chưng sẵn với những lời "có cánh" như "nguyên chất 100%", "tỷ lệ yến lên đến 60%", "độc quyền thị trường", "phù hợp cho mọi đối tượng từ mẹ bầu đến người ăn kiêng"…

Giá thành cũng rẻ đến khó tin, dao động chỉ từ 20.000 – 160.000 đồng/hũ, kèm theo hàng loạt combo khuyến mãi như mua 10 tặng 2, mua 50 tặng 15. Cá biệt, có nơi rao bán gói 50 hũ yến chưng tươi với mức giá chỉ 1.289.000 đồng, tặng thêm 16 hũ – tính ra mỗi hũ chưa đến 16.500 đồng.

Theo đó, trong nhiều phiên livestream hồi năm 2024, các TikToker có hàng triệu người theo dõi như Phạm Thoại, Lê Anh Nuôi, Bác sĩ Cung... từng tham gia quảng cáo và gắn liên kết tiếp thị (affiliate) cho sản phẩm yến chưng sẵn mang thương hiệu Yến sào Đỗ Thị Toán.

Những TikToker này thường nhấn mạnh sản phẩm loại 70ml có chứa đến 39-60% yến tươi. Tuy nhiên, giá bán mỗi lọ chỉ từ hơn 10.000 đồng. Chẳng hạn, trong một phiên livestream hồi tháng 10/2024, TikToker Phạm Thoại giới thiệu combo 68 lọ yến chưng chứa 39% yến tươi có giá bán 699.000 đồng, tương đương chỉ gần 11.000 đồng/lọ.

Không chỉ Phạm Thoại, TikToker Lê Anh Nuôi cũng từng có nhiều phiên livestream bán yến chưng sẵn Đỗ Thị Toán với giá dao động 17.000-22.000 đồng/lọ. Anh khẳng định trong mỗi lọ có 6gram yến tươi vụn tinh chế, tiệt trùng. Trẻ em từ một tuổi trở lên, bà bầu, người tiểu đường, người lớn tuổi đều có thể sử dụng.

Hiệp hội Yến sào Việt Nam mới đây cũng có văn bản gửi Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Công Thương, Bộ Y tế, Bộ Công an… phản ánh thực trạng bát nháo trên thị trường và kiến nghị tăng cường quản lý, xử lý vi phạm, bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng cũng như sự phát triển bền vững của ngành hàng yến sào. Thực tế từ doanh nghiệp và hội viên Hiệp hội cho thấy, nhiều sản phẩm yến trên thị trường hiện nay chưa đảm bảo chỉ tiêu chất lượng, có dấu hiệu vi phạm về vệ sinh an toàn thực phẩm và nguồn gốc không minh bạch.

Loại yến nào tốt?

Một người có nhiều năm trong ngành nuôi yến chia sẻ, tổ yến nguyên chất từ thiên nhiên có giá thành cao, kén khách và khó tiêu thụ. Sản phẩm yến công nghiệp giá rẻ đa phần được làm từ "rác yến nhập" – là loại yến tạp, bị loại bỏ do không đạt tiêu chuẩn. "Rác yến" bao gồm hàng chén, cám, yến chết, thường chỉ dùng để dụ chim chứ không dành cho tiêu dùng. Sản phẩm nước yến sào đóng lọ thật và giả được trưng bày tại phòng triển lãm của Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước.

Các chuyên gia dinh dưỡng cho biết, yến sào vốn giàu protein, 18 loại axit amin và khoáng chất thiết yếu, thường được dùng cho người bệnh, trẻ nhỏ và phụ nữ mang thai. Tuy nhiên, nếu sử dụng sản phẩm giả, không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, người tiêu dùng có thể gặp phải nhiều hệ lụy nghiêm trọng như ngộ độc, dị ứng, ảnh hưởng gan thận và hệ tiêu hóa.

Nhiều mẫu sản phẩm giả từng bị phát hiện chứa gelatin công nghiệp, hóa chất tạo mùi, chất bảo quản vượt ngưỡng và vi sinh vật gây hại. Sử dụng lâu dài có thể gây ngộ độc thực phẩm, tích tụ kim loại nặng, rối loạn tiêu hóa, suy giảm chức năng gan – thận và nhiều nguy cơ sức khỏe khác.

Chuyên gia khuyến cáo người tiêu dùng nên lựa chọn sản phẩm yến sào từ những thương hiệu uy tín, có địa chỉ sản xuất rõ ràng, nhãn mác đầy đủ, chứng nhận chất lượng và tem truy xuất nguồn gốc. Tuyệt đối tránh mua hàng không nhãn mác, sản phẩm rao bán trôi nổi trên mạng hoặc không có cơ quan kiểm soát.

TS dược học Đào Văn Đôn, nguyên giảng viên Học viện Quân y cho biết, theo sách "Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam" của GS Đỗ Tất Lợi thì tổ yến có vị ngọt, tính bình, quy vào 2 kinh phế vị, có tác dụng nuôi phế âm, tiêu đờm, hết ho. Vì vậy, tổ yến phù hợp cho người bị bệnh về phổi, hô hấp, ho hen, phổi yếu. Do vậy, người bệnh rất nên dùng, còn khỏe mạnh thì không nhất thiết dùng. Liều dùng: 6 – 12 g/ngày. Làm tròn là ngày dùng 10g.

Tổ yến thô có giá bán lẻ khoảng 2,5 triệu/100g (dùng được khoảng 10 ngày), yến tinh có giá khoảng 3,5 triệu/100g. Nước yến chưng giá khoảng 10k - 70k/hũ.

Trả lời câu hỏi nên dùng loại tổ yến nào, TS Đào Văn Đôn cho biết tốt nhất là dùng đúng tổ yến gốc là yến thô bởi không thể làm giả được tổ yến thô. Dùng đúng liều khoảng 10g/ngày. Mỗi ngày hết khoảng 250.000 đồng tiền tổ yến thô.

Với các sản phẩm khác chế biến sẵn từ tổ yên thì cần lưu ý về nguồn gốc xuất xứ, thành phần, giá tiền, thương hiệu... Lựa chọn sản phẩm có thương hiệu, uy tín, lưu ý nhận diện các thông tin sản phẩm giả mạo thương hiệu nổi tiếng.

Tô Hội