YouTube không chỉ để giải trí

Slogan của chương trình YouTube Creators for Change: One view can create change (chơi chữ thú vị khi có thể hiểu là “Một quan điểm có thể tạo nên sự thay đổi”, mà cũng có nghĩa là “Một cái nhìn có thể tạo nên sự thay đổi”)

* Video có thể tạo nên các tác động xã hội tích cực

Có khi nào sau khi xem một đoạn video bạn thấy thay đổi một quan điểm, một lối sống của mình không?

Một đoạn video truyền cảm hứng có thể làm thay đổi rất nhiều thứ. Nó có thể làm chuyển dịch một thế hệ, có thể giúp ta khám phá ra điều mới lạ, có thể làm nổi bật những người hùng, có thể tạo nên sự nối kết, sự cảm thông, có thể làm tăng thêm sự hiểu biết…

YouTube nhìn ra điều đó và họ giải thích sự hình thành chương trình Nhà sáng tạo YouTube cho sự thay đổi như sau:

Những kênh YouTube như 1977 Vlog cũng tạo nên một cái nhìn khác. Một kênh video có nội dung tích cực, có tác động tốt tới xã hội hoàn toàn có thể thu hút lượt người xem lớn nếu có cách làm phù hợp. Việc 1977 Vlog được công nhận là Đại sứ Người sáng tạo thay đổi YouTube 2020 là một sự thừa nhận và tưởng thưởng xứng đáng.

Video ảnh hưởng đến chúng ta không như các phương tiện khác. Nó có thể nâng cao niềm đam mê, khơi dậy nỗi sợ hãi của chúng ta, đánh thức chúng ta đến những trải nghiệm mới và làm cho trái tim của chúng ta đau đớn. Nó có thể giáo dục, xây dựng sự hiểu biết và thậm chí thay đổi cách chúng ta nhìn thế giới của mình. Trên thực tế, hơn một nửa trong số hàng triệu người đăng ký YouTube đã nói rằng người sáng tạo video trên YouTube đã thay đổi cuộc sống của họ.

Vào thời điểm internet bị chỉ trích vì gây chia rẽ và mất lòng tin, YouTube muốn giúp chứng minh sức mạnh đáng kinh ngạc mà nó tạo ra, để làm nên những tác động xã hội tích cực. Đó là lý do cho sự ra đời của chương trình toàn cầu có tên YouTube Creators for Change (Nhà sáng tạo YouTube cho sự thay đổi).

Nhà sáng tạo YouTube cho sự thay đổi là một sáng kiến mới để khuếch đại tiếng nói của những người đang có vai trò giải quyết các vấn đề xã hội khó khăn bằng các kênh của họ. Từ việc chống lại những phát ngôn thù hằn, chống lại sự bài ngoại và chủ nghĩa cực đoan, đến việc tạo nên sự khoan dung và đồng cảm hơn đối với người khác, những người sáng tạo này đang giúp tạo ra sự thay đổi xã hội tích cực nhờ vào lượng người hâm mộ toàn cầu của họ.

Chương trình được ra đời năm 2016, chọn ra những người sáng tạo có sức thu hút lớn, ảnh hưởng mạnh tới cộng đồng để tặng danh hiệu Đại sứ Sáng tạo thay đổi YouTube. Những đại sứ này sẽ nhận được sự cố vấn cũng như hỗ trợ quảng bá của YouTube để giúp họ xây dựng các dự án tạo tác động của mình. 6 Đại sứ Sáng tạo thay đổi đầu tiên là: Natalie Tran (Úc), Abdel en Vrai (Bỉ), Nilam Farooq (Đức), Omar Hussein (Arabia Saudi), Barış zcan (Thổ Nhĩ Kỳ) và Humza Arshad (Vương quốc Anh). Từ đó đội ngũ phát triển dần, riêng Việt Nam mãi đến đầu năm 2020 mới có 3 Đại sứ Sáng tạo thay đổi đầu tiên.

* 1977 Vlog - một hiện tượng trên YouTube năm 2019

Trong số 3 Đại sứ Sáng tạo thay đổi YouTube thì 1977 Vlog là cái tên nổi bật nhất, được xem là hiện tượng đặc biệt trên YouTube Việt Nam năm 2019.

Hiện tại, 1977 Vlog cũng chỉ mới có 6 video nhưng có đến 1,77 triệu lượt đăng ký theo dõi, trung bình mỗi video có trên 10 triệu lượt xem.

1977 Vlog là kênh YouTube của 3 thành viên gồm 2 anh em sinh đôi Nguyễn Trung Anh, Nguyễn Việt Anh (cùng sinh năm 1992) và người em họ Nguyễn văn Tân (sinh năm 2001). Video đầu tiên của 3 anh em được đưa lên YouTube ngày 30-8-2019 là “Spoil phim mới Cậu Vàng cực mạnh (Cậu Vàng Trong Vai Chó Shiba)”. Kế đến là “Hồi ký của một dân chơi - Chí Phèo” đưa lên ngày 14-9-2019. Đây đều là những video lấy nội dung chính từ những nhân vật văn học kinh điển như: Lão Hạc, Chí Phèo, ông Giáo, cậu Vàng… được tái hiện bằng một phong cách hài hước, lồng ghép vào đó là các sự kiện thời sự, các hot trend (xu hướng nóng), các từ lóng mới… Các video này nhanh chóng thu hút người xem và những kết quả bất ngờ đã xảy ra.

Chỉ với 2 video clip nêu trên, 1977 Vlog đã đạt được trên 100 ngàn lượt đăng ký theo dõi (subscriber) và đoạt nút Bạc YouTube, một thành tích vượt quá sức tưởng tượng của những người sáng tạo nội dung trên YouTube.

Chưa dừng lại ở đó, sau 2 tháng 7 ngày, 1977 Vlog có 4 video đưa lên YouTube và đã đạt 1 triệu lượt đăng ký theo dõi và gần 30 triệu lượt xem, đoạt nút Vàng YouTube, một thành tích mà những youtuber nổi tiếng phải nỗ lực suốt hàng năm trời mới đạt được.

Một cảnh trong video “Chị Dậu Parody - Kỷ nguyên hắc ám” của 1977 Vlog

Các video của Vlog 1977 được thực hiện theo kiểu phim xưa, từ hiệu ứng hình ảnh, bối cảnh, trang phục, âm thanh đến cách đọc thoại của các nhân vật, dựa trên chất liệu văn học Việt Nam hiện đại. Điểm hấp dẫn khiến các video của Vlog 1977 được đông đảo giới trẻ Việt Nam yêu thích là cách xây dựng câu chuyện kết hợp với các chất liệu thời sự, phản ánh các xu hướng hiện tại, những câu thoại triết lý một cách hài hước tạo được hiệu ứng lan tỏa trên mạng xã hội. Một trong những tư tưởng hiện đại nổi bật được thể hiện trong các video của Vlog 1977 là sự trỗi dậy của phái nữ. Những nhân vật nữ quen thuộc với hàng chục thế hệ học sinh Việt Nam như cô Mị trong Vợ chồng A Phủ, chị Dậu, cái Tý trong Tắt đèn đã được Vlog 1977 cho một câu chuyện khác, với một cái kết có hậu hơn, nơi họ đã giành lấy quyền làm chủ cuộc đời mình.

Chính những điểm nổi bật trên đã khiến 1977 Vlog được YouTube chọn làm một trong 3 Đại sứ Sáng tạo thay đổi YouTube tại Việt Nam vào đầu năm 2020, với dự án tạo tác động xã hội thuộc chủ đề nâng cao vị thế phụ nữ. Lần này, tác phẩm đã đưa Vlog 1977 trở thành Đại sứ Người sáng tạo thay đổi cũng là một trong những người phụ nữ “nổi tiếng” nhất trong chương trình Ngữ văn lớp 12, người đàn bà làng chài trong tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa. Nhân vật người phụ nữ trong tác phẩm truyện ngắn của Nguyễn Minh Châu lam lũ, vất vả, cam chịu và là nạn nhân của bạo lực gia đình sẽ là nhân vật tiếp theo được Vlog 1977 cho một cái kết mới, giải thoát khỏi những bi kịch và vòng luẩn quẩn của số phận, truyền tải thông điệp riêng của nhóm về nâng cao vị thế phụ nữ Việt Nam.

* Một cái nhìn khác về YouTube

Trong những năm qua, không ít người có cái nhìn thiếu thiện cảm về YouTube trước khá nhiều “lình xình” mà kênh phát video lớn nhất thế giới này tạo ra. Bao trùm lên tất cả là việc chạy theo doanh thu. Một video đưa lên YouTube càng có nhiều người xem thì thu hút quảng cáo càng nhiều, người tạo video và YouTube càng thu được nhiều tiền. Do vậy nhà sáng tạo chỉ chăm chú làm sao cho video của mình đạt được nhiều người xem, bất chấp rằng nội dung đó không lành mạnh (một thống kê cho biết những nội dung dễ thu hút người xem nhất là nội dung về sex, bạo lực và phản động) hoặc những video nhảm nhí, kém văn hóa (“Khá Bảnh” là một ví dụ). Phổ biến hơn hết là các video ca nhạc, hài… mà theo nhận định chung chỉ là những video giải trí thuần túy.

Những chương trình như Người sáng tạo thay đổi YouTube tạo ra cái nhìn khác về YouTube. Chương trình Người sáng tạo thay đổi tại Việt Nam đồng hành cùng Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP), đối tác đã cùng YouTube tạo ra những thay đổi tích cực khắp khu vực châu Á - Thái Bình Dương từ năm 2018, mang đến sự cố vấn từ các chuyên gia trong lĩnh vực nghiên cứu các vấn đề xã hội. Không chỉ là giải trí, chương trình này sử dụng YouTube để tạo các cuộc trò chuyện hiệu quả về các vấn đề khó khăn và tạo sự thay đổi tích cực trên toàn thế giới.

Phạm Hoài Nhân