10 sự kiện khoa học và công nghệ nổi bật năm 2023

Ngày 25.12, CLB Nhà báo KH-CN Việt Nam đã công bố kết quả cuộc bình chọn 10 sự kiện KH-CN nổi bật năm 2023.

1. Ban Chấp hành Trung ương Đảng ban hành nghị quyết mới về phát triển đội ngũ trí thức Việt Nam

Trên cơ sở tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết số 27-NQ/TW, ngày 6.8.2008 của Ban Chấp hành Trung ương khóa X “về xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”, Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII ban hành Nghị quyết số 45-/NQTW “về tiếp tục xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ trí thức đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước nhanh và bền vững trong giai đoạn mới” (ngày 24.11.2023).

2. Chính thức bàn giao quyền quản lý Khu công nghệ cao Hòa Lạc từ Bộ KH-CN về UBND TP.Hà Nội.

Ngày 24.11 tại Hà Nội, Bộ KH-CN và UBND TP.Hà Nội tổ chức Lễ bàn giao Khu công nghệ cao Hòa Lạc từ Bộ KH-CN về UBND TP.Hà Nội.

Khu công nghệ cao Hòa Lạc là dự án quan trọng được Chính phủ giao Bộ KH-CN triển khai thực hiện và quản lý nhằm nâng cao tiềm lực KH-CN quốc gia. Đây là khu công nghệ cao đầu tiên của cả nước được Thủ tướng Chính phủ thành lập từ năm 1998.

Tại lễ bàn giao, Phó thủ tướng Trần Lưu Quang đề nghị UBND TP.Hà Nội sau khi tiếp quản Khu công nghệ cao Hòa Lạc cần bảo đảm kế thừa và phát huy các thành quả đã đạt được, bảo đảm sự ổn định trong công tác xây dựng, phát triển và quản lý.

Ngoài ra, theo Phó thủ tướng Trần Lưu Quang, Hà Nội cần huy động thêm các nguồn lực để tạo động lực thúc đẩy phát triển Khu công nghệ cao Hòa Lạc, giữ vững vai trò quan trọng của Khu công nghệ cao Hòa Lạc trong chiến lược phát triển KH-CN và đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2030.

Lễ chuyển giao là dấu mốc quan trọng trong quá trình phát triển Khu công nghệ cao Hòa Lạc - Ảnh: TTTT

3. Phát triển thành công hệ thống dịch thuật lấy tiếng Việt làm trung tâm

Trong năm 2023, nhóm nghiên cứu Viện Công nghệ thông tin (thuộc Viện Hàn lâm KH-CN Việt Nam) đã phát triển thành công hệ thống dịch thuật lấy tiếng Việt làm trung tâm, có khả năng dịch thuật hai chiều giữa tiếng Việt và các ngôn ngữ nghèo tài nguyên của khu vực Đông Nam Á với chất lượng tương đương với các sản phẩm thương mại nổi tiếng trên thế giới.

4. Phục dựng hình ảnh 3D thành công kiến trúc cung điện Kính Thiên thời Lê Sơ

Cuối tháng 11.2023, Viện Nghiên cứu kinh thành (thuộc Viện Hàn lâm KH-XH Việt Nam) đã công bố “Nghiên cứu giải mã và phục dựng hình ảnh 3D thành công kiến trúc cung điện Kính Thiên thời Lê Sơ”. Nghiên cứu giải mã hình thái kiến trúc điện Kính Thiên, tòa chính điện quan trọng nhất trong Cấm thành Thăng Long thời Lê Sơ, là chương trình nghiên cứu khoa học rất nghiêm túc, công phu của các nhà khoa học Viện Nghiên cứu kinh thành.

5. Làm chủ công nghệ sơn phản xạ nhiệt dùng vật liệu nano tự sản xuất trong nước

Tiếp thu và kế thừa những thành tựu KH-CN tiên tiến trên thế giới nói chung và của Việt Nam nói riêng, trong năm 2023, Viện Kỹ thuật nhiệt đới (thuộc Viện Hàn lâm KH-CN Việt Nam) phát triển thành công công nghệ sơn phản xạ nhiệt mặt trời.

Mô hình điện Kính Thiên được phục dựng sau nhiều năm nghiên cứu - Ảnh: Hà Nội mới

6. Ghép tạng Việt Nam trở thành điểm sáng ghép tạng châu Á

Năm 2023, cả nước đã có thêm nhiều ca ghép tạng thành công trong đó có các ca được đánh giá là lịch sử, đưa Việt Nam trở thành một trong những điểm sáng về ghép tạng của khu vực Đông Nam Á, châu Á.

Điển hình như ca ghép đa tạng tim - thận do tập thể thầy thuốc Bệnh viện Hữu nghị Việt - Đức thực hiện giữa tháng 2.2023; ca ghép tạng xuyên Việt cuối tháng 2.2023 do Bệnh viện Chợ Rẫy (TP.HCM) và Bệnh viện Hữu nghị Việt - Đức (Hà Nội) phối hợp thực hiện thành công.

7. Phát triển hệ thống tích hợp xử lý nước nhiễm phèn, nhiễm mặn

Công nghệ lọc nước nhiễm phèn và nhiễm mặn đã được Viện KH-CN Việt Nam - Hàn Quốc (VKIST) và Viện KH-CN Hàn Quốc (KIST) cùng nghiên cứu từ năm 2021. Trải qua nhiều quá trình thử nghiệm trên nhiều vùng nhiễm mặn và nhiễm phèn khác nhau tại Đồng bằng sông Cửu Long, đến tháng 9.2023, VKIST đã tối ưu hóa và hoàn thiện công nghệ để xử lý nước nhiễm phèn, nhiễm mặn.

8. Viettel triển khai thành công trạm thu phát sóng 5G theo tiêu chuẩn Open RAN đầu tiên trên thế giới

Tháng 11.2023, Tổng công ty Công nghiệp Công nghệ cao Viettel (Viettel High Tech, thuộc Tập đoàn Viettel) công bố triển khai thành công trạm 5G đầu tiên trên mạng lưới sử dụng công nghệ chip ASIC hỗ trợ chuẩn mở Open RAN cho thiết bị vô tuyến 5G của Qualcomm. Viettel là đối tác đầu tiên trên thế giới triển khai sản phẩm Qualcomm vào mạng lưới với người dùng thực, tải dữ liệu thực.

Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia NIC - Ảnh: NIC

9. Năm nhà khoa học Việt Nam vào bảng xếp hạng ngôi sao khoa học đang lên năm 2023

Website Research.com - Cổng thông tin điện tử uy tín dành cho các nhà khoa học thế giới đã công bố xếp hạng Best Rising Stars of Science in the World 2023 Ranking - ngôi sao khoa học đang lên xuất sắc trên thế giới 2023.

Trong số 7 nhà khoa học đang làm việc tại Việt Nam có tên, 5 người trong nước và 2 người nước ngoài, gồm GS-TS Trần Xuân Bách (Đại học Y Hà Nội, xếp hạng 2 thế giới); TS Trần Nguyễn Hải (Trường đại học Duy Tân, xếp hạng 603); TS Thái Hoàng Chiến (Trường đại học Tôn Đức Thắng, xếp hạng 621); TS Phùng Văn Phúc (Đại học Công nghệ TP.HCM, xếp hạng 762) và TS Hoàng Nhật Đức (Trường đại học Duy Tân, xếp hạng 968).

10. Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực công nghiệp bán dẫn

Ngày 28.10, cơ sở hoạt động mới của Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC) thuộc Bộ KH-ĐT được khánh thành và đi vào hoạt động tại Khu công nghệ cao Hòa Lạc (Hà Nội). NIC sẽ là nơi quy tụ, dẫn dắt và kết nối, từng bước hoàn thiện hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia. Đặc biệt trong lĩnh vực bán dẫn, NIC có các hoạt động liên quan đến việc kêu gọi đầu tư, hợp tác quốc tế trong lĩnh vực này, đặc biệt là từ các đối tác Mỹ.

Thu Anh