12 nội dung Giải báo chí Phật giáo 2025: Khung trí tuệ mở đường cho đạo vào đời

Lần đầu tiên tổ chức trên quy mô toàn quốc, Giải báo chí Phật giáo Việt Nam năm 2024 vừa khép lại thành công rực rỡ. Đây không chỉ là một sự kiện truyền thông mang tính định hướng, mà còn là bước đi chiến lược thể hiện tầm nhìn nhập thế, hiện đại hóa và phổ cập giáo lý Phật đà bằng các phương tiện báo chí – truyền thông.

Tại buổi lễ cũng phát động mùa giải 2025 với việc xây dựng hệ thống 12 nội dung xoay quanh chủ đề "Tốt Đạo - Đẹp Đời" của Giải không chỉ nhằm định hình chính xác nội dung, mà còn mở rộng không gian sáng tạo cho người viết, đồng thời phản ánh được tính khả dụng (applicability) và tính phổ quát (universality) của Phật pháp trong đời sống đương đại.

Dưới đây là đề xuất chia 12 nội dung Giải báo chí Phật giáo 2025 thành 3 nhóm lớn, dựa trên tiêu chí định hướng nội dung – đối tượng khai thác – chiều sâu ứng dụng, nhằm giúp người viết dễ lựa chọn và triển khai theo từng mảng chủ đạo.

Nhóm 1: Phật giáo ứng dụng - đạo giữa đời thường

Đây là nhóm đề tài gần gũi với đời sống, phản ánh Phật giáo như một nền đạo lý sống động, có khả năng chuyển hóa xã hội, gia đình, cá nhân.

1. Phật giáo và đời sống: Ứng dụng lời Phật dạy trong cuộc sống hiện đại; Phật giáo với hạnh phúc gia đình, giáo dục con cái; Thiền định và sức khỏe tinh thần; ăn chay, sống xanh – góc nhìn từ Phật giáo;

Chủ đề này là trục xương sống của Giải báo chí Phật giáo 2025, khẳng định tính ứng dụng sống động của Phật pháp trong đời sống hiện đại. Lời Phật dạy không nằm yên trong kinh sách, mà hiện hữu trong từng bữa cơm, bước đi, cách chúng ta nuôi dạy con, giữ gìn sức khỏe tinh thần, và bảo vệ môi trường.

Phóng viên, nhà báo khi viết về mảng này cần chuyển hóa giáo lý thành hành động cụ thể: thiền để an tâm, ăn chay để sống lành, sống chính niệm để hóa giải áp lực, nuôi con bằng từ bi để dựng xây tương lai.

Đây là nhóm đề tài giúp Phật giáo "thở cùng cuộc sống", mang chính pháp vào phố thị, biến đạo lý thành cách sống giản dị mà sâu sắc.

2. Gương sáng Đạo: Chân dung tăng ni, cư sĩ, phật tử tiêu biểu; Gương tu học vượt khó; Phật tử làm thiện nguyện, phụng sự cộng đồng; Người trẻ đến với đạo Phật.

Chủ đề này tôn vinh những con người cụ thể – Tăng Ni, cư sĩ, Phật tử – đã sống đạo giữa đời, lấy tuệ giác làm lẽ sống và từ bi làm hành động. Đó có thể là một vị sư già hành trì giữa rừng sâu, một cư sĩ lặng lẽ nuôi trẻ mồ côi, một người trẻ tìm thấy hướng đi trong đạo pháp giữa thời đại bất định.

Viết về “gương sáng đạo” là góp phần làm sống lại những giá trị đạo đức qua những câu chuyện thật, là cách báo chí Phật giáo gieo niềm tin, khơi đạo tâm và truyền cảm hứng hành trì. Mỗi nhân vật là một đóa sen mọc lên từ bùn đời, tỏa tâm hương giữa nhân gian.

Đây là mảng đề tài mang sức lay động lớn, phù hợp với tinh thần "lấy người thật việc thật làm bài học sống", nối đạo với đời bằng trái tim – không giáo điều, không lý thuyết.

3. Phật giáo và giới trẻ: Góc nhìn Gen Z về đạo Phật; Khóa tu mùa hè, tu học dành cho thanh thiếu niên; Phật giáo giúp người trẻ vượt khủng hoảng tâm lý, áp lực xã hội; Kết nối giới trẻ với đạo bằng ngôn ngữ hiện đại...;

Chủ đề này hướng đến việc đồng hành cùng người trẻ trong hành trình tìm kiếm bản thân, vượt qua khủng hoảng tâm lý, áp lực học tập, nỗi cô đơn trong thế giới số. Phật giáo, với tinh thần từ bi và tỉnh thức có thể trở thành điểm tựa vững chắc cho giới trẻ nếu được tiếp cận bằng ngôn ngữ phù hợp.

Báo chí nên khai thác câu chuyện của Gen Z đến với đạo Phật qua khóa tu, mạng xã hội, podcast thiền, ứng dụng chính niệm…, từ đó khơi mở cách truyền cảm hứng đạo lý mà không giáo điều.

Viết về chủ đề này là góp phần nối dài mạch sống của đạo pháp, gieo duyên lành với thế hệ kế thừa bằng sự thấu hiểu, bằng lắng nghe và bằng những hình thức thể hiện gần gũi, sáng tạo.

4. Phật giáo đồng hành cùng dân tộc: Lịch sử đồng hành cùng đất nước qua các thời kỳ; Phật giáo trong bảo vệ môi trường, gìn giữ bản sắc; Góp phần xây dựng đời sống văn hóa mới ở cơ sở; Phật giáo và các hoạt động từ thiện xã hội.

Chủ đề này khẳng định vị trí lịch sử và vai trò nhập thế tích cực của Phật giáo trong suốt hành trình dựng nước, giữ nước và phát triển đất nước. Từ thời Lý – Trần đến hiện đại, Phật giáo luôn là điểm tựa tinh thần, đồng hành với dân tộc trong hòa bình cũng như biến động.

Ngày nay, sự đồng hành ấy thể hiện qua hành động cụ thể: bảo vệ môi trường, gìn giữ di sản, xây dựng đời sống văn hóa cơ sở, làm thiện nguyện, cứu khổ ban vui. Báo chí khai thác mảng này sẽ cho thấy Phật giáo không chỉ là một tôn giáo, mà là một nguồn lực đạo đức và xã hội, góp phần kiến tạo một xã hội tử tế, đoàn kết và bền vững.

Viết về Phật giáo đồng hành cùng dân tộc cũng là góp phần làm sáng rõ tinh thần “hộ quốc – an dân”, làm sống dậy đạo lý “phụng sự là cúng dường cao nhất”.

Ảnh minh họa (sưu tầm).

Nhóm 2: Phật giáo truyền thống - học thuật - di sản

Nhóm này tập trung vào chiều sâu văn hóa – học thuật, phục vụ nghiên cứu, tư liệu hóa và định vị giá trị trường tồn của Phật giáo trong lịch sử và tư tưởng.

5. Tăng Ni – Người truyền đạo: Chân dung tăng ni nổi bật trong hoằng pháp; Hành trình tu học, nhập thế và phụng sự; Hồi ký, tự sự, nhật ký tu hành; Những câu chuyện truyền cảm hứng từ chốn thiền môn…;

Tăng Ni không chỉ là người tu học, mà còn là người dẫn đường, người gieo duyên, người giữ gìn mạch sống của Phật pháp trong lòng cuộc đời. Chủ đề này khuyến khích khắc họa những chân dung sống động của Tăng Ni đang hoằng pháp giữa đời – nơi thành thị, vùng sâu, giảng đường hay không gian số.

Tác phẩm có thể là một hồi ký tu hành, một câu chuyện cảm động về hạnh nguyện, hay nhật ký từ một khóa nhập thất – tất cả đều góp phần ghi lại lịch sử sống của Phật giáo hiện đại, thể hiện lý tưởng “xuất gia nhưng không rời nhân thế”.

Đây là dòng nội dung mang tính tư liệu và cảm hứng cao, giúp độc giả thấy được phẩm chất đạo hạnh qua đời sống thường nhật, để từ đó hiểu, tin và hành theo ánh sáng chính pháp.

6. Phật giáo & Giáo dục – Văn hóa: Các trường Phật học, học viện Phật giáo; Dạy đạo lý trong học đường; Văn hóa lễ hội Phật giáo; Ảnh hưởng của Phật giáo trong nghệ thuật, kiến trúc, âm nhạc…;

Chủ đề này nhấn mạnh vai trò của Phật giáo trong việc giáo dục con người và định hình bản sắc văn hóa Việt Nam. Từ các trường Phật học đào tạo Tăng tài, đến việc giảng dạy đạo lý trong học đường, tổ chức lễ hội mang tính hướng thiện, hay ảnh hưởng sâu sắc của Phật giáo trong kiến trúc, âm nhạc, mỹ thuật dân tộc – tất cả đều là biểu hiện của Phật giáo như một dòng chảy văn hóa – trí tuệ lâu dài.

Viết về chủ đề này là góp phần bảo tồn và phát huy giá trị tinh thần của dân tộc qua lăng kính Phật học, làm rõ rằng đạo không xa đời, mà chính là một phần cốt lõi của văn minh Việt. Đây cũng là cách báo chí kết nối thế hệ hôm nay với di sản tâm linh ngàn năm của cha ông.

7. Lịch sử Phật giáo: Hành trạng chư Tổ; Các thời kỳ phát triển Phật giáo Việt Nam; Di sản văn hóa Phật giáo; Những dấu mốc quan trọng của Phật giáo Việt Nam và thế giới…;

Chủ đề này đề cao việc nghiên cứu, ghi chép và truyền thông về hành trạng chư Tổ, các giai đoạn phát triển, di sản và dấu ấn Phật giáo trong dòng chảy lịch sử dân tộc và thế giới.

Viết về lịch sử Phật giáo không chỉ là kể chuyện xưa, mà là làm sống dậy tinh thần bất hoại của đạo trong từng thời kỳ, giúp thế hệ hôm nay thấy rõ mình là người thừa kế và tiếp nối một truyền thống giác ngộ bền vững.

Báo chí trong mảng này có vai trò lưu giữ ký ức, phục dựng giá trị, và định vị Phật giáo Việt Nam trong không gian văn hóa – lịch sử toàn cầu. Đây là cây cầu kết nối giữa truyền thống và hiện đại, giữa tâm linh và quốc sử.

8. Nghi lễ và tín ngưỡng: Giải mã các nghi lễ trong Phật giáo; Nét đẹp trong văn hóa tín ngưỡng dân gian gắn với Phật giáo; Sự khác biệt giữa chính tín và mê tín; Phật giáo trong tâm linh người Việt;

Chủ đề này mở ra cơ hội để báo chí giải mã chiều sâu biểu tượng của các nghi lễ Phật giáo, từ đó giúp công chúng hiểu đúng – hành đúng – tin đúng. Trong đời sống người Việt, nghi lễ Phật giáo gắn bó mật thiết với tín ngưỡng dân gian, nhưng cũng dễ bị pha tạp, dẫn đến mê tín.

Viết về chủ đề này là góp phần phân biệt chính tín và mê tín, phục hồi vẻ đẹp nguyên sơ của nghi lễ thiền môn, đồng thời giữ gìn văn hóa tâm linh Việt Nam một cách tỉnh thức. Đây là mảng đề tài giàu chất học thuật và ứng dụng, đòi hỏi sự hiểu sâu giáo lý và khả năng truyền tải dễ hiểu cho đại chúng. Báo chí Phật giáo khi khai thác chủ đề này không chỉ truyền thông, mà đang làm Phật sự – hoằng pháp bằng ánh sáng của hiểu biết.

9. Phật giáo và khoa học – triết học – lịch sử, các vấn đề nghiên cứu – học thuật: Đối thoại giữa Phật giáo và khoa học hiện đại; Phật học dưới góc nhìn triết học; Tâm thức, nghiệp và não bộ – góc nhìn khoa học & Phật giáo; Phật giáo với vấn đề môi sinh, biến đổi khí hậu;

Chủ đề này mở ra không gian cho những đối thoại sâu sắc giữa Phật giáo và các ngành khoa học, triết học, lịch sử – từ phân tích tâm thức và nghiệp dưới góc nhìn thần kinh học, đến so sánh Phật pháp với các trường phái triết học phương Tây, hay nghiên cứu ảnh hưởng của Phật giáo trong lịch sử xã hội Việt Nam.

Đây là mảng nội dung đòi hỏi chiều sâu tư duy và năng lực diễn đạt học thuật, giúp khẳng định rằng Phật giáo không chỉ là tín ngưỡng mà còn là một nền minh triết có khả năng đối thoại liên ngành, đóng góp cho tri thức nhân loại trong cả những vấn đề cấp thiết như môi sinh và biến đổi khí hậu.

Viết về chủ đề này là tham gia vào quá trình phát triển Phật học hiện đại, gắn đạo lý với các dòng chảy học thuật đương thời, và làm giàu thêm cho kho tàng tư tưởng nhân loại.

Nhóm 3: Truyền thông - sáng tạo - quốc tế hóa

10. Hoằng pháp hiện đại: Hoằng pháp trên mạng xã hội, podcast, livestream; Phật giáo với công nghệ số; Chuyển đổi số trong công tác truyền thông Phật giáo; Đổi mới phương pháp giảng pháp phù hợp giới trẻ;

Chủ đề này phản ánh bước chuyển quan trọng của Phật giáo trong kỷ nguyên số – nơi mạng xã hội, podcast, livestream, ứng dụng di động… trở thành pháp khí mới để truyền bá chính pháp. Thay vì chỉ thuyết pháp nơi giảng đường, Tăng Ni, cư sĩ ngày nay đang giảng pháp qua YouTube, chia sẻ thiền trên TikTok, giảng giới qua Zoom.

Viết về chủ đề này là khám phá cách Phật giáo thích ứng linh hoạt mà không đánh mất bản chất, đổi mới ngôn ngữ và phương pháp để tiếp cận giới trẻ, lan tỏa đạo lý bằng hình thức gần gũi, sáng tạo.

Đây là không gian để báo chí phản ánh nỗ lực chuyển hóa kỹ thuật thành phương tiện – biến công nghệ thành con đường tiếp dẫn niềm tin và trí tuệ giữa thời đại nhiễu loạn thông tin.

11. Quốc tế & đối ngoại Phật giáo: Phật giáo Việt Nam trong giao lưu quốc tế; Các tổ chức Phật giáo thế giới; Hội nhập và giữ gìn bản sắc Phật giáo Việt Nam; Những sự kiện quốc tế tiêu biểu (Đại lễ Vesak, diễn đàn Phật giáo...);

Chủ đề này thể hiện tầm vóc và vị thế của Phật giáo Việt Nam trên trường quốc tế. Tham gia Vesak LHQ, đối thoại liên Phật giáo, kết nối với các tổ chức Phật giáo thế giới… không chỉ là giao lưu tôn giáo mà còn là ngoại giao văn hóa – tâm linh.

Báo chí trong mảng này cần phản ánh vừa chiều rộng của hội nhập, vừa chiều sâu của bản sắc, cho thấy Phật giáo Việt Nam năng động, hiện đại nhưng vẫn giữ vững cội nguồn truyền thống.

Viết về chủ đề này là góp phần nâng cao hình ảnh Giáo hội trong mắt bạn bè quốc tế, khẳng định rằng Phật giáo Việt Nam không chỉ đồng hành cùng dân tộc, mà còn đóng góp vào hòa bình và phát triển nhân loại bằng con đường tuệ giác.

12. Văn học nghệ thuật Phật giáo: Thơ, truyện ngắn, tản văn lấy cảm hứng từ Phật pháp; Kịch, phim, hoạt hình Phật giáo; Phê bình, nghiên cứu tác phẩm nghệ thuật Phật giáo; Thiết kế sáng tạo lấy cảm hứng từ biểu tượng Phật giáo.

Chủ đề này khơi mở một dòng sáng tạo đặc biệt, nơi Phật pháp không chỉ được giảng dạy, mà còn được cảm nhận và thể hiện qua thơ ca, điện ảnh, sân khấu, mỹ thuật và thiết kế. Từ một bài thơ thiền, một bộ phim hoạt hình về tiền thân Đức Phật, đến một biểu tượng sen cách điệu trong đồ họa – tất cả đều có thể là phương tiện hoằng pháp vi diệu.

Viết về mảng này là tôn vinh sức mạnh biểu đạt của nghệ thuật trong việc nuôi dưỡng tâm hồn, gieo hạt giác ngộ bằng ngôn ngữ của cái đẹp. Đây cũng là cách để Phật giáo tiếp cận đại chúng một cách nhẹ nhàng, sâu lắng, vượt qua rào cản lý thuyết.

Chủ đề này đặc biệt phù hợp với thế hệ sáng tạo trẻ – những người muốn “thực hành đạo” qua nghệ thuật, và để nghệ thuật trở thành một pháp hành.

Tóm lại, 12 chủ đề của Giải báo chí Phật giáo năm 2025 không chỉ là định hướng nội dung mà là một bản đồ tinh thần, mở ra những lối đi cho người viết hoằng pháp bằng ngòi bút, lan tỏa chính pháp bằng truyền thông tỉnh thức.

Từ đời sống thường nhật đến không gian học thuật, từ gương sáng đạo hạnh đến nghệ thuật tâm linh, mỗi chủ đề là một cánh cửa đưa Phật giáo bước vào lòng thời đại, vừa giữ được căn cốt truyền thống, vừa hòa hợp với nhu cầu chuyển hóa của con người hôm nay.

Viết về Phật giáo không chỉ là “nói về đạo”, mà chính là hành đạo giữa đời bằng trí tuệ, bằng cảm xúc, và bằng trách nhiệm hoằng truyền ánh sáng tỉnh thức trong kỷ nguyên thông tin đa chiều. Và chính người viết, khi đi trọn hành trình ấy, cũng đang bước sâu hơn vào con đường của sự tu tập qua từng câu chữ chính ngữ, chính nghiệp, chính mạng.

Ban Tổ Chức