4 nhà khoa học nhận Giải thưởng lớn nhất VinFuture Grand Prize 3 triệu đô la là ai?

Lễ trao giải VinFuture 2025 - khoảnh khắc tôn vinh công trình khoa học xuất sắc nhất, được đánh giá là mở ra những thay đổi mang tính bước ngoặt cho thế giới. Đây cũng là giải thưởng có giá trị lớn nhất của VinFuture, trị giá 3 triệu đô la Mỹ (tương đương hơn 78 tỷ đồng).

Giải thưởng danh giá đã gọi tên 4 nhà khoa học Mỹ: TS Douglas R.Lowy; TS John T.Schiller; TS Aimeé R.Kreimer và GS Maura L. Gillison vì những khám phá, phát triển vắc xin HPV nhằm phòng ngừa các khối u do virus papilloma ở người gây ra và sẽ góp phần làm giảm gánh nặng ung thư toàn cầu trong nhiều thập kỷ tới.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn trao giải thưởng cho 4 nhà khoa học tối qua (5/12).

TS. Douglas R. Lowy - Viện Ung thư Quốc gia (Hoa Kỳ)

TS. Bác sĩ Douglas R. Lowy, là Trưởng phòng Thí nghiệm Ung thư Tế bào và từ năm 2010 cũng đảm nhiệm vị trí Phó Giám đốc của Viện Ung thư Quốc gia (NCI).

Ông đã từng giữ chức Quyền Giám đốc năm lần trong suốt thời gian công tác, gần đây nhất là từ tháng 1 đến tháng 9 năm 2025. TS Lowy nhận bằng Y khoa từ Trường Y Đại học New York năm 1968, và được đào tạo về Nội khoa tại Đại học Stanford và da liễu tại Đại học Yale. Ông đã dẫn dắt một phòng nghiên cứu tại NCI từ năm 1975, sau khi hoàn thành khóa đào tạo Nghiên cứu viên tại Viện Dị ứng và Bệnh Truyền nhiễm Quốc gia.

TS Lowy cũng là thành viên của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia (NAS) và Viện Y học của NAS. Nhờ công trình nghiên cứu cùng Ts John Schiller về công nghệ phát triển vắcxin phòng ngừa HPV, họ đã cùng nhận nhiều giải thưởng danh giá, bao gồm: Huy chương Dịch vụ Công dân Liên bang năm 2007, Giải thưởng Vàng Albert B. Sabin năm 2011, Huy chương Quốc gia về Công nghệ và Đổi mới năm 2012 (trao tặng năm 2014), Giải thưởng Szent-Györgyi năm 2018 và Giải thưởng Nghiên cứu Y học Lâm sàng Lasker-DeBakey năm 2017 – giải thưởng danh giá nhất của nước Mỹ về nghiên cứu y sinh. Tiến sĩ Lowy cũng đã nhận Huy chương Danh dự Quốc gia về Nghiên cứu Cơ bản từ Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ và là thành viên của Học viện AACR.

TS. John T. Schiller-Viện Ung thư Quốc gia (Hoa Kỳ)

TS Schiller nhận bằng cử nhân ngành Sinh học Phân tử từ Đại học Wisconsin và bằng ThS, TS ngành Vi sinh học từ Đại học Washington, Seattle.

Ông bắt đầu làm việc tại chương trình nội bộ của Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH) với tư cách là nghiên cứu sinh sau tiến sĩ trong phòng thí nghiệm của Tiến sĩ Bác sĩ Doug Lowy và hiện là Nhà nghiên cứu xuất sắc của NIH cũng như Phó trưởng phòng Thí nghiệm Ung thư Tế bào, Trung tâm Nghiên cứu Ung thư, Viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ.

Trong hơn 40 năm làm việc tại NCI, TS Schiller đã nghiên cứu nhiều khía cạnh khác nhau về sinh học phân tử, miễn dịch học và dịch tễ học của vi-rút papilloma. Phòng thí nghiệm do TS Schiller và TS Lowy đứng đầu đã tiên phong trong việc phát hiện, thử hoạt tính và thử nghiệm lâm sàng các vắc xin vỏ vi rút (VLP) để phòng ngừa các nhiễm trùng HPV gây ung thư cổ tử cung và các loại ung thư khác.

Các lĩnh vực nghiên cứu hiện tại của ông bao gồm các nghiên cứu cơ bản về nhiễm vi-rút papilloma, vắc-xin phòng ngừa HPV đơn liều, vắc xin điều trị HPV và liệu pháp miễn dịch dựa trên vi-rút cho các bệnh ung thư, với các chiến lược phù hợp với điều kiện nguồn lực thấp.

TS Schiller đã nhận được nhiều giải thưởng cho những đóng góp của mình trong nghiên cứu y sinh, bao gồm Giải thưởng Công dân Liên bang của năm 2007, Huy chương Quốc gia về Công nghệ và Đổi mới năm 2014 từ Tổng thống Obama, Giải thưởng Nghiên cứu Y học Lâm sàng Lasker-DeBakey năm 2017 và Giải thưởng Prince Mahidol năm 2022. Ông được bầu vào Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia năm 2020.

Aimeé R. Kreimer - Viện Ung thư Quốc gia (Hoa Kỳ)

TS Aimeé Kreimer là một nhà dịch tễ học bệnh truyền nhiễm và hiện là Nhà nghiên cứu cấp cao trong Chương trình Nghiên cứu Nội bộ của Viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ (NCI), trực thuộc Viện Y tế Quốc gia (NIH). Bà hiện kiêm nhiệm vị trí giảng viên tại Trường Y thuộc Đại học Johns Hopkins.

Cùng với nhóm nghiên cứu của mình, TS Kreimer đã dẫn dắt nhiều phát hiện khoa học quan trọng liên quan đến vai trò của virus HPV đối với việc gây ung thư, cũng như phát triển các công cụ nhằm phòng ngừa căn bệnh này.

Mục tiêu nghiên cứu lâu dài của bà là kiểm soát và tiến tới loại trừ hoàn toàn các loại ung thư do HPV gây ra. Với hơn 135 công trình khoa học được công bố, TS Kreimer đã nhận được nhiều giải thưởng danh giá, trong đó có Giải thưởng Cá nhân của Giám đốc NCI dành cho Nhà lãnh đạo trẻ xuất sắc (hạng mục NCI Champions, năm 2022), cho vai trò lãnh đạo của bà trong lĩnh vực nghiên cứu về HPV và những đóng góp nổi bật cho cộng đồng khoa học.

Bà từng được bầu vào Ban điều hành Hiệp hội Quốc tế về Virus Papilloma (IPVS) và sau đó đảm nhiệm vị trí thành viên Ban lãnh đạo của Hiệp hội. Hiện TS Kreimer là Nghiên cứu viên chính của NCI trong nhiều thử nghiệm lâm sàng về vắc xin phòng ngừa HPV, bao gồm nghiên cứu “ESCUDDO: Một thử nghiệm lâm sàng có đối chứng ngẫu nhiên của vắc xin HPV với phác đồ một liều”, một sáng kiến thuộc chương trình Cancer Moonshot của Hoa Kỳ.

GS. Maura L. Gillison -Trung tâm Ung thư MD Anderson, Đại học Texas (Hoa Kỳ)

GS. Bác sĩ Maura Gillison là một nhà khoa học nổi tiếng, người đã chứng minh mối liên hệ giữa virus HPV và ung thư biểu mô tế bào vảy vùng hầu họng. Công trình nghiên cứu của bà đã góp phần định hình sự hiểu biết một cách toàn diện về dịch tễ học, tiến trình tự nhiên và cơ chế bệnh sinh ở mức phân tử của nhóm ung thư đầu cổ dương tính với HPV.

Không chỉ dừng lại ở nghiên cứu cơ bản, bà còn tiên phong trong việc phát triển các chiến lược lâm sàng nhằm phòng ngừa và điều trị, trong đó có việc chứng minh hiệu quả của vắc xin HPV trong việc giảm tỷ lệ nhiễm HPV ở khoang miệng và nguy cơ mắc ung thư liên quan. Những phát hiện của GS. Gillison đã làm thay đổi cách phân loại ung thư và hướng dẫn điều trị trên toàn cầu, đồng thời dẫn đến việc công nhận ung thư hầu họng do HPV gây ra như một thể bệnh riêng biệt.

Hà Linh