6 bài thuốc từ long nhãn giúp bổ huyết, chữa thiếu máu

1. Đặc điểm và công dụng của long nhãn

Trung y, người xưa phân loại nhãn theo kích thước: Loại to gọi là "hổ nhãn" (mắt hổ), quả kích thước trung bình gọi là "long nhãn" (mắt rồng), loại quả nhỏ hơn là "nhân nhãn" (mắt người), còn loại nhỏ nhất có tên là "quỷ nhãn" (mắt quỷ). Để làm thuốc (long nhãn) chỉ sử dụng loại kích thước trung bình.

Ở nước ta, nhãn có nhiều loại: Nhãn lồng là loại có cùi dày và mọng nhất. Loại nhãn nước, cùi có rất nhiều nước. Nhãn trơ, cùi rất mỏng. Nhãn lồng là nguyên liệu chủ yếu để làm thuốc lấy tên thuốc là long nhãn.

Nhãn lồng là nguyên liệu chủ yếu để làm thuốc, lấy tên thuốc là long nhãn.

Theo phân loại của Đông y long nhãn được xếp trong nhóm thuốc bổ huyết: Long nhãn tính ôn, vị ngọt, lợi vào 2 kinh tâm và tỳ; có tác dụng bổ tâm bổ tỳ, dưỡng huyết an thần; dùng cho người mắc các chứng khí huyết bất túc, trống ngực hồi hộp, yếu tim, mất ngủ, hay quên, huyết hư, chán ăn, mệt mỏi, tiện huyết (đại tiện ra máu), phụ nữ băng lậu.

Theo kết quả nghiên cứu của y học hiện đại, trong cùi nhãn, ngoài các chất dinh dưỡng cơ bản như carbohydrate, protein và lipid, còn có hàm lượng khá cao các chất khoáng như canxi (Ca), photpho (P), sắt (Fe); các sinh tố như vitamin B1, vitamin B2, vitamin C, nicotinic acid; ngoài ra còn có cả vitamin B4, cholic acid, tartaric acid.

Cùi nhãn có tác dụng chống lão suy vì có flavoprotein - một hoạt chất có tác dụng tăng cường hoạt tính của các tế bào thần kinh não. Trong cùi nhãn còn có vitamin PP, một chất có tác dụng làm tăng độ bền và độ đàn hồi của mạch máu, giúp cho quá trình tuần hoàn máu trở nên tốt hơn.

Cùi nhãn sấy khô hàm lượng protein và carbohydrate tăng lên rõ ràng, nhưng do tác động của quá trình chế biến hàm lượng vitamin C giảm đi đáng kể. Trong các chất carbohydrate thành phần chủ yếu là đường glucose và saccharose, do đó khi ăn long nhãn cảm thấy có vị ngọt.

2. Cách dùng long nhãn bổ huyết, chữa thiếu máu

2.1 Long nhãn kỷ tử

Thành phần: Long nhãn 2.500g, kỷ tử 3.000g; sắc kỹ với nước, bỏ bã, cô đặc thành cao; ngày uống 3 lần, mỗi lần 1-2 thìa.

Công dụng: Đại bổ khí huyết, tăng cường thể lực, chống mệt mỏi.

2.2 Long nhãn lạc nhân

Thành phần: Longnhãn 30g, lạc nhân (cả vỏ) 15g; nấu canh ăn hoặc sắc nước uống thay trà.

Công dụng: Dùng cho người thiếu máu, mệt mỏi, vô lực, thần kinh suy nhược.

Vị thuốc long nhãn chữa thiếu máu

2.3 Long nhãn hạt sen

Thành phần: Long nhãn 30g, hạt sen 10g, gạo tẻ 50g; nấu cháo ăn hàng ngày, liên tục trong 10 ngày (1 liệu trình), nghỉ 3 - 5 hôm rồi lại ăn tiếp.

Công dụng: Dùng cho người thiếu máu, mất ngủ, hồi hộp đánh trống ngực.

2.4 Long nhãn bách hợp

Thành phần: Long nhãn 20g, bách hợp 10g, thịt gà hoặc thịt nạc100g; hầm cách thủy, ăn liền trong 5 ngày là 1 liệu trình.

Công dụng:Dùng cho người thiếu máu, tinh thần mệt mỏi, đau đầu, chóng mặt, hoa mắt.

2.5 Long nhãn đậu đen

Thàn phần: Long nhãn 25g, đậu đen 50g; táo tầu 50g; sắc uống ngày 1 thang, chia ăn lần sáng - tối.

Công dụng: Dùng cho người huyết hư, tim đập hoảng hốt gấp nhịp, thận hư, tỳ hư, chân phù.

2.6 Long nhãn khiếm thực

Thành phần: Long nhãn 25g, khiếm thực 15g; hạt sen 8g, gạo lứt 100g. Nấu thành cháo. Chia ăn 2 lần sáng- tối.

ThS.BS Hoàng Khánh Toàn