60 năm giữ vững hào khí 'Ba sẵn sàng'

Nhân chứng lịch sử cùng tuổi trẻ Thủ đô tại chương trình kỷ niệm 60 năm phong trào “Ba sẵn sàng” ngày 9-8. Ảnh: Phạm Mạnh

Hưởng ứng kêu gọi: “Mỗi người làm việc bằng hai, vì miền Nam ruột thịt” của Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Hội nghị chính trị đặc biệt (ngày 27-3-1964), nhiều hoạt động thi đua “Hướng về miền Nam ruột thịt” được tổ chức sôi nổi ở Hà Nội. Đoàn Thanh niên Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã tổ chức cuộc vận động “Tam bất kỳ” với nội dung: Đi bất kỳ nơi đâu Tổ quốc cần; Làm bất kỳ việc gì Tổ quốc giao phó; Vượt qua bất kỳ khó khăn, gian khổ nào để hoàn thành nhiệm vụ. Đông đảo sinh viên toàn trường hưởng ứng.

Tối 30-4-1964, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội tổ chức Lễ mít tinh, phát động phong trào “Ba sẵn sàng” với sự tham gia của gần 7.000 đoàn viên, thanh niên. Tất cả hô vang ba lời thề: “Sẵn sàng nhập ngũ, chiến đấu đánh thắng đế quốc Mỹ xâm lược!”, “Sẵn sàng hy sinh bảo vệ miền Bắc xã hội chủ nghĩa, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước!”, “Sẵn sàng làm bất cứ việc gì, đi bất cứ nơi nào mà Đảng, nhân dân, Tổ quốc cần đến mà không đòi hỏi đãi ngộ!”.

Buổi lễ gây tiếng vang lớn và được đoàn viên, thanh niên nhiều trường đại học và nhiều cơ quan, đơn vị trên địa bàn Hà Nội hưởng ứng sôi nổi. Ban Thường vụ Thành đoàn quan tâm chỉ đạo nhân rộng phong trào. Đó là điểm khởi đầu của phong trào “Ba sẵn sàng” của thanh niên Thủ đô.

Ngày 5-8-1964, đế quốc Mỹ dựng lên “sự kiện vịnh Bắc Bộ”, vu cáo lực lượng hải quân Việt Nam “tấn công tàu khu trục Mỹ”, tạo cớ huy động không quân, hải quân tiến hành chiến tranh phá hoại miền Bắc nước ta. Hành động hiếu chiến đó gây sự phẫn nộ và lòng căm thù sâu sắc trong toàn quân và dân ta. Đêm 7-8-1964, Ban Thường vụ Thành đoàn Hà Nội họp bất thường, quyết định phát động phong trào “Ba sẵn sàng” trong thanh niên Thủ đô, với các nội dung: “Sẵn sàng chiến đấu; Sẵn sàng gia nhập các lực lượng vũ trang; Sẵn sàng đi bất cứ nơi đâu, làm bất cứ việc gì mà Tổ quốc cần đến”.

Đêm 9-8-1964, tại Quảng trường Nhà hát Lớn Thành phố, Thành đoàn Hà Nội tổ chức mít tinh, phát động phong trào “Ba sẵn sàng”. Hàng vạn thanh niên Thủ đô đã xuống đường biểu dương lực lượng, lên án hành động của đế quốc Mỹ mở rộng chiến tranh ra miền Bắc. Đoàn viên, thanh niên tập trung diễu hành trên các tuyến phố, giương cao khẩu hiệu “Ba sẵn sàng”.

Phong trào được đoàn viên, thanh niên toàn miền Bắc hưởng ứng mạnh mẽ. Sau hơn một tháng đã có hơn 1,5 triệu nam nữ thanh niên ghi tên tham gia phong trào và tình nguyện đăng ký “Ba sẵn sàng”. Tháng 3-1965, Trung ương Đoàn quyết định kêu gọi thanh niên cả nước hưởng ứng phong trào “Ba sẵn sàng” của tuổi trẻ Thủ đô. Trung ương Đoàn nêu rõ thêm nội dung của phong trào: “Sẵn sàng chiến đấu và gia nhập lực lượng vũ trang. Sẵn sàng học tập và lao động xây dựng cuộc sống mới. Sẵn sàng đi tới nơi nào mà Tổ quốc cần đến”.

Kể từ đó, “Ba sẵn sàng” đã trở thành một trong những phong trào hành động cách mạng lớn nhất của tuổi trẻ Thủ đô và tuổi trẻ Việt Nam. Phong trào đã khơi dậy và cổ vũ lớp lớp thanh niên miền Bắc “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”. Đến năm 1966, phong trào “Ba sẵn sàng” đã thu hút hơn 3 triệu đoàn viên, thanh niên miền Bắc tham gia. Phong trào “Ba sẵn sàng” được thể hiện sâu sắc trong việc động viên tinh thần sẵn sàng lên đường tham gia quân đội, tham gia thanh niên xung phong, tham gia chiến đấu. Một địa phương có phong trào thanh niên tòng quân tiêu biểu là xã Hòa Xá (huyện Ứng Hòa) với “chiếc gậy Trường Sơn”, đã trở thành điển hình, động viên thanh niên các địa phương nô nức lên đường chiến đấu.

Hàng vạn thầy giáo, sinh viên của các trường đại học hưởng ứng, nhiều người đã viết đơn tình nguyện bằng máu tham gia phong trào “Ba sẵn sàng”, xếp bút nghiên lên đường ra trận. Xuất hiện nhiều tấm gương chiến đấu kiên cường, dũng cảm, làm rạng ngời truyền thống anh hùng của tuổi trẻ các trường đại học, của tuổi trẻ Thủ đô như thầy giáo Lê Anh Xuân, sinh viên Nguyễn Văn Thạc, sinh viên Chu Cầm Phong, sinh viên Nguyễn Trọng Định…

Tiếp bước phong trào “Ba sẵn sàng”, phong trào “Năm xung phong” của thanh niên miền Nam cũng được triển khai với các nội dung: “Xung phong tiêu diệt nhiều sinh lực địch; xung phong tòng quân và tham gia du kích chiến tranh; xung phong đấu tranh chính trị, chống bắt lính; xung phong đi dân công và thanh niên xung phong; phục vụ tiền tuyến và xung phong sản xuất nông nghiệp”. Trong những năm kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, cả nước đã có hơn 5 triệu lượt đoàn viên, thanh niên gia nhập lực lượng vũ trang; hơn 133.000 đoàn viên, thanh niên tham gia thanh niên xung phong, trong đó có hơn 69.000 nữ thanh niên xung phong.

Phong trào “Ba sẵn sàng” đã sản sinh nhiều tập thể và cá nhân anh hùng, tiêu biểu cho tinh thần kiên trung, bất khuất của tuổi trẻ Việt Nam. Đó là tấm gương của 10 cô gái thanh niên xung phong hy sinh anh dũng ở ngã ba Đồng Lộc; đó là “tiểu đội thép” với 12 cô gái hy sinh anh dũng khi làm nhiệm vụ ở trọng điểm Truông Bồn; đó là Anh hùng Trịnh Tố Tâm 53 lần được tặng danh hiệu “Dũng sỹ diệt Mỹ”; Anh hùng Lê Mã Lương với câu nói nổi tiếng: “Cuộc đời đẹp nhất là trên trận tuyến diệt quân thù”; Anh hùng liệt sĩ Bùi Ngọc Dương, Anh hùng liệt sĩ Vũ Xuân Thiều, Anh hùng liệt sĩ Đặng Thùy Trâm…

Với tinh thần “Ba sẵn sàng”, hơn 5 triệu lượt đoàn viên, thanh niên tham gia tòng quân chiến đấu, trong đó có gần 1,5 triệu người con ưu tú đã ngã xuống trên khắp các chiến trường, trên các nẻo đường của Tổ quốc và trong lúc làm nhiệm vụ quốc tế. Hàng vạn thanh niên “Ba sẵn sàng” đã để lại một phần xương máu của mình ở các chiến trường. Phong trào “Ba sẵn sàng” cùng với phong trào “Năm xung phong” đã tạo nên cao trào cách mạng rộng lớn chưa từng có của tuổi trẻ cả nước.

Năm 2014, nhân kỷ niệm 50 năm phong trào “Ba sẵn sàng”, ghi nhận những nỗ lực, cống hiến to lớn của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh thành phố Hà Nội, Đảng và Nhà nước đã phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân cho Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh thành phố Hà Nội “vì đã có thành tích đặc biệt xuất sắc trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước mà đỉnh cao là phong trào “Ba sẵn sàng”.

Phong trào “Ba sẵn sàng” đã để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý báu về công tác thanh vận, về động viên tuổi trẻ trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay. Để góp phần đẩy mạnh công cuộc đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh đã phát động trong thanh niên cả nước nhiều chương trình hành động tiêu biểu, như “Tuổi trẻ Việt Nam học tập và làm theo lời Bác”; “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”; “Hành trình tuổi trẻ vì biển đảo quê hương”; “Đồng hành cùng ngư dân trẻ ra khơi” và các phong trào: “Tuổi trẻ chung tay xây dựng nông thôn mới”; “Thanh niên tham gia xây dựng văn minh đô thị”; “Sinh viên 5 tốt”; “Sáng tạo trẻ”; phong trào “Xung kích, tình nguyện phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc”; “Thanh niên lập thân, lập nghiệp”… Những phong trào thi đua ấy đã được tổ chức thực hiện rộng rãi khắp các tỉnh, thành phố, các cơ quan, bộ, ngành trên cả nước. Đó là tinh thần “Ba sẵn sàng” mới, tiếp nối truyền thống của thế hệ thanh niên Việt Nam hơn nửa thế kỷ trước.

PGS. TS Phan Hữu Tích