60 ngày ngừng bắn của Israel và Hezbollah

Thỏa thuận thực thi Nghị quyết 1701

Thỏa thuận “Không còn trở ngại nghiêm trọng nào” đối với việc thực thi lệnh ngừng bắn - Phó Chủ tịch Quốc hội Lebanon Elias Bou Saab cho biết vào hôm 25/11 và tờ New York Times đưa tin rằng thỏa thuận cũng đã được Iran bật đèn xanh. Tehran rất muốn tránh làm suy yếu thêm sức mạnh răn đe chính của mình đối với Israel.

Tổng thống Mỹ Joe Biden thông báo lệnh ngừng bắn giữa Israel và Hezbollah.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã tán thành lệnh ngừng bắn sau khi toàn bộ nội các chiến tranh của ông chấp thuận thỏa thuận vào tối 26/11, bất chấp sự phản đối từ các đồng minh cực hữu của ông. Trong bài phát biểu trên truyền hình sau khi nội các chiến tranh Israel họp để bỏ phiếu về đề xuất ngừng bắn, ông Netanyahu cho biết ông đã sẵn sàng thực hiện thỏa thuận, nhưng nói thêm rằng Israel sẽ duy trì “quyền tự do hành động quân sự hoàn toàn” trong trường hợp Hezbollah vi phạm.

Thỏa thuận ngừng bắn có khả năng chấm dứt hơn một năm giao tranh xuyên biên giới với Hezbollah và nhiều tháng chiến tranh toàn diện đã giết chết hàng nghìn người. Tuy nhiên, việc ký kết thỏa thuận ngừng bắn diễn ra khi chính quyền của ông Biden sắp mãn nhiệm trong chưa đầy 2 tháng nữa và không ai dám chắc là Tổng thống đắc cử Donald Trump có thể tiếp tục ủng hộ hay đảo ngược thỏa thuận khi ông nhậm chức vào ngày 20/1/2025. Một quan chức cấp cao của Nhà Trắng xác nhận rằng nhóm an ninh quốc gia của ông Trump đã được thông báo về các kế hoạch ngừng bắn và cho biết chính quyền mới dự kiến sẽ duy trì sự ủng hộ đối với thỏa thuận này.

Các nhà lãnh đạo thế giới hoan nghênh tin tức về lệnh ngừng bắn giữa Israel và Hezbollah. Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen viết trên mạng xã hội X rằng “việc Israel và Hezbollah tuyên bố ngừng bắn là tin rất đáng khích lệ”. Thủ tướng Anh Keir Starmer gọi đây là “điều chờ đợi đã quá lâu”, và rằng điều đó sẽ mang lại “một số biện pháp cứu trợ” cho người dân ở Lebanon và miền Bắc Israel. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cho biết thỏa thuận này là “đỉnh cao của những nỗ lực được thực hiện trong nhiều tháng”.

Thỏa thuận ngừng bắn có hiệu lực thi hành trong 60 ngày và các bên sẽ phải tuân theo các quy định trong Nghị quyết 1701 của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc - vốn là nghị quyết chấm dứt cuộc chiến tranh kéo dài 36 ngày giữa Israel và Hezbollah năm 2006, nhưng chưa bao giờ được thực thi đầy đủ. Theo thỏa thuận, quân đội Israel dự kiến sẽ rút toàn bộ khỏi miền Nam Lebanon, trong khi Hezbollah sẽ rút vũ khí hạng nặng về phía Bắc sông Litani, cách biên giới khoảng 25 km về phía Bắc. Trong giai đoạn chuyển tiếp kéo dài 60 ngày, quân đội Lebanon sẽ triển khai đến vùng đệm biên giới cùng lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc hiện có.

Các tranh chấp biên giới lâu đời sẽ được thảo luận sau thời gian rút quân 60 ngày. Quá trình này sẽ được giám sát bởi một cơ chế do Mỹ đứng đầu; cơ chế này sẽ đóng vai trò là trọng tài về các hành vi vi phạm. Một lá thư không phải là một phần chính thức của thỏa thuận được cho là đảm bảo sự ủng hộ của Mỹ đối với quyền tự do hành động của Israel nếu Hezbollah tấn công Israel một lần nữa hoặc di chuyển lực lượng, vũ khí của mình về phía Nam sông Litani.

Thủ tướng Benjamin Netanyahu trong một tuyên bố được ghi âm trước cho biết có 3 lý do chính khiến ông muốn ngừng bắn với Hezbollah ngay bây giờ, gồm: “Tập trung vào mối đe dọa từ Iran”, để quân đội Israel có thời gian nghỉ ngơi và tăng áp lực lên Hamas. Tuy nhiên, các nguồn tin hậu trường cho rằng Israel dường như đã ngồi vào bàn đàm phán sau những cảnh báo từ Washington rằng việc không đạt được thỏa thuận ngừng bắn sẽ khiến Mỹ không phủ quyết một nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc áp đặt lệnh ngừng bắn theo những điều kiện bất lợi cho Israel.

Khu vực trung tâm Beirut bị Israel bắn phá ngay hôm trước khi thỏa thuận được ký kết.

Hòa bình cho Gaza vẫn xa vời

Một câu hỏi được dư luận thế giới đặt ra là “liệu thỏa thuận ngừng bắn ở Lebanon sẽ kéo theo thỏa thuận ở Gaza? Trả lời cho câu hỏi này thật không dễ dàng.

Trên thực tế, khi ký kết thỏa thuận ngừng bắn, điều quan trọng đối với người Israel là Hezbollah đã từ bỏ yêu cầu rằng lệnh ngừng bắn ở Lebanon phụ thuộc vào việc chấm dứt giao tranh ở Gaza.

Kể từ khi lệnh ngừng bắn trong cuộc chiến ở Gaza sụp đổ sau một tuần vào tháng 11/2023, các cuộc đàm phán ngừng bắn đã nhiều lần thất bại. Qatar - một bên trung gian chính giữa Israel và Hamas - đã tuyên bố vào đầu tháng 11/2024 rằng họ sẽ từ bỏ vai trò của mình cho đến khi cả hai bên thể hiện “ý chí và sự nghiêm túc” trong các cuộc đàm phán. Việc tái định cư hoặc tái chiếm vĩnh viễn Gaza không phải là chính sách chính thức của Israel, nhưng các quan chức cấp cao của nội các Israel gần đây đã nói đến việc chính phủ đang nhắm đến việc sáp nhập các phần lớn lãnh thổ Gaza thay vì đàm phán chấm dứt chiến tranh.

Có sự khác biệt chính giữa lệnh ngừng bắn ở Lebanon và lệnh ngừng bắn ở Gaza: Phe cực hữu Israel trong liên minh cầm quyền có kế hoạch thôn tính Gaza, điều mà họ không có ở Lebanon. Bộ trưởng An ninh Itamar Ben-Gvir đã chỉ trích lệnh ngừng bắn với Lebanon, nhưng phe cánh hữu không chuẩn bị hạ bệ liên minh vì lệnh này. Tuy nhiên, họ đã đe dọa lật đổ ông Netanyahu nếu có thỏa thuận ngừng bắn với Hamas.

Thủ tướng Netanyahu có mọi lý do để tin tưởng các đối tác liên minh của mình về điều này. Ông đã hứa với họ về “chiến thắng hoàn toàn” và sau khi đạt được thỏa hiệp ở Lebanon trái với mong muốn của họ, ông thậm chí còn ít có quyền quyết định hơn ở Gaza. Sẽ rất khó để duy trì liên minh hiện tại khi phải đối mặt với những hình ảnh trên truyền hình về những người Palestine bị giam giữ được thả ra và giơ cao biểu tượng chiến thắng, hoặc Mohammed Sinwar (anh trai của cố lãnh đạo Hamas Yahya Sinwar) xuất hiện từ đống đổ nát ở Gaza ăn mừng sự sống sót của Hamas.

An Châu (Tổng hợp)