Ăn vì lượt like hơn nhu cầu dinh dưỡng, giới trẻ đang tự 'đầu độc' bản thân

Các chuyên gia dinh dưỡng cảnh báo tỷ lệ rối loạn chuyển hóa tại Việt Nam đang tăng nhanh, đặc biệt ở nhóm người trẻ thuộc thế hệ gen Y và gen Z.

Bác sĩ Phan Bích Nga, Trưởng Phòng khám dinh dưỡng trẻ em (Viện Dinh dưỡng Quốc gia), cho biết nguyên nhân xuất phát chủ yếu từ lối sống và chế độ ăn mất cân đối – thừa năng lượng nhưng thiếu dưỡng chất.

Cụ thể, giới trẻ tại đô thị hiện ăn nhiều chất đạm, chất béo, sử dụng thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh nhưng lại thiếu thực phẩm tươi như rau củ quả.

“Giới trẻ năng động về tinh thần nhưng ít vận động thể chất, chủ yếu ngồi văn phòng. Trẻ em đi học cũng ít hoạt động ngoài trời… Tất cả tạo thành vòng xoáy khiến béo phì và rối loạn chuyển hóa gia tăng”, bác sĩ Nga phân tích.

Ăn theo “trend”... vòng lặp gây rối loạn ăn uống ở giới trẻ

Trao đổi với VietNamNet, TS.BS Trương Hồng Sơn, Phó Tổng thư ký Tổng hội Y học Việt Nam, cho biết trước đây phần lớn ca tử vong liên quan các bệnh nhiễm trùng. Hiện nay, trung bình 10 người thì có 8 người mắc ít nhất một bệnh mạn tính không lây – chủ yếu do lối sống kém lành mạnh, ăn uống mất cân bằng và ít vận động.

Số liệu tổng điều tra dinh dưỡng toàn quốc 10 năm qua cho thấy tỷ lệ thừa cân, béo phì ở trẻ trên 6 tuổi tăng gần gấp đôi, từ 8,4% lên khoảng 16%.

Nhiều bạn trẻ có xu hướng ăn uống theo trend hơn quan tâm đến nhu cầu dinh dưỡng, thậm chí uống nhiều đồ ngọt, ăn nhiều thịt, thiếu chất xơ

Ông đặc biệt lo ngại xu hướng ăn uống theo trào lưu mạng xã hội ở giới trẻ. “Không khó để bắt gặp hình ảnh các bạn trẻ xếp hàng mua trà sữa, mì cay, bánh tráng trộn hay các món ‘hot trend’ trên TikTok, Instagram. Họ ăn để ‘check-in’ nhiều hơn là vì nhu cầu dinh dưỡng thật sự. Đây là hành vi dẫn đến nhiều hệ lụy”, TS. Sơn cảnh báo.

Theo phân tích của TS Sơn, hành vi này tạo ra một vòng lặp: Ăn – đăng ảnh – nhận phản hồi – thỏa mãn – tiếp tục ăn theo trend. Người trẻ dần ưu tiên cảm giác thỏa mãn ảo từ mạng xã hội hơn là lắng nghe cảm giác đói no tự nhiên.

Từ đó hình thành hai thái cực nguy hiểm: Ăn uống vô độ - giới trẻ thử mọi món ăn theo trào lưu mà không kiểm soát lượng nạp vào. Hạn chế cực đoan - sau khi ăn nhiều để “bắt trend”, các bạn trẻ lại vội vàng giảm cân bằng cách nhịn ăn, thanh lọc cơ thể, dễ dẫn đến rối loạn ăn uống, chán ăn tâm thần hoặc nôn ói sau ăn.

“Hệ quả kéo dài là thói quen ăn vặt nhiều nhưng bỏ qua bữa chính của giới trẻ, gây mất cân bằng dinh dưỡng nghiêm trọng”, TS. Trương Hồng Sơn thông tin.

Vì sao ăn vặt thường xuyên gây hại dài hạn?

Theo TS Trương Hồng Sơn, đa số món ăn vặt phổ biến hiện nay có đặc điểm chung giàu năng lượng rỗng (nhiều đường, chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa); Giàu natri (giúp tăng vị nhưng dễ gây tăng huyết áp) và thiếu vi chất (hầu như không có chất xơ, vitamin, khoáng chất cần thiết).

Ông dẫn chứng: Một ly trà sữa 500ml chứa 30–50g đường, trong khi Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo lượng đường tự do nạp vào không quá 25g/ngày. Một gói mì ăn liền cung cấp 400–500mg natri, và việc ăn mì cay thường xuyên khiến lượng natri vượt xa mức khuyến nghị.

Do đó, nếu giới trẻ tiêu thụ thực phẩm kiểu này kéo dài, không khác nào "tự đầu độc" bản thân khi làm tăng nguy cơ béo phì, rối loạn chuyển hóa, tăng huyết áp, bệnh tim mạch và thiếu vi chất do khẩu phần thiếu cân đối.

Không chỉ gây béo phì, thói quen ăn đồ nhiều muối, nhiều phosphat và caffeine còn ảnh hưởng trực tiếp đến xương. Các chất này làm tăng đào thải canxi qua nước tiểu, giảm hấp thu canxi, trong khi khẩu phần ăn lại thiếu vitamin D, K, magie. Điều này khiến người trẻ có thể thừa cân nhưng vẫn thiếu dưỡng chất để phát triển xương.

Các chuyên gia khuyến cáo người trẻ cần xây dựng lối sống lành mạnh hơn: Ưu tiên bữa ăn tự nấu, tăng rau xanh, trái cây, hạn chế đồ ăn nhanh và trào lưu mạng xã hội. Việc vận động tối thiểu 30 phút mỗi ngày cũng là giải pháp quan trọng để phòng ngừa rối loạn chuyển hóa, căn bệnh đang trẻ hóa nhanh chóng.

N. Huyền