Áp dụng nghiêm quy chuẩn về khí thải ôtô: Không cấm xe theo năm sản xuất

Khói thải từ phương tiện giao thông lưu thông trên đoạn đường Nghiêm Xuân Yêm (Hà Nội). (Ảnh: Hùng Võ/Vietnam+)

Đại diện Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết cơ quan này đang lấy ý kiến các bộ, ngành, địa phương về dự thảo quy định lộ trình áp dụng quy chuẩn khí thải ôtô lưu hành tại Việt Nam. Việc kiểm định khí thải với quy định nghiêm ngặt hơn, dự kiến áp dụng từ ngày 1/1/2026, được kỳ vọng sẽ góp phần cải thiện ô nhiễm môi trường không khí tại các đô thị lớn.

Tuy vậy, phía Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng lưu ý thay vì lo lắng về việc xe bị cấm, người dân nên chú trọng vào việc đảm bảo xe ôtô được vận hành tốt; các xe ôtô cũ vẫn có thể lưu hành nếu đáp ứng quy chuẩn khí thải.

Yêu cầu về tiêu chuẩn, quy chuẩn khí thải

Với sự gia tăng dân số trong khoảng 10 năm trở lại đây, tại các đô thị lớn (đặc biệt như Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh), ôtô cá nhân đang trở thành một trong những nguồn phát thải chính gây ô nhiễm không khí.

Theo UNICEF, chỉ số PM2.5 trung bình tại Việt Nam năm 2023 cao gấp gần 6 lần mức khuyến nghị của Tổ chức Y tế thế giới (WHO).

Số liệu từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường công bố mới đây cũng cho thấy khói bụi từ giao thông, công nghiệp, xây dựng cùng điều kiện thời tiết bất lợi, là nguyên nhân khiến bầu không khí tại các đô thị lớn ngày càng xấu. Trong đó, giao thông được xác định là nguồn phát thải chính.

Nhiều kết quả nghiên cứu cũng nhận định sự gia tăng nhanh chóng của số lượng ôtô cá nhân trong suốt nhiều năm qua, cùng với việc thiếu kiểm soát khí thải hiệu quả, đang góp phần làm trầm trọng thêm tình trạng ô nhiễm không khí tại các đô thị. Đáng chú ý, mức độ ô nhiễm không khí trong năm 2024, đã tăng trung bình 10% so với năm trước đó.

Để cải thiện môi trường không khí, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang lấy ý kiến đóng góp về dự thảo Quyết định của Thủ tướng về quy định lộ trình áp dụng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải ôtô lưu hành tại Việt Nam.

Theo đó, dự thảo quy định lộ trình cụ thể: Đối với ôtô sản xuất trước 1999 phải đáp ứng mức khí thải 1; ôtô sản xuất từ 1999 (giai đoạn từ năm 1999-2016) phải đáp ứng mức khí thải 2, áp dụng từ ngày quyết định có hiệu lực.

Ôtô sản xuất từ 2017 (từ năm 2017-2021) phải đáp ứng mức khí thải 3, áp dụng từ ngày 1/1/2026; riêng xe đăng ký tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh sản xuất từ 2017 phải đáp ứng mức khí thải 4, áp dụng từ ngày 1/1/2026.

Đối với ôtô lắp động cơ cháy cưỡng bức và ôtô lắp động cơ cháy do nén có năm sản xuất từ năm 2022 sẽ áp dụng mức 4 từ ngày 1/1/2026 và mức 5 từ ngày 1/1/2028. Riêng xe ôtô đăng ký tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh sản xuất từ 2022 sẽ phải đáp ứng mức khí thải 5, áp dụng từ 1/1/2027.

Đại diện Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho hay dự thảo đang quy định với 5 mức quy chuẩn khí thải khác nhau mà xe ôtô tham gia giao thông phải đáp ứng tùy theo năm sản xuất, để có cơ sở áp dụng phù hợp với công nghệ sản xuất, công nghệ xử lý khí thải của từng giai đoạn.

Đặc biệt, việc siết chặt tiêu chuẩn khí thải nhằm giảm ô nhiễm không khí, nhất là tại các thành phố lớn như Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh. Việc này cũng nhằm góp phần bảo vệ sức khỏe người dân; phù hợp với xu hướng bảo vệ môi trường toàn cầu.

Tuy vậy, đại diện Cục Môi trường cũng lưu ý: “Đây là yêu cầu về tiêu chuẩn, quy chuẩn khí thải của xe ôtô khi tham gia giao thông chứ không phải là lệnh cấm xe.”

Ngoài ra, các địa phương, các thành phố có thể đưa ra lộ trình riêng, chặt hơn so với quy định chung, tùy theo tình hình kinh tế, môi trường; lưu ý thêm các quy định liên quan đến vùng phát thải thấp LEZ và các quy chuẩn địa phương ban hành.

Khói bụi từ giao thông được xác định là nguồn phát thải chính gây ô nhiễm không khí. (Ảnh: Hùng Võ/Vietnam+)

Không cấm xe theo năm sản xuất

Đại diện Cục Môi trường cũng cho biết dự thảo quy định lộ trình áp dụng quy chuẩn khí thải ôtô lưu hành tại Việt Nam, không đề cập đến việc “cấm xe ôtô theo năm sản xuất” mà yêu cầu xe ôtô phải đáp ứng mức quy chuẩn khí thải phù hợp.

“Các xe ôtô cũ vẫn có thể lưu hành bình thường nếu đáp ứng được mức quy chuẩn khí thải tương ứng,” đại diện Cục Môi trường nhấn mạnh.

Vì vậy, thay vì lo lắng về việc xe bị cấm, người dân nên chú trọng vào việc đảm bảo xe ôtô được vận hành tốt, hệ thống xử lý khí thải đạt tiêu chuẩn, quy chuẩn theo quy định bằng cách bảo trì, bảo dưỡng thường xuyên theo khuyến cáo của nhà sản xuất; hoặc xem xét chuyển dần sang sử dụng xe điện, xe lai điện. Đây là xu hướng thân thiện với môi trường đang ngày càng phát triển trên toàn cầu.

Ngoài ra, dự thảo cũng đề cập về niên hạn sử dụng; cách xác định năm sản xuất đối với xe cơ giới. Trong đó xe tải, xe chuyên dùng có niên hạn tối đa 25 năm kể từ năm sản xuất; xe chở người từ 9 chỗ trở lên, xe chở học sinh và xe 4 bánh có gắn động cơ là 20 năm; xe chở người 4 bánh có gắn động cơ có niên hạn 15 năm.

Đối với các phương tiện không có hồ sơ hoặc tài liệu xác định được năm sản xuất thì sẽ được coi là đã hết niên hạn sử dụng và không được phép lưu hành.

Năm sản xuất của xe sẽ được xác định dựa trên các giấy tờ như giấy chứng nhận chất lượng kỹ thuật, phiếu kiểm tra xuất xưởng, thông tin gắn trên xe hoặc tài liệu do nhà sản xuất cung cấp. Trường hợp không có đủ căn cứ pháp lý thì xe sẽ không được phép tiếp tục tham gia giao thông.

Theo Cục Môi trường, quy định trên là bước chuyển quan trọng để hướng đến giao thông xanh, hỗ trợ phát triển xe điện, tăng hiệu quả sử dụng năng lượng và từng bước xây dựng các thành phố thông minh, sạch đẹp hơn./.

(Vietnam+)