Áp lực giá cuối năm vẫn lớn dù thị trường ổn định

CPI 10 tháng tăng 3,27%

Theo báo cáo từ Bộ Tài chính, trong 10 tháng năm 2025, diễn biến giá cả thị trường tuân theo mô hình quen thuộc qua các năm. Giá hàng hóa tăng mạnh vào dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ, sau đó giảm dần vào cuối quý I và chỉ tăng nhẹ trong suốt hai quý tiếp theo.

CPI tháng 1 tăng 0,98%; tháng 2 tăng 0,34%; tháng 3 giảm nhẹ 0,03%. Từ tháng 4 đến tháng 10, CPI lần lượt tăng 0,07%; 0,16%; 0,48%; 0,11%; 0,05%; 0,42% và 0,20%. Phần lớn các tháng chỉ ghi nhận mức tăng dưới 0,2%, phản ánh mức độ ổn định tương đối của thị trường.

Nguồn: Bộ Tài chính.

Một số tháng có mức tăng cao hơn lại chịu ảnh hưởng trực tiếp từ việc điều chỉnh giá các mặt hàng do Nhà nước quản lý. Chỉ số giá dịch vụ y tế tăng 12,6% do kết cấu thêm tiền lương theo mức lương cơ sở 2,34 triệu đồng từ ngày 1/1/2025. Giá điện sinh hoạt tăng 5% trong tháng 6 sau khi giá điện bình quân được điều chỉnh từ ngày 10/5/2025.

Chỉ số giá nhóm giáo dục tháng 9 tăng 2,43% do nhiều trường đại học, trung học dân lập và mầm non tư thục tại một số địa phương điều chỉnh học phí năm học 2025-2026. Bên cạnh đó là các tác động thời vụ vào dịp Tết, biến động giá thế giới như giá xăng dầu tăng trong tháng 5 và các yếu tố liên quan đến nguồn cung khi cát, đá xây dựng khan hiếm hoặc thực phẩm tăng cao tại những địa phương bị ảnh hưởng mưa lũ.

CPI bình quân 10 tháng tăng 3,27% so với cùng kỳ 2024, trong đó nhóm hàng ăn và dịch vụ ăn uống tăng 3,18% với mức tăng mạnh của thịt lợn lên tới 9,4%; nhóm ăn uống ngoài gia đình tăng 3,74% và nhóm lương thực tăng nhẹ 0,47%. Nhóm nhà ở, điện nước, chất đốt và vật liệu xây dựng tăng 6,2%, riêng giá điện sinh hoạt tăng 7,45%.

Thuốc và dịch vụ y tế tăng 13,39%; nhóm giáo dục tăng 1,95%; thiết bị và đồ dùng gia đình tăng 1,64%; hàng hóa và dịch vụ khác tăng 5,13% do giá lệ phí công chứng, bảo hiểm và đồ dùng cá nhân tăng mạnh.

Ở chiều ngược lại, hai nhóm góp phần kiềm chế CPI là giao thông giảm 2,61% nhờ giá xăng dầu giảm 9,84%; nhóm bưu chính viễn thông giảm 0,48% do các dòng điện thoại thế hệ cũ giảm giá.

Trong bức tranh chung đó, thị trường hàng hóa 10 tháng qua duy trì ổn định, kể cả trong các dịp tiêu dùng cao điểm như Tết Nguyên đán, kỳ nghỉ 30/4 - 1/5, dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9. Dù mưa lũ gây thiệt hại nghiêm trọng ở miền Trung, hệ thống cung ứng vẫn được duy trì, giúp thị trường không xảy ra tình trạng khan hàng.

Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ 10 tháng đạt 5.773.000 tỷ đồng, tăng 9,3% so cùng kỳ. Nhóm lương thực, thực phẩm và nhóm dịch vụ du lịch tăng từ 10% đến 19,8%, trong khi hàng may mặc, đồ gia dụng và văn hóa - giáo dục tăng từ 6,9% đến 8,6%. Riêng phương tiện đi lại tiếp tục giảm 1,3%.

Từ đầu năm, Chính phủ, Thủ tướng và Ban Chỉ đạo điều hành giá đã chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương thực hiện nhiều giải pháp nhằm ổn định thị trường, bảo đảm nguồn cung và kiểm soát lạm phát. Từ việc xuất cấp dự trữ quốc gia hỗ trợ người dân vùng bão lũ, tăng cường quản lý giá dịp lễ Tết, điều hành linh hoạt tiền tệ đến việc giảm thuế, phí cho doanh nghiệp và người dân, các biện pháp này đã giúp giữ ổn định thị trường và lạm phát theo đúng mục tiêu Quốc hội giao.

2 kịch bản lạm phát năm 2025

Dù thị trường 10 tháng qua ổn định, nhiều yếu tố được dự báo tiếp tục gây áp lực tăng giá trong những tháng cuối năm 2025. Giá nguyên nhiên vật liệu thế giới có thể biến động mạnh do căng thẳng địa chính trị, làm tăng chi phí nhập khẩu cho nền sản xuất trong nước.

Giá vật liệu xây dựng như cát và đá có xu hướng tăng do nhu cầu giải ngân vốn đầu tư công và thị trường bất động sản, đặc biệt phân khúc nhà ở xã hội. Giá thịt lợn cũng có khả năng tăng cao vào giai đoạn cận Tết 2026 khi nhu cầu tiêu dùng tăng mà nguồn cung bị ảnh hưởng bởi dịch tả lợn châu Phi.

Việc điều chỉnh giá hàng hóa do Nhà nước quản lý tiếp tục là yếu tố quan trọng. Giá điện bình quân đã tăng 4,8% từ ngày 10/5/2025 và vẫn sẽ tác động đến CPI các tháng tiếp theo.

Dịch vụ y tế được điều chỉnh thêm 4% theo chi phí quản lý; mức trần học phí đại học và giáo dục nghề nghiệp tăng theo lộ trình cũng sẽ tạo áp lực giá nhất định. Đà phục hồi của sản xuất, tiêu dùng và tín dụng cuối năm, cùng nguy cơ thiên tai, bão lũ kéo dài, có thể khiến giá cả biến động tăng cục bộ ở một số địa phương.

Ở chiều ngược lại, Việt Nam vẫn có nhiều yếu tố hỗ trợ kiềm chế lạm phát. Lạm phát toàn cầu hạ nhiệt giúp giảm áp lực nhập khẩu lạm phát. Nguồn cung lương thực, thực phẩm trong nước dồi dào và khả năng điều phối linh hoạt giữa các vùng góp phần ổn định giá cả.

Từ năm học 2025 - 2026, chính sách miễn học phí cho học sinh từ mầm non đến hết THPT công lập cùng với điều chỉnh giảm giá sách giáo khoa từ 5 - 20% sẽ hạn chế tác động lên CPI. Việc giảm thuế môi trường với xăng dầu, giảm VAT và điều hành tiền tệ linh hoạt tiếp tục giúp giảm chi phí sản xuất, giữ ổn định giá hàng hóa. Môi trường vĩ mô ổn định những năm qua củng cố niềm tin của doanh nghiệp và người dân, tạo ra “vành đai an toàn” đối với kỳ vọng lạm phát.

Trên cơ sở cập nhật thông tin mới nhất, Bộ Tài chính đưa ra 2 kịch bản lạm phát cho năm 2025, với mức tăng CPI bình quân từ khoảng 3,3% - 3,5%

Trong kịch bản thứ nhất, giá lương thực và thực phẩm 2 tháng cuối năm tăng 2,71%, giá nhà ở thuê tăng 7,59%, điện sinh hoạt tăng 10,61%, dịch vụ y tế tăng 15,06%, dịch vụ giáo dục tăng 3,25% và giá xăng dầu giảm 0,76%. Khi đó, CPI 2 tháng cuối năm dự báo tăng khoảng 3,70%, còn CPI bình quân năm 2025 tăng khoảng 3,3% so với 2024.

Ở kịch bản thứ hai, mức tăng giá được giả định cao hơn: lương thực, thực phẩm tăng 4,46%, nhà ở thuê tăng 9,12%, dịch vụ y tế tăng 15,34%, giáo dục tăng 5,32% và xăng dầu tăng 4,09%. CPI 2 tháng cuối năm dự kiến tăng khoảng 4,7% và CPI bình quân năm 2025 tăng khoảng 3,5%.

Ngân hàng Nhà nước cũng dự báo lạm phát bình quân 2025 trong khoảng 3,3% - 3,5%, trong khi các tổ chức quốc tế đưa ra mức dự báo dao động 3% - 3,9%. Bộ Tài chính ước tính nếu CPI các tháng cuối năm tăng đều, mỗi tháng vẫn còn dư địa tăng khoảng 5% mà vẫn đảm bảo mục tiêu kiểm soát lạm phát dưới 4,5%.

Hồng Vân