Áp lực trên thị trường trái phiếu toàn cầu đang gia tăng

Khi các hãng thông tấn đưa tin về kết quả chào bán ảm đạm, giá trái phiếu chính phủ Nhật Bản có kỳ hạn dài nhất đã giảm mạnh, đẩy lợi suất lên cao và làm tăng chi phí đi vay. Một cuộc đấu giá trái phiếu kỳ hạn 20 năm của Mỹ vào ngày hôm sau cũng nhận được phản ứng lạnh nhạt.

Việc quan sát đến các chi tiết cụ thể hơn đối với các cuộc đấu giá trái phiếu chính phủ và lợi suất cao hơn đối với trái phiếu kỳ hạn dài hơn là những triệu chứng của cùng một vấn đề, cho thấy nhu cầu của nhà đầu tư đối với các tài sản này đang không ổn định ngay tại thời điểm nhiều Bộ Tài chính đang lên kế hoạch phát hành ở mức kỷ lục và khi nền kinh tế toàn cầu bước vào một kỷ nguyên mới và không chắc chắn.

Lần đầu tiên trong nhiều thập kỷ, các chính phủ bắt đầu phải đối mặt với sự phản kháng từ thị trường khi họ cố gắng chào bán nợ dài hạn.

Amanda Stitt, chuyên gia về thu nhập cố định tại công ty quản lý tài sản T Rowe Price cho biết: "Đây là vấn đề mất cân bằng cung cầu cổ điển, nhưng ở quy mô toàn cầu…Thời đại của nguồn tài trợ dài hạn giá rẻ đã kết thúc, và giờ đây các chính phủ đang chen chúc trong một căn phòng chật cứng người bán”.

Sự dè dặt của một số nhà đầu tư đã đưa chi phí vay nợ của chính phủ trong 30 năm ở các quốc gia như Anh, Nhật Bản và Mỹ lên hoặc gần mức cao nhất trong nhiều thập kỷ và đưa vấn đề về tính bền vững của nợ lên chương trình nghị sự chính trị. Ở nhiều quốc gia, chi phí trả lãi nợ ngày càng tăng đe dọa sẽ bóp chẹt chi tiêu của chính phủ ở các lĩnh vực khác.

Nguồn cung tăng, cho dù là từ việc chính phủ tăng vay nợ hay các ngân hàng trung ương bán trái phiếu mà họ đã mua sau cuộc khủng hoảng tài chính và đại dịch Covid-19, cũng đang phải đối mặt với sự sụt giảm nhu cầu từ một số người mua truyền thống như quỹ hưu trí và công ty bảo hiểm nhân thọ.

Các Bộ Tài chính cũng có nguy cơ trở nên dễ bị tổn thương hơn trước sự phản kháng của các nhà đầu tư trái phiếu. Các cuộc xung đột về chính sách thương mại của Mỹ trong năm nay và cuộc khủng hoảng trái phiếu chính phủ khét tiếng năm 2022 sau kế hoạch Ngân sách nhỏ của Anh là dấu hiệu cho thấy điều gì sẽ xảy ra nếu tài chính công không được thắt chặt. Hậu quả có thể rất đáng kể và lan rộng đối với cả cách quản lý nền kinh tế và triển vọng của khu vực doanh nghiệp.

“Thị trường trái phiếu chưa bao giờ phản ứng mạnh mẽ hơn thế, vì chúng ta chưa bao giờ có nhiều nợ đến vậy”, nhà kinh tế học Ed Yardeni cho biết.

Tại trung tâm của nền kinh tế toàn cầu, lợi suất dài hạn trên thị trường trái phiếu kho bạc Mỹ đã vượt mức 5% trong những tuần gần đây, gần với mức ghi nhận vào năm 2023 vào thời điểm khi các nhà đầu tư lo ngại lãi suất sẽ phải duy trì ở mức cao hơn trong thời gian dài hơn để kiểm soát lạm phát, và cũng là mức cao nhất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính.

Điều này diễn ra ngay khi một dự luật thuế và chi tiêu của Mỹ đang được Quốc hội thông qua và trong bối cảnh bất ổn từ việc Tổng thống Donald Trump áp thuế đối với các đối tác thương mại của Mỹ.

Lợi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 30 năm ở các nền kinh tế lớn

Một số nhân vật hàng đầu trên Phố Wall đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về tình hình tài chính của nước này.

Jamie Dimon, Giám đốc điều hành của JPMorgan Chase đã cảnh báo vào tuần trước rằng các khoản nợ chồng chất có thể làm rạn nứt thị trường trái phiếu kho bạc, khiến Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent phải trấn an rằng Mỹ "sẽ không bao giờ vỡ nợ".

Larry Fink, Giám đốc điều hành của BlackRock cho biết, nếu nền kinh tế tiếp tục tăng trưởng ở mức khoảng 2%, thì thâm hụt ngân sách sẽ áp đảo.

Tỷ phú Elon Musk cũng phản đối dự luật này và nói rằng Quốc hội đang "khiến nước Mỹ phá sản".

Trong khi đó, gánh nặng nợ của Pháp vào năm ngoái đã được Thủ tướng Michel Barnier mô tả là "thanh gươm của Damocles" (biểu tượng của sự nguy hiểm rình rập). Nền kinh tế Pháp dự kiến sẽ chi 62 tỷ euro cho việc chi trả lãi vay trong năm nay, tương đương với tổng chi tiêu cho quốc phòng và giáo dục, không bao gồm lương hưu.

Tại Anh, lợi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 30 năm đã đạt mức cao nhất kể từ năm 1998 trong năm nay trong bối cảnh các nhà đầu tư lo ngại về khoản nợ ngày càng dẫn tới không có đủ khả năng chi trả. Ngay cả một quốc gia đi vay theo truyền thống với mức nợ thấp hơn nhiều như Đức cũng đang có kế hoạch tăng phát hành trái phiếu chính phủ.

Tại Nhật Bản, chính sách tiền tệ cực kỳ nới lỏng của ngân hàng trung ương đã giữ cho lợi suất dài hạn ở mức dưới 1% trong nhiều năm, nhưng một đợt bán tháo đã đưa lợi suất lên mức cao kỷ lục. Lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật Bản kỳ hạn 30 năm đang dao động quanh mức 3%.

Một số Bộ Tài chính đã chuyển sang phát hành nhiều trái phiếu ngắn hạn hơn, trong đó lợi suất trái phiếu phụ thuộc nhiều hơn vào lãi suất và ít phụ thuộc vào động lực từ phía cung và lạm phát. Các ngân hàng trung ương cũng có thể tạm dừng việc bán ra các khoản trái phiếu được tích lũy sau khủng hoảng.

Nhưng trừ khi có bước tiến lớn trong tăng trưởng, việc cắt giảm chi tiêu tài khóa mất kiểm soát là giải pháp bền vững duy nhất. Craig Inches, người đứng đầu bộ phận lãi suất tại Royal London Asset Management cho biết việc vay nợ quá mức là nguyên nhân chính gây ra tình trạng khó hấp thụ trên thị trường nợ dài hạn, buộc phải đưa ra quyết định khó khăn về việc cắt giảm chi phí.

"Câu hỏi đặt ra là, liệu các chính phủ có đủ khả năng để làm điều đó không?", ông cho biết.

Chi phí đi vay đã tăng cao hơn kể từ đại dịch Covid khi lạm phát tăng và các ngân hàng trung ương giảm mua vào. Những đợt bán tháo gần đây đặc biệt được cảm nhận ở nợ dài hạn, khi giá giảm nhanh hơn và lợi suất tăng nhiều hơn so với trái phiếu ngắn hạn.

Khoảng cách lợi suất giữa trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn 2 năm và 30 năm đã đạt khoảng 100 điểm cơ bản, mức cao nhất trong ba năm, ở những nơi khác cũng có mức tăng tương tự. Nhiều nhà quản lý tài sản lớn đang kỳ vọng rằng đường cong lợi suất – chênh lệch lợi suất giữa trái phiếu kỳ hạn dài và ngắn – sẽ tiếp tục tăng.

Trong khi đó, các ngân hàng trung ương ở hầu hết các nền kinh tế lớn vẫn đang trên con đường cắt giảm lãi suất, điều này đã giữ lãi suất ngắn hạn ở mức tương đối ổn định. Nhưng điều này ít ảnh hưởng đến chi phí vay dài hạn.

Giá trái phiếu chính phủ cũng đóng vai trò là chuẩn mực cho chi phí vay của doanh nghiệp, do đó, chúng cũng sẽ ảnh hưởng đến chi phí đi vay của các công ty.

"Lãi suất càng cao và các ngân hàng trung ương càng ít kiểm soát phần cuối của đường cong lãi suất dài hạn thì áp lực lên khu vực tư nhân càng lớn", Mike Scott, giám đốc bộ phận trái phiếu lợi suất cao toàn cầu tại Man Group cho biết.

Hạc Hiên / Theo báo chí nước ngoài