Bắc Giang: Lễ hội đền Tiên La (Yên Dũng) là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia

Lễ hội đền Tiên La còn gọi là Lễ hội đền thờ Đức vua Trần Minh Tông được tổ chức vào ngày mùng 1 tháng Hai (âm lịch) hằng năm, tưởng nhớ vị vua nhà Trần có lòng hiếu thảo, nhân hậu, biết trọng dụng người hiền tài.

Quyết định của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa Lễ hội đền Tiên La vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.

Truyền thuyết người dân làng Tiên La lưu truyền rằng: Thái Thượng Hoàng Trần Anh Tông nhường ngôi cho Thái tử Trần Minh Tông để tới cửa Phật là chùa Vĩnh Nghiêm (nay thuộc xã Trí Yên, huyện Yên Dũng) - chốn Tổ thiền phái Trúc Lâm tu hành. Vua Trần Minh Tông khi ấy thường xuyên đến thăm vua cha và đi qua bến đò Lá (thôn Tiên La ngày nay). Yêu mến mảnh đất này, Đức vua đã sai quân đắp đê chống lụt, cấp ruộng cho người lái đò để người dân không phải trả tiền đò mỗi khi qua lại. Sau khi Đức vua mất, nhân dân đã lập đền thờ ngài bên bến đò xưa và tổ chức lễ hội.

Trong kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, lễ hội không được tổ chức nhưng việc hương khói thờ phụng vẫn được nhân dân địa phương thực hiện thường xuyên. Đến những năm 90 của thế kỷ XX, lễ hội được cộng đồng khôi phục tổ chức trọng thể với các nghi lễ như: Giã bánh dày dâng Vua, nghi rước nước về tế, dâng hương, lễ vật của các dòng họ, đồng thời có các trò chơi dân gian đậm bản sắc dân tộc như: Bắt vịt trên cạn, cờ người, vật truyền thống, đánh đu, đập niêu đất, kéo co.

Lễ rước tại hội đền Tiên La. Ảnh: CTV

Ngoài giá trị về tín ngưỡng, đền thờ Đức vua Trần Minh Tông được xây dựng từ thế kỷ XIV là công trình kiến trúc độc đáo, còn bảo tồn được nhiều tài liệu, hiện vật có giá trị như: Tượng thờ Đức vua được tạo tác thời Lê, hệ thống bia đá, sắc phong cổ thời Nguyễn, bình hương đá… Năm 2001, UBND tỉnh Bắc Giang công nhận đền thờ Đức vua Trần Minh Tông là Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh.

Lễ hội đền Tiên La có tính đại diện, thể hiện bản sắc của cộng đồng, địa phương, phản ánh sự đa dạng văn hóa, sự sáng tạo của con người, được kế tục qua nhiều thế hệ, có khả năng phục hồi và tồn tại lâu dài. Lễ hội phản ánh nét văn hóa tín ngưỡng của cư dân nông nghiệp, góp phần gắn kết cộng đồng làng xã, chung niềm tin, cầu cúng thần linh với ước vọng sức khỏe, hạnh phúc và bình an.

Lệ Thanh