Bắc Ninh: Nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo, đáp ứng yêu cầu phát triển nguồn nhân lực và hội nhập
Giáo dục và đào tạo luôn được Đảng và Nhà nước xác định là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của toàn dân. Mới đây, Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo tiếp tục nhấn mạnh yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện lĩnh vực này, bảo đảm hài hòa giữa giáo dục đại trà và giáo dục mũi nhọn, giữa phát triển toàn diện và chuyên sâu.
Quán triệt tinh thần đó, tỉnh Bắc Ninh - vùng đất vốn có truyền thống hiếu học đã, đang tập trung lãnh đạo nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo, coi đây là nền tảng quan trọng để phát triển nguồn nhân lực - nguồn nhân lực chất lượng cao, góp phần đưa Bắc Ninh trở thành tỉnh tiên phong trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Nhìn lại chặng đường vừa qua, Bắc Ninh đã đạt nhiều kết quả đáng khích lệ trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo. Tỉnh ủy luôn quan tâm lãnh đạo, ban hành nhiều nghị quyết, chính sách phát triển giáo dục phù hợp. Nhờ đó các điều kiện bảo đảm chất lượng không ngừng được tăng cường, nhiều chỉ tiêu giáo dục đều đạt và vượt kế hoạch đề ra.
Thực hành môn Vật lí tại Trường Trung học cơ sở Yên Phong, xã Yên Phong. Ảnh: Thanh Tú.
Giáo dục đại trà có bước tiến rõ rệt, giáo dục mũi nhọn gặt hái thành tích vượt bậc, tạo tiền đề vững chắc để tỉnh tiếp tục đẩy mạnh đào tạo chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu phát triển nguồn nhân lực và hội nhập. Năm học 2024-2025, Bắc Ninh đạt nhiều kết quả vượt trội và thành tích ấn tượng. Trong kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông, tỉnh xếp thứ 9 toàn quốc với điểm trung bình 6,30; lần đầu tiên có học sinh đạt thủ khoa khối A00 (với tổng 3 môn thi là 30/30 điểm). Tại kỳ thi chọn học sinh giỏi quốc gia, tỉnh có 206 thí sinh dự thi và đoạt 180 giải, trong đó có 17 giải Nhất. Trên đấu trường quốc tế, học sinh Bắc Ninh giành 6 giải thưởng tại các kỳ Olympic khu vực và quốc tế, bao gồm Huy chương Vàng Olympic Hóa học quốc tế và Huy chương Vàng Olympic Vật lí châu Á.
Cơ sở vật chất, mạng lưới trường lớp được quan tâm đầu tư và mở rộng với hơn 1.200 cơ sở giáo dục từ mầm non đến cao đẳng. Đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý ngày càng củng cố vững mạnh; công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống được chú trọng; nhiều hoạt động ngoại khóa và xây dựng văn hóa trường học được triển khai hiệu quả, góp phần giáo dục toàn diện học sinh. Các trường học bảo đảm an ninh, an toàn; môi trường giáo dục ngày càng lành mạnh, thân thiện. Những kết quả này không chỉ là niềm tự hào của ngành giáo dục địa phương mà còn củng cố niềm tin của Nhân dân vào chất lượng giáo dục tỉnh nhà.
Bên cạnh thành tựu, ngành Giáo dục Bắc Ninh vẫn đối mặt với nhiều hạn chế, thách thức cần sớm khắc phục. Cơ sở vật chất, thiết bị dạy học ở một số nơi chưa đáp ứng yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới do kinh phí đầu tư còn hạn chế. Vẫn còn một bộ phận cán bộ quản lý và giáo viên chưa đáp ứng yêu cầu; tốc độ tăng học sinh nhanh khiến nhiều trường thiếu giáo viên. Tỉnh cũng thiếu những giáo viên giỏi để bồi dưỡng học sinh thi khu vực, quốc tế; chính sách đãi ngộ hiện tại chưa đủ hấp dẫn để thu hút thêm người tài vào ngành sư phạm.
Bám sát tinh thần Nghị quyết 71-NQ/TW, Bắc Ninh đặt mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện gắn với phát triển giáo dục mũi nhọn, hướng tới nhóm dẫn đầu cả nước. Thời gian tới, các cấp ủy, cơ quan, đơn vị và ngành giáo dục tập trung triển khai hiệu quả các giải pháp trọng tâm sau:
Trước hết, tập trung quy hoạch mạng lưới trường học đồng bộ, bảo đảm mỗi địa phương có đủ trường lớp đáp ứng nhu cầu học tập của Nhân dân. Tỉnh ưu tiên ngân sách và huy động các nguồn lực để xây mới, cải tạo phòng học, phòng thí nghiệm, thư viện đạt chuẩn, nhất là tại các trường trọng điểm và trường chuyên. Trang thiết bị dạy học được đầu tư hiện đại, hỗ trợ hiệu quả cho việc giảng dạy các môn khoa học. Mục tiêu đến năm 2030, phần lớn trường phổ thông trên địa bàn đạt chuẩn quốc gia, tạo môi trường học tập tiên tiến cho học sinh.
Thứ hai, đẩy mạnh chuyển đổi số trong giáo dục và đào tạo. Chuyển đổi số được xem là giải pháp đột phá nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục. Ngành Giáo dục Bắc Ninh tích cực ứng dụng công nghệ số trong quản lý và giảng dạy, từ xây dựng nền tảng học liệu, ngân hàng đề thi trực tuyến đến triển khai hệ thống quản trị nhà trường thông minh. Tỉnh khuyến khích giáo viên ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để cá nhân hóa việc học cho học sinh, đồng thời đầu tư hạ tầng công nghệ với Internet tốc độ cao và trang thiết bị cho dạy - học trực tuyến. Chuyển đổi số toàn diện giúp thu hẹp khoảng cách về cơ hội học tập, đưa tri thức hiện đại đến với mọi học sinh, đúng tinh thần Nghị quyết 71-NQ/TW về phổ cập công nghệ số trong giáo dục.
Thứ ba, tiếp tục nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý; xác định “giáo viên là nhân tố quyết định chất lượng giáo dục”, Bắc Ninh đặc biệt chú trọng xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý vững mạnh. Tỉnh tiếp tục tuyển dụng, bố trí đủ giáo viên cho các cấp học, nhất là ở những địa bàn còn thiếu và đáp ứng nhu cầu các môn học mới. Đồng thời, đẩy mạnh bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên. Đối với giáo viên các môn chuyên và giáo viên bồi dưỡng học sinh giỏi, tỉnh tạo điều kiện cho họ được học tập nâng cao tại các cơ sở đào tạo uy tín trong và ngoài nước. Bắc Ninh cũng nghiên cứu áp dụng cơ chế đãi ngộ đặc biệt để thu hút nhân tài vào ngành sư phạm, như cấp học bổng cho sinh viên sư phạm xuất sắc và hỗ trợ giáo viên trẻ có tiềm năng, nhằm khuyến khích những học sinh giỏi hôm nay trở thành giáo viên giỏi trong tương lai.
Thứ tư, tập trung cao phát triển giáo dục mũi nhọn. Song hành với nâng cao mặt bằng giáo dục chung, tỉnh chú trọng phát hiện sớm và bồi dưỡng nhân tài cho giáo dục mũi nhọn. Ngành giáo dục thiết lập cơ chế phát hiện học sinh năng khiếu ngay từ cấp tiểu học và trung học cơ sở thông qua các kỳ thi, cuộc thi. Các trường trung học phổ thông chuyên phối hợp với các trường trung học cơ sở trọng điểm để phát hiện, tuyển chọn những học sinh năng khiếu nổi trội, đồng thời triển khai nội dung bồi dưỡng nâng cao ngay từ cấp dưới. Nhờ đó, học sinh năng khiếu được làm quen với chương trình nâng cao từ sớm, tạo nguồn bổ sung liên tục cho đội tuyển học sinh giỏi của tỉnh.
Thứ năm, tăng cường mở rộng hợp tác, hội nhập để phát triển giáo dục. Tỉnh tạo điều kiện cho học sinh xuất sắc tham gia các sân chơi, cuộc thi tầm quốc gia, quốc tế; tổ chức cho học sinh và giáo viên đi học tập tại các cơ sở giáo dục hàng đầu. Ngành giáo dục thiết lập quan hệ với các đơn vị đào tạo uy tín, mời chuyên gia huấn luyện đội tuyển học sinh giỏi. Tiếp tục quan tâm đầu tư nâng cao năng lực ngoại ngữ cho giáo viên và học sinh; đẩy mạnh dạy và học ngoại ngữ, nhất là tiếng Anh, tiếng Trung... Tích cực tìm kiếm các học bổng, chương trình trao đổi quốc tế cho học sinh tài năng, giúp các em tiếp cận nền giáo dục tiên tiến; đồng thời quảng bá hình ảnh học sinh tài năng Bắc Ninh trên trường quốc tế.
Thứ sáu, huy động nguồn lực xã hội phát triển giáo dục. Nhận thức rõ giáo dục là sự nghiệp của toàn dân, Bắc Ninh đề cao vai trò của gia đình, cộng đồng và doanh nghiệp trong việc chung tay nâng cao chất lượng giáo dục. Tỉnh khuyến khích doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân đầu tư cho giáo dục dưới nhiều hình thức, từ tài trợ học bổng, trang thiết bị dạy học, xây dựng trường lớp đến phối hợp tổ chức các chương trình đào tạo kỹ năng. Nhờ có nhiều doanh nghiệp FDI trên địa bàn, Bắc Ninh có điều kiện thuận lợi để huy động các nguồn lực xã hội cho giáo dục. Phong trào “Nhà trường - Gia đình - Xã hội” được đẩy mạnh; nhiều cựu học sinh thành đạt đóng góp qua quỹ khuyến học, hoạt động cố vấn cho thế hệ trẻ. Sự vào cuộc của toàn xã hội không chỉ bổ sung nguồn lực tài chính mà còn tạo dựng môi trường giáo dục cởi mở, nơi mọi người cùng chung tay chăm lo cho tương lai cho thế hệ trẻ.
