Bắc Ninh: Trình thẩm định bổ sung Dự án xây dựng mới chùa Dạm

Tòa Tam Bảo tại chùa Dạm có kiến trúc kiểu chữ Công.

Chùa Dạm là ngôi chùa cổ nằm trên núi Dạm thuộc phường Nam Sơn, thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh. Chùa thờ Phật và Nguyên Phi Ỷ Lan (dân gian gọi bà là Tấm nên cũng gọi là chùa Bà Tấm). Chùa còn có nhiều tên gọi khác là chùa Dạm, Lãm Sơn, “Cảnh Long Đồng Khánh”, “Thần Quang tự”.

Qua nhiều thập kỷ, chùa được trùng tu tôn tạo nhiều lần. Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, chùa bị dỡ bỏ. Sau khi hòa bình lập lại, năm 1986, nhân dân địa phương đã xây dựng 3 gian chùa nhỏ trên nền đất cũ để thờ Phật.

Nhằm mục đích bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa, lịch sử do các bậc tiền nhân để lại, cũng như việc tham vấn ý kiến của giới chuyên gia, các nhà khoa học, từ năm 2015 đến nay tỉnh Bắc Ninh đã thực hiện quy hoạch tổng thể và xây dựng “Khu di tích văn hóa và sinh thái núi Dạm”. Chùa Dạm được trùng tu tôn tạo, với quy mô lớn, khang trang, cùng với hệ thống tượng thờ và đồ thờ tự tại chùa có giá trị lớn về nghệ thuật, thẩm mỹ đại diện cho đặc trưng mỹ thuật mỗi thời kỳ.

Trước đó, Dự án xây dựng mới chùa Dạm được phê duyệt xây dựng công trình Pháp Đường tại vị trí cấp nền IVa gồm: Xây dựng các công trình Tam bảo, nhà Tổ, đền thờ Nguyên phi Ỷ Lan và nhà Mẫu; trong đó hạng mục Tam bảo nằm ở vị trí trung tâm, 2 hạng mục nhà Tổ, đền thờ Nguyên phi Ỷ Lan nằm 2 bên Tam bảo đối xứng qua trục thần đạo của công trình; hạng mục nhà Mẫu nằm cạnh đền thờ Nguyên phi Ỷ Lan, việc xây dựng thêm hạng mục Pháp Đường bên cạnh nhà Tổ đối xứng với nhà Mẫu qua trục thần đạo sẽ tạo sự đối xứng, hài hòa cho tổng thể các công trình ở cấp nền IVa.

Theo đánh giá, việc xây dựng công trình chùa Dạm với chức năng là chùa làng của khu Tự Thôn, phường Nam Sơn, nơi tổ chức các sự kiện nhân các ngày lễ, ngày Tết, ngày sự lệ… của nhân dân địa phương là cần thiết.

Từ khi chùa Dạm được tu bổ, tôn tạo đã thu hút được lượng lớn du khách thập phương về chiêm bái, vãng cảnh. Việc xây dựng Pháp đường sẽ đáp ứng nhu cầu thực tế về một nơi tu tập, nghỉ ngơi của các phật tử thập phương; nơi tiếp khách của nhà chùa và nghỉ của Ban quản lý chùa và tổ công quả của địa phương tham gia quản lý, trông nom chùa Dạm.

Theo Tờ trình số 27/TTr-UBND ngày 05/2/2024, UBND tỉnh Bắc Ninh trình xin Thẩm định bổ sung Dự án xây dựng mới chùa Dạm, phường Nam Sơn, thành phố Bắc Ninh 1 pháp đường, 1 nhà phụ trợ tại cấp nền IVa đối xứng với nhà Mẫu qua trục thần đạo. UBND tỉnh giao cho Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bắc Ninh làm chủ đầu tư...

Cụ thể tờ trình: Về quy mô xây dựng, pháp đường có mặt bằng chữ nhất kích thước 19,68x9,18m. Nhà 1 tầng, 5 gian, mỗi gian rộng 3,6m, 2 dĩ rộng 0,6m. Chiều cao nền nhà so với cốt sân +0,45m. Nền công trình lát gạch bát 300x300 theo mạch chữ công. Bộ khung kết cấu kiểu 5 hàng chân, hàng cột cái trước được thay bằng cột trốn ngồi trên xà nối cột quân trước với cột cái sau, cột cái có đường kính 0,40m; cột quân đường kính 0,36m. Cột làm bằng gỗ lim, riêng hàng cột hiên bằng đá. Chiều cao từ nền tới tàu mái là 2,7m, tới dạ thượng lương là 6,25m. Nhà 2 mái, lợp ngói mũi hài. Bao che phía trước 5 gian bằng hệ cửa đi bức bàn, hai bên và phía sau bằng tường xây gạch bát 300x300x70 mặt ngoài để trần miết mạch, mặt trong trát vữa xi măng, quét vôi trắng.

Về nhà phụ trợ: Mặt bằng chữ nhật, diện tích khoảng 36m2. Nhà 1 tầng, chia làm 2 gian vệ sinh nam nữ. Hình thức kiến trúc kiểu tường hồi bít đốc; bờ nóc, bờ chảy, đấu xây gạch, trát vữa. Tường bao che xây gạch, mái lợp ngói mũi hài, nền lát gạch chống trơn, lắp đặt thiết bị điện nước.

Dự án xây dựng mới chùa Dạm, phường Nam Sơn, thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh được đánh giá là 1 trong 6 công trình trọng điểm của tỉnh, đã hoàn thành đi vào hoạt động.

Hội chùa Dạm diễn ra hàng năm vào ngày 8/9 (âm lịch). Nhà chùa cùng toàn thể nhân dân sắm sửa lễ vật cúng phật cầu bình an, sức khỏe và may mắn. Ngoài ra vào các ngày: Lễ Phật Đản, lễ Vu Lan, tuần rằm, mùng một, dịp lễ hội truyền thống, Tết Nguyên đán rất đông các phật tử và quý khách thập phương về dự.

Chùa Dạm được Bộ Văn hóa Thông tin xếp hạng di tích lịch sử văn hóa - Quyết định số 29 -VH/QĐ ngày 13/01/1964.

Nguyên Khánh