Bài 4: Bệ đỡ cho tăng trưởng là tài khóa nhưng cần sự đồng hành của các chính sách khác

Đà phục hồi kinh tế thời gian qua có sự đóng góp từ công tác quản trị ngân sách và thực thi chính sách tài khóa của Chính phủ, Bộ Tài chính. Ảnh tư liệu.

PV: Ông đánh giá như thế nào về vai trò của chính sách tài khóa mở rộng hơn 4 năm qua đã hỗ trợ tăng trưởng kinh tế của Việt Nam?

TS. Andrea Coppola: Trong giai đoạn 2020-2024, Chính phủ đã áp dụng một loạt các biện pháp tài khóa để hỗ trợ nền kinh tế vượt qua nhiều cú sốc. Một số biện pháp nhằm hỗ trợ doanh nghiệp, bao gồm hoãn thuế, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp cho các nhóm doanh nghiệp cụ thể và giảm thuế bảo vệ môi trường. Để hỗ trợ hộ gia đình và tiêu dùng trong nước, Chính phủ cũng đã áp dụng mức giảm thuế giá trị gia tăng tạm thời 2% (sau đó được gia hạn đến hết năm 2024) và chuyển tiền trực tiếp có mục tiêu trong thời gian đại dịch Covid-19 cũng cho phép hỗ trợ hộ gia đình và tiêu dùng trong nước. Thêm vào đó là một gói đầu tư công (trị giá 1,8% GDP) được duyệt vào tháng 1/2022 để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.

Một số biện pháp tài khóa đã có tác động mạnh mẽ. Một số khác khi triển khai còn gặp phải một số thách thức. Các biện pháp thuế hỗ trợ doanh nghiệp đã giúp nhiều doanh nghiệp vượt qua khủng hoảng. Tuy nhiên, việc triển khai các quỹ bảo trợ xã hội trong thời kỳ Covid-19 đã chưa thành công lắm do những thách thức trong quá trình thực hiện. Song song đó, để tăng cường tác động của gói đầu tư công, các cơ quan chức năng đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công năm 2023, đến hết tháng 12 đã giải ngân được 580 nghìn tỷ đồng (tăng 33,3% so với năm 2022). Nhờ đó, tiến độ thực hiện năm 2023 được cải thiện (đạt 73,5% kế hoạch Quốc hội phê duyệt năm 2023 so với 67,3% kế hoạch Quốc hội phê duyệt năm 2022). Việc sửa đổi Luật Đầu tư công, trong đó có cải cách quản lý đầu tư công, giúp cải thiện hơn tiến độ thực hiện trong thời gian tới.

PV: Có thể thấy, chính sách tài khóa đã tỏ rõ vai trò là bệ đỡ cho tăng trưởng kinh tế suốt hơn 4 năm qua. Tuy nhiên, để thúc đẩy tăng trưởng, rất cần tổng thể các chính sách vĩ mô khác. Ông nhận định thế nào về điều này?

TS. Andrea Coppola: Một gói chính sách toàn diện - bao gồm các chính sách tài khóa, tiền tệ, tài chính và cơ cấu - là cần thiết để hỗ trợ hiệu quả cho lộ trình tăng trưởng bền vững cho nền kinh tế Việt Nam.

Do nền kinh tế vẫn chưa quay trở lại con đường tăng trưởng trước đại dịch, việc đẩy nhanh hơn nữa giải ngân đầu tư công sẽ hỗ trợ tổng cầu trong ngắn hạn, đồng thời giúp thu hẹp khoảng cách cơ sở hạ tầng.

Các cơ quan có thẩm quyền có thể khuyến khích các ngân hàng cải thiện tỷ lệ đủ vốn và tăng cường khuôn khổ thể chế để giám sát thận trọng (bao gồm phát hiện và giải quyết các vấn đề phát sinh từ việc các ngân hàng liên kết với các tập đoàn kinh doanh) và can thiệp sớm (xác định sớm các vấn đề và ngăn ngừa các cuộc khủng hoảng thực sự).

Mặc dù Luật Các tổ chức tín dụng đã được tăng cường thông qua sửa đổi gần đây, nhưng vẫn còn khoảng cách trong một số lĩnh vực bao gồm giám sát hợp nhất trên cơ sở tập đoàn, đặc biệt là các ngân hàng liên kết với khu vực bất động sản. Các lĩnh vực khác cần cải thiện bao gồm nghị quyết ngân hàng và quản lý khủng hoảng, cũng như bảo vệ pháp lý cho các cơ quan giám sát.

Phát triển thị trường vốn cũng rất quan trọng để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế dài hạn bằng cách đảm bảo môi trường tài chính ổn định, hiệu quả và dễ tiếp cận. Một thách thức chính đối với sự phát triển của thị trường vốn là việc phát triển nhà đầu tư tổ chức còn chưa đạt tiềm năng. Việc đa dạng hóa dần dần các khoản đầu tư của Bảo hiểm xã hội Việt Nam có thể giúp hỗ trợ sự phát triển của thị trường vốn.

Cuối cùng, các cơ quan chức năng có thể đẩy nhanh các cải cách cơ cấu nhằm tăng cường quản lý các dịch vụ xương sống quan trọng (công nghệ thông tin và truyền thông, điện, giao thông), để xanh hóa nền kinh tế, xây dựng nguồn nhân lực và cải thiện môi trường kinh doanh; Đa dạng hóa thương mại hơn nữa, tăng cường hội nhập và kết nối thương mại, đảm bảo tăng trưởng bền vững hơn.

Đối với thị trường bất động sản, thị trường này đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ phát triển kinh tế của Việt Nam. Đảm bảo tính sẵn có của nhà ở giá rẻ là chìa khóa trong bối cảnh đô thị hóa nhanh chóng và đặc biệt là ở các thành phố lớn như TP. Hồ Chí Minh và Hà Nội.

PV: Ông nghĩ sao khi có ý kiến cho rằng, khi nền kinh tế trở lại trạng thái bình thường như trước thời điểm Covid-19, thì chính sách tài khóa cũng cần trở lại bình thường, nhằm giữ vững an ninh, an toàn tài chính quốc gia, để có nguồn lực cho cải cách tiền lương, tăng năng lực tài chính công cho đầu tư phát triển?

TS. Andrea Coppola: Để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, bao gồm cả trong dài hạn, điều quan trọng phải tiếp tục đầu tư vào cơ sở hạ tầng. Nhờ cam kết của chính quyền về kỷ luật tài khóa, nợ công và nợ được bảo lãnh công đã giảm từ 55% GDP năm 2016 xuống còn khoảng 36% GDP năm 2023. Kết quả là, hiện nay Việt Nam có không gian tài khóa để tài trợ cho các dự án đầu tư quan trọng của quốc gia và khu vực có thể giúp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Theo tôi, một gói chính sách toàn diện - bao gồm các chính sách tài khóa, tiền tệ, tài chính và cơ cấu - là cần thiết để hỗ trợ hiệu quả cho lộ trình tăng trưởng bền vững của kinh tế Việt Nam.

PV: Xin cảm ơn ông!

Thảo Miên