Bài học đắt giá từ quốc gia đi đầu tiêm vaccine Trung Quốc

Trên khắp Chile, các cơ quan y tế đang phải chống chọi với tình trạng gia tăng đáng báo động các ca nhiễm và tử vong.

Tình trạng này diễn ra bất chấp quốc gia Nam Mỹ nằm trong số những nơi triển khai chiến dịch tiêm chủng nhanh nhất thế giới với vaccine do nhà sản xuất thuốc Trung Quốc, Sinovac Biotech Ltd., phát triển.

Một nhân viên y tế đang tiêm vaccine Covid-19 cho người dân tại nhà thờ ở Valparáiso, Chile. Ảnh: Agence France-Presse.

Nới lỏng phòng dịch quá sớm vì tin vào vaccine

Hơn 7,6 triệu người, tương đương một nửa dân số ở độ tuổi trưởng thành của Chile, đã được tiêm ít nhất một liều vaccine, hầu hết do Trung Quốc sản xuất.

Số ca nhiễm mới theo độ tuổi ở Chile từ tháng 1 đến tháng 4/2021. Nguồn: Bộ Y tế Chile.

Đất nước này trở thành nơi thử nghiệm thực tế cho loại vaccine Covid-19 mà Bắc Kinh đang cung cấp cho các nước đang phát triển trên thế giới.

Các quan chức y tế công cộng cho biết vấn đề nằm ở việc mọi người đã đánh giá quá cao hiệu quả của vaccine chỉ sau một trong hai liều khuyến cáo, và nới lỏng các biện pháp phòng dịch quá sớm.

Claudia Cortés, một chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Bệnh viện Santa Maria ở Santiago, cho biết: “Chỉ với một liều vaccine, chúng tôi biết rằng khả năng bảo vệ là rất yếu”. Khoảng 10% bệnh nhân Covid-19 tại bệnh viện của cô đã được tiêm một mũi vaccine. “Họ không được giải thích rõ là cần phải tiêm hai liều, họ cần phải chờ đợi”.

Đây là cảnh báo cho các quốc gia khác - từ Brazil đến Colombia ở Mỹ Latin; Thổ Nhĩ Kỳ đến Indonesia ở các nơi khác trên thế giới đã bắt đầu triển khai tiêm vaccine Sinovac.

Ngày 16/4, các nhà chức trách Chile đã công bố kết quả nghiên cứu trên 10,5 triệu người cho thấy vaccine có khả năng phòng bệnh đạt 16% hiệu quả sau một liều và 67% hiệu quả sau liều thứ hai. Nghiên cứu cũng cho thấy nó có hiệu quả 80% trong việc ngăn ngừa các ca tử vong do Covid-19 trong vòng hai tuần sau khi tiêm liều thứ hai.

Một điểm tiêm chủng tại một sân vận động ở Santiago tháng 3/2021. Các quan chức Chile đang cân nhắc liệu có cần đến liều vaccine CoronaVac thứ ba của Trung Quốc hay không. Ảnh: Zuma Press.

Con số này thấp hơn so với vaccine của Pfizer Inc. và BioNTech SE. Nghiên cứu được công bố vào tháng 2 trên Tạp chí y khoa Lancet cho thấy một liều vaccine Pfizer và BioNTech có hiệu quả 85% trong việc ngăn ngừa các triệu chứng bệnh từ 15 đến 28 ngày sau khi tiêm, theo một nghiên cứu quan sát khoảng 9.000 người ở Israel.

Nghiên cứu cũng cho thấy hiệu quả của vaccine là 91,3% trong vòng sáu tháng sau khi tiêm liều thứ hai, theo Pfizer và BioNTech.

Trả lời yêu cầu bình luận, Sinovac đã đưa ra kết quả nghiên cứu ngày 16/4.

Mũi tiêm đơn của Sinovac có khả năng bảo vệ thấp có nghĩa là tác dụng của chiến dịch tiêm chủng có thể sẽ mất nhiều thời gian hơn, nhưng các quan chức y tế cho rằng miễn dịch cộng đồng có thể sẽ đạt đến một mức độ nào đó vào tháng 6 hoặc tháng 7.

Tuy nhiên, các chuyên gia y tế cho biết virus này có thể sẽ tồn tại vô thời hạn, do có khả năng xuất hiện các biến thể mới. Nhiều biến thể đã lan rộng ở các nước láng giềng như Brazil. Họ cảnh báo có thể phải tiếp tục kéo dài các lệnh hạn chế và phong tỏa.

Bất chấp sự gia tăng các ca nhiễm mới và tử vong, các quan chức Chile vẫn ủng hộ vaccine Trung Quốc và nói rằng vaccine này có hiệu quả sau khi tiêm đủ hai liều và đã giúp bảo vệ người cao tuổi.

Các chuyên gia y tế công cộng cho biết trong khi các ca bệnh nặng và số trường hợp mới ở người cao tuổi đã giảm xuống, vô số người Chile đã mất cảnh giác quá sớm.

Cảnh sát ở Santiago đã thực thi lệnh giới nghiêm trong tháng 4/2021 vì thủ đô của Chile lại tiếp tục bị phong tỏa vì số ca Covid-19 gia tăng. Ảnh: Getty Images.

Các chuyên gia y tế công cộng độc lập cho biết những thông điệp về tiêm phòng Covid-19 của chính phủ Chile rất dễ gây nhầm lẫn khi đang “mải mê” lấy thành tích triển khai tiêm vaccine nhanh nhất khu vực Mỹ Latin và nới lỏng các lệnh hạn chế để vực dậy nền kinh tế.

Hàng triệu người Chile vốn đang kiệt quệ vì đại dịch đã coi đó là “đèn xanh” để đi du lịch trong nước trong kỳ nghỉ hè.

Mọi người đổ xô đến các quán bar, nhà hàng và các bãi biển đông đúc, không đeo khẩu trang. Nhà hát mở cửa trở lại, và virus đã “càn quét” một vở kịch tàn khốc tới mức hầu hết diễn viên nhiễm bệnh và hai người tử vong. Những người trẻ tuổi đã tổ chức những bữa tiệc tại gia mặc dù những cuộc tụ tập như vậy vẫn bị cấm.

Jaime Manãlich, cựu Bộ trưởng Y tế Chile khi bắt đầu đại dịch, cho biết phải hoàn thành đầy đủ hai liều vaccine. “Thông điệp cơ bản là việc bắt đầu triển khai tiêm chủng là một điều rất tốt nhưng bạn không được nới lỏng các biện pháp phòng dịch”, ông nói.

Camila Moya, một bác sĩ 28 tuổi, đã phát hiện vaccine có hiệu quả thấp như thế nào sau khi tiêm liều thuốc đầu tiên. Moya vẫn nhiễm bệnh và ho đến tức ngực. Hiện cô đã bình phục, nhưng vẫn còn khó thở.

“Bạn không thể lơ là với loại virus này”, cô nói. "Mọi thứ đều không chắc chắn".

Rafael Araos, cố vấn của bộ trưởng Y tế Chile hiện tại cho biết sau khi các cơ quan y tế ở Trung Quốc gần đây lên tiếng về việc thử nghiệm vaccine ở các liều lượng khác nhau và có thể sẽ thêm mũi thứ ba, các quan chức y tế Chile đã bắt đầu cân nhắc liệu có nên tiêm cho người dân Chile mũi thứ ba hay không.

“Đó luôn là một sự lựa chọn”, ông Araos nói, mặc dù chi tiết về các cuộc thảo luận chưa được công khai.

Một y tá đã kiểm tra bệnh nhân Covid-19 được đặt nội khí quản trong ICU tại một bệnh viện ở Concepcíon, Chile. Ảnh: AFP.

Chile bắt đầu tiêm vaccine từ tháng 12/2020 nhưng cho đến đầu tháng 2, sau khi nhận được lô hàng vaccine CoronaVac của Sinovac đầu tiên, chiếm khoảng 90% tổng số mũi tiêm, chiến dịch tiêm chủng mới được đẩy mạnh.

Hơn 5 triệu người Chile, bao gồm 85% người trên 70 tuổi, đã được tiêm hai mũi. Dữ liệu của chính phủ cho số lượng bệnh nhân cao tuổi trong các đơn vị chăm sóc đặc biệt của bệnh viện giảm mạnh, tỷ lệ tử vong cũng thấp hơn.

Tiến sĩ Rodrigo Cornejo, người đứng đầu ICU tại Bệnh viện Đại học Chile, cho biết năm 2020 hơn 10 đồng nghiệp thân thiết của ông đã chết vì Covid-19. Vì các nhân viên y tế đã được tiêm phòng đầy đủ nên hiện ông chưa nghe tin có thêm bác sĩ nào tử vong vì Covid-19.

Trong phòng chăm sóc đặc biệt của ông trước đây bệnh nhân chủ yếu là người lớn tuổi. Đến nay, chỉ có 6 người trong số 58 giường bệnh là trên 70 tuổi. Ông nói những bệnh nhân này bị bệnh sau khi tiêm một mũi vaccine hoặc trước khi được tiêm mũi thứ hai sau đó mất hai tuần.

Ông nói: “Tình hình rất khác. Bây giờ, người già là ngoại lệ trong các đơn vị chăm sóc đặc biệt”.

Bác sĩ Cornejo nhớ lại gần đây đã nắm tay một bệnh nhân 29 tuổi trước khi anh ta phải thở máy và hứa sẽ làm những gì có thể.

“Anh ấy đã khóc, nói với tôi rằng anh ấy thực sự sợ hãi và hỏi điều gì sẽ xảy ra”, tiến sĩ Cornejo nói. "Anh ấy không thể hiểu được mình đang ở trong tình cảnh này".

Khi các hạn chế được nới lỏng vào đầu năm, Benjamin de la Barra, 26 tuổi, đã đi ăn với những người bạn anh không được gặp trong nhiều tháng mặc dù anh chưa tiêm phòng.

Họ đã luôn tuân thủ các lệnh hạn chế của chính phủ về số người tụ tập. Vào cuối tháng 1, anh đột nhiên mất vị giác và không thể ngửi thấy mùi cà phê buổi sáng. Anh đã dương tính với Covid-19, cùng với cả gia đình mình.

“Mọi người đều cảm thấy có một tia sáng cuối đường hầm, rằng chúng ta đang thoát ra khỏi đây. Bạn cảm thấy tự do hơn và không còn bị giới hạn bởi virus”, anh nói từ Santiago, nơi hiện nay đang bị phong tỏa. “Thật ngạc nhiên khi trở lại tình cảnh này ngay bây giờ”.

Khánh Linh

Theo Wall Street Journal