Bài học về việc hủy hoại rừng

Từ phiên tòa sơ thẩm đến phúc thẩm, bị cáo Đoàn Văn Quang (sinh năm 1962, trú xã Vĩnh Lương, TP. Nha Trang) liên tục kêu oan, cho rằng mình chỉ múc hồ, cải tạo đường, chặt, phát dọn cây trên phần đất trồng rừng sang nhượng của dân. Tuy nhiên, tòa cấp phúc thẩm xác định, bị cáo đã phạm tội hủy hoại rừng.

Bị cáo kêu oan

Theo hồ sơ, từ khoảng tháng 5-2021, ông Quang thuê nhiều người (không rõ lai lịch) đến phát dọn cây bụi, làm rẫy; yêu cầu cưa cây rừng, thu gom tàn dư thực vật đốt và trồng chuối tại khu vực rừng thuộc lô 3 khoảnh 8, tiểu khu 103 xã Ninh Ích (thị xã Ninh Hòa), trả công 200.000 đồng/người/ngày. Ông Quang dùng ô tô vận chuyển gỗ, củi đã cưa, cắt về nhà làm chất đốt.

Bị cáo Đoàn Văn Quang.

Trong thời gian này, ông Quang còn thuê ông L. (trú thị xã Ninh Hòa) điều khiển xe máy múc để san ủi, sửa đường từ lô 7 khoảnh 9 đến lô 3 khoảnh 8, tiểu khu 103 xã Ninh Ích; múc hồ chứa nước, mở đường xương cá tại lô 3 khoảnh 8; dùng xe máy múc thu gom đá, tàn dư thực vật; trả công 450.000 đồng/ngày.

Ngày 19-1-2022, lực lượng chức năng kiểm tra diện tích trên thì phát hiện vụ việc. Chi cục Kiểm lâm Khánh Hòa kết luận, diện tích rừng bị chặt phá, san ủi đường tại khoảnh 8 và 9 tiểu khu 103 xã Ninh Ích là 97.000m2; số gốc cây bị chặt hạ còn tại hiện trường là 2.001 cây. Trong đó, lô 3 khoảnh 8 có diện tích 52.800m2, số gốc cây còn lại tại hiện trường là 1.297 cây. Khu vực rừng bị chặt phá, san ủi thuộc loại rừng sản xuất, do UBND xã Ninh Ích quản lý.

Ngày 26 và 27-9-2024, Tòa án nhân dân thị xã Ninh Hòa xét xử sơ thẩm, tuyên phạt bị cáo Quang 7 năm 6 tháng tù về tội hủy hoại rừng; tịch thu sung ngân sách nhà nước 1/2 giá trị xe máy múc (do đây là tài sản chung của vợ chồng bị cáo). Sau đó, bị cáo kháng cáo kêu oan.

Tòa nhận định không oan

Ngày 18-3, Tòa án nhân dân tỉnh xét xử phúc thẩm. Tại phiên tòa, bị cáo Quang không thừa nhận phá rừng mà cho rằng chỉ chặt, phát dọn cây để làm rẫy trên phần đất sang nhượng của gia đình mẹ con bà P.T.H (trú thị xã Ninh Hòa) theo giấy sang nhượng đất trồng rừng có chữ ký của bà H. và xác nhận của trưởng thôn; thực tế là cấn trừ khoản nợ trước đó. Đất canh tác này trong diện tích lô 3 khoảnh 8, tiểu khu 103 xã Ninh Ích; trên đất còn các cây trồng như keo, xoài, mít. Kết luận điều tra không có thiệt hại về rừng nhưng lại truy tố, xét xử bị cáo về tội hủy hoại rừng là không hợp lý. Bị cáo thừa nhận lỗi đã san ủi, mở rộng đường, múc hồ chứa nước. Luật sư bào chữa cho bị cáo đề nghị hủy bản án sơ thẩm để điều tra, xét xử lại vì cấp sơ thẩm có nhiều vi phạm về tố tụng; thực tế bị cáo có mua đất của mẹ con bà H.; con bà H. đã thừa nhận có 2,3ha keo nhà trồng trong diện tích lô 3 khoảnh 8, tiểu khu 103 xã Ninh Ích...

Quang cảnh phiên tòa phúc thẩm.

Tuy nhiên, đại diện Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh khẳng định, bị cáo có hành vi hủy hoại rừng và đề nghị tòa bác kháng cáo. Sau khi bị phát hiện, tháng 4-2022, bị cáo mới yêu cầu bà H. viết giấy sang nhượng. Bà H. không phải chủ rừng. Trưởng thôn chỉ xác nhận địa điểm có rẫy của bà H., không xác nhận nội dung sang nhượng. Việc không xác định được giá trị thiệt hại chỉ là tình tiết có lợi cho bị cáo.

Hội đồng xét xử nhận định, bị cáo khai đã nhận chuyển nhượng đất của mẹ con bà H. tại khu vực nêu trên. Nhưng mẹ con bà H. lại khai, bị cáo yêu cầu họ ghi giấy sang nhượng để làm “sổ đỏ”. Bị cáo cũng khai, đã tự ý thuê người phát dọn cây bụi, cưa cây rừng, thu gom tàn dư thực vật đốt, dùng xe múc san ủi, sửa đường, múc hồ chứa nước; dùng xe tải ben chở gỗ, củi sau khi cưa, cắt về nhà làm chất đốt và chở chuối lên trồng tại khu vực đã chặt cây rừng… từ năm 2021; tháng 1-2022 thì bị phát hiện; đến tháng 4-2022, bị cáo mới yêu cầu mẹ con bà H. ghi giấy sang nhượng. Tuy nhiên, mẹ con bà H. không phải là chủ diện tích đất rừng ghi trong giấy sang nhượng. Trưởng thôn chỉ được nhờ xác nhận vào giấy sang nhượng, không nhận lợi ích gì. Như vậy, tại thời điểm phá rừng, bị cáo nhận thức được hành vi của mình là trái pháp luật. Bị cáo còn nhiều lần đưa tiền cho ông H.T.P (công chức kiểm lâm phụ trách địa bàn xã Ninh Ích) để được bỏ qua vi phạm, tạo điều kiện cho bị cáo phá rừng (vấn đề này đã được tách ra xử lý trong vụ án khác). Theo biên bản làm việc ngày 1-4-2022 của Hạt Kiểm lâm Ninh Hòa, khoảnh 8 và 9 tiểu khu 103 xã Ninh Ích là diện tích rừng chưa cho giao, cho thuê, do UBND xã Ninh Ích quản lý. Do đó, hành vi của bị cáo đã đủ yếu tố cấu thành tội hủy hoại rừng. Cơ quan chức năng chỉ kết luận không xác định được giá trị thiệt hại về cây rừng, không phải là không có thiệt hại. Trường hợp định giá được thiệt hại, bị cáo còn phải bồi thường.

Tòa đã tuyên bác kháng cáo, giữ nguyên mức án 7 năm 6 tháng tù về tội hủy hoại rừng đối với bị cáo; tịch thu toàn bộ chiếc xe máy múc với lý do, vợ bị cáo biết bị cáo dùng xe phục vụ làm đường, múc hồ nước tại lô đất rừng nêu trên và cũng trả tiền công cho ông L.

NGUYỄN VŨ