Bài toán của Mỹ: Thực hiện các thỏa thuận thương mại hoặc giữ nguyên mức thuế ô tô?

Các đối tác thương mại như EU, Nhật Bản và Hàn Quốc đang cố gắng tạo ấn tượng rằng thuế ô tô mà ông Trump áp dụng vào tháng 4 vẫn còn trên bàn đàm phán, nguồn tin giấu tên cho hay.

Nếu ông Trump thực sự không muốn hạ hoặc xóa bỏ thuế quan đối với ô tô nước ngoài, điều này có thể trở thành rào cản lớn đối với việc đảm bảo các thỏa thuận thương mại có ý nghĩa với một số đối tác thương mại hàng đầu của đất nước Mỹ.

Nhật Bản, Hàn Quốc và Đức đã bán hơn 121 tỷ USD ô tô và phụ tùng ô tô tại Mỹ vào năm 2024.

Nhà Trắng chưa đưa ra câu trả lời khi được hỏi liệu thuế ô tô có được đưa ra đàm phán hay không. Thay vào đó, họ nhắc lại mục tiêu của thuế quan.

"Không có Tổng thống nào quan tâm nhiều hơn đến việc phục hồi ngành công nghiệp ô tô từng thống trị của Mỹ hơn Tổng thống Trump và ngành công nghiệp ô tô là trọng tâm chính trong các chính sách thương mại và kinh tế của chính quyền Mỹ", Kush Desai, người phát ngôn của Nhà Trắng cho biết. “Các cuộc thảo luận với các đối tác thương mại lớn của chúng tôi vẫn tiếp tục, và chính quyền Mỹ vẫn tiếp tục tìm kiếm các thỏa thuận thương mại tốt hơn cho các ngành công nghiệp và người lao động Mỹ”.

Quyết định dỡ bỏ thuế quan đối với nhiều quốc gia hơn, đặc biệt là những quốc gia có công ty cạnh tranh gay gắt nhất với các nhà sản xuất ô tô Mỹ, có nguy cơ gây mất lòng một khối sản xuất hùng mạnh và làm suy yếu nguyên tắc cốt lõi trong chương trình nghị sự thương mại của Tổng thống Trump, buộc các công ty phải sản xuất nhiều sản phẩm hơn tại Mỹ.

Nguồn tin giấu tên tiếp cận được với cuộc thảo luận giữa chính quyền Mỹ và các công ty ô tô “Big Three” của Detroit, cho hay, chính quyền của ông Trump đã đảm bảo với các nhà sản xuất ô tô Mỹ rằng khi nói đến việc thuế ô tô được sử dụng như một con bài mặc cả, họ “không có gì phải lo lắng”. Đặc biệt, ông Trump đã nói một thỏa thuận giảm thuế đối với một số lượng nhỏ ô tô của Anh, được công bố vào tháng trước, là một ngoại lệ.

“Tôi sẽ không làm thỏa thuận đó với ô tô” cho các quốc gia khác, ông Trump nói khi công bố các điều khoản đàm phán với Vương quốc Anh vào ngày 8 tháng 5. Thương hiệu ô tô Anh Rolls-Royce là “một chiếc xe rất đặc biệt và cũng có số lượng rất hạn chế. Đây không phải là một trong những công ty ô tô khổng lồ sản xuất hàng triệu chiếc xe”, ông Trump lưu ý.

Ngay cả thỏa thuận đó, vốn hạ thuế quan đối với 100.000 chiếc ô tô, ít hơn 1% tổng doanh số bán ô tô hàng năm của Mỹ, cũng đã bị các nhà sản xuất ô tô Mỹ chỉ trích gay gắt. “Điều này gây tổn hại cho các nhà sản xuất ô tô, nhà cung cấp và công nhân ô tô của Mỹ”, Hội đồng Chính sách Ô tô Mỹ, tổ chức đại diện cho General Motors, Ford và Stellantis, tuyên bố, đồng thời nói rằng họ hy vọng nó “không tạo ra tiền lệ cho các cuộc đàm phán trong tương lai với các đối thủ cạnh tranh ở Châu Á và Châu Âu”.

Sự căng thẳng giữa hai mục tiêu — thúc đẩy sản xuất ô tô trong nước đồng thời đàm phán các thỏa thuận tinh tế để giảm rào cản thương mại — làm nổi bật thách thức mà chính quyềnMỹ phải đối mặt khi chạy đua để đảm bảo các thỏa thuận với hàng chục quốc gia trước khi mức thuế "có đi có lại" hai chữ số của Tổng thống được dự kiến sẽ có hiệu lực trở lại vào tháng tới.

"Giảm bớt tác động của mức thuế đó đối với các ngành ô tô đối với Hàn Quốc và Nhật Bản tất nhiên là ưu tiên hàng đầu của họ", Michael Beeman, cựu trợ lý đại diện thương mại Mỹ, người tập trung vào Nhật Bản và Hàn Quốc, cho biết. "Tôi nghĩ rằng đối với những quốc gia đó, để có thể tuyên bố thành công từ các cuộc đàm phán trong nước, họ sẽ mong đợi một số loại cân nhắc".

Thuế ô tô đã là một điểm bế tắc trong các cuộc đàm phán với Nhật Bản và Hàn Quốc, cả hai đều đầu tư vào việc duy trì mức sản xuất ô tô trong nước cao. Theo dữ liệu do Cục Thống kê thu thập, xuất khẩu ô tô từ Hàn Quốc sang Mỹ đã tăng vọt trong 20 năm qua, từ 8,7 tỷ USD vào năm 2005 lên 37,3 tỷ USD vào năm 2024.

Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba đã công khai tuyên bố rằng bất kỳ thỏa thuận thương mại nào với Nhật Bản cũng sẽ phải dẫn đến mức thuế ô tô thấp hơn. Hiện tại, khi hai nước đang trong vòng đàm phán thứ năm, với cuộc họp được lên kế hoạch giữa Ishiba và ông Trump tại G7 ở Canada vào hai tuần nữa, cả hai nước đều đang dự đoán lạc quan về một thỏa thuận.

"Tôi nghĩ chúng ta cũng sẽ cần giải quyết, ít nhất là, thuế ô tô", Wendy Cutler, cựu đàm phán viên của đại diện thương mại Mỹ, cho biết.

Cutler nói bất kỳ thỏa thuận nào với Nhật Bản hoặc Hàn Quốc đều có thể có mức thuế thấp hơn đối với một số lượng xe nhất định, tương tự như thỏa thuận với Vương quốc Anh. Hoặc, "họ cũng có thể chỉ rất mơ hồ và nói rằng Mỹ ghi nhận mối quan tâm của Nhật Bản về thuế ô tô và cả hai bên đồng ý đàm phán về khả năng hạ thuế trong cuộc đàm phán chi tiết này sau đó", bà Cutler nhận định.

Mức thuế của Mỹ với ngành ô tô vẫn tiếp tục rất "nóng",

Tổng thống Trump đã đồng ý hạ thuế ô tô một lần. Trong thỏa thuận thương mại đầu tiên của mình kể từ khi áp dụng mức thuế toàn cầu 10% đối với hầu hết mọi đối tác thương mại của Mỹ và có khả năng áp dụng mức thuế cao hơn đối với hơn 60 quốc gia. Ông Trump đã đạt được thỏa thuận với Vương quốc Anh cho phép nước này vận chuyển 100.000 xe vào Mỹ với mức thuế 10% — thấp hơn mức thuế 25% hiện tại đối với ô tô và phụ tùng ô tô.

Thỏa thuận này đã bị các nhà sản xuất ô tô Mỹ có phản ứng gay gắt. Họ lưu ý rằng điều này có nghĩa là thuế quan đối với ô tô nhập khẩu từ Anh sẽ thấp hơn so với ô tô sản xuất tại Bắc Mỹ có bao gồm các bộ phận sản xuất tại Mỹ. Họ cũng bày tỏ lo ngại rằng việc hạ thuế quan đối với các nước sản xuất ô tô lớn như Nhật Bản, Hàn Quốc và Đức sẽ khiến việc sản xuất ô tô có bộ phận từ Bắc Mỹ trở nên đắt đỏ hơn và tạo ra một sân chơi không công bằng, làm suy yếu hiệu quả nỗ lực thúc đẩy sản xuất ô tô trong nước.

Các loại xe được sản xuất trên toàn bộ chuỗi cung ứng tích hợp của Bắc Mỹ vẫn phải chịu mức thuế 25% đối với phần không do Mỹ sản xuất, ngay cả khi loại xe đó tuân thủ thỏa thuận thương mại Mỹ-Mexico-Canada mà ông Trump đã đàm phán trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình.

Chính quyền của ông Trump vẫn tiếp tục gây sức ép buộc các nhà sản xuất ô tô nước ngoài chuyển hoạt động sản xuất sang Mỹ. Tuần trước, ông Trump đã gặp các nhà sản xuất ô tô Đức, những người đã đề nghị đầu tư 100 tỷ USD vào Mỹ, theo Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick.

Tuy nhiên, vẫn chưa có sự gia tăng nào trong sản xuất ô tô của Mỹ, một lời nhắc nhở rằng các cam kết đầu tư sẽ mất nhiều năm để phát triển đầy đủ. Theo Cục Thống kê Lao động, việc làm trong ngành sản xuất ô tô vẫn ổn định từ tháng 4 đến tháng 5, mặc dù có ít hơn 2.240 việc làm trong ngành sản xuất ô tô vào tháng 5 so với năm 2024.

Nhà Trắng hiện không đưa ra dấu hiệu nào cho thấy các cam kết đầu tư sẽ thuyết phục được Tổng thống giảm thuế ô tô đối với các nước ngoài.

Nam Nguyễn