Bàn giải pháp để xây dựng và phát triển đội ngũ lý luận, phê bình VHNT Việt Nam

Phát biểu khai mạc và đề dẫn tọa đàm, PGS.TS, nhà văn Nguyễn Thế Kỷ nhấn mạnh, tổ chức cuộc tọa đàm khoa học này, Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương mong muốn được lắng nghe nhiều ý kiến thẳng thắn, khách quan của các nhà khoa học, các nhà nghiên cứu lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật; các nhà lãnh đạo, quản lý về thực trạng đội ngũ lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật nước ta hiện nay; thấy rõ những ưu điểm, kết quả; những hạn chế, yếu kém, bất cập.

Điều quan trọng hơn là đề xuất các định hướng và giải pháp để xây dựng và phát triển đội ngũ lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật nước ta vững mạnh toàn diện trong thời gian tới. Những ý kiến và nhận định đúng đắn, khách quan, trách nhiệm về vấn đề quan trọng này có giá trị và ý nghĩa sâu sắc trong việc cung cấp luận cứ khoa học, tư vấn, tham mưu cho Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ban Tuyên giáo Trung ương tiến hành tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết số 23-NQ/TW, từ đó, xác định phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp phát triển văn học, nghệ thuật nói chung, trong đó có công tác lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật nói riêng trong những năm tới.

Quang cảnh tọa đàm khoa học

Tại tọa đàm, PGS.TS, nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân thừa nhận, số lượng hội viên nghiên cứu âm nhạc chỉ khoảng 100 trên hơn 1.000 hội viên Hội Nhạc sĩ Việt Nam. Còn trên lĩnh vực phê bình trên báo chí - truyền thông thì hiện tượng khen chê tùy tiện, PR, quảng bá trá hình thay vì tìm kiếm vẻ đẹp làm nhiễu loạn hệ giá trị tác phẩm trong công chúng. Nhiều người có chuyên môn còn ngại xuất hiện, cho ý kiến đánh giá về các hiện tượng âm nhạc.

PGS.TS Phan Trọng Thưởng cho rằng, cần phân biệt rõ giữa lý luận và phê bình, giữa lý luận, phê bình với nghiên cứu văn học vì đây là 3 bộ môn, 3 lĩnh vực, 3 đối tượng nghiên cứu khác nhau của VHNT. Đội ngũ lý luận, phê bình hiện nay có sự phát triển nhất định về số lượng và chất lượng. Trong đó, khu vực có số lượng và chất lượng nhân sự cao nhất là ở các trường đại học, học viện và một số cơ quan nghiên cứu, lý luận văn hóa, văn nghệ ở trung ương. Mảng văn học có sự nổi trội hơn so với mảng nghệ thuật.

Theo PGS, TS Đào Duy Quát, nguyên Phó trưởng ban Tuyên giáo Trung ương: Cần có những giải pháp thực chất khắc phục tình trạng lực lượng phê bình trẻ, kế cận còn thưa thớt; có kế hoạch điều chỉnh sự phân bố đội ngũ lý luận, phê bình ở các loại hình văn học, nghệ thuật thiếu hợp lý (văn học thì nhiều, các chuyên ngành khác thì ít)…

Các đại biểu tham dự tọa đàm thẳng thắn đóng góp ý kiến phong phú đa dạng, sát thực tiễn để xây dựng, phát triển đội ngũ lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật một cách toàn diện, khoa học cả về số lượng, chất lượng, cơ cấu loại hình, có tài năng, bản lĩnh, trách nhiệm. Đặc biệt, tập trung nêu các giải pháp liên quan đến chế độ, chính sách, hành lang pháp lý cho hoạt động lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật; cải tiến chế độ lương, nhuận bút, đãi ngộ tài năng, bồi dưỡng chuyên môn…