Báo chí bán nội dung cho dịch vụ AI có thể giải quyết bài toán xung đột lợi ích

Báo chí và AI sẽ có sự hợp tác cộng sinh để cùng tồn tại và phát triển

Đây là thỏa thuận đầu tiên của NYT với một công ty AI liên quan đến nội dung báo chí của họ. Theo thỏa thuận này, Amazon sẽ được truy cập vào nội dung biên tập của NYT, bao gồm ứng dụng nấu ăn và trang thể thao The Athletic, nhằm phục vụ phản hồi truy vấn theo thời gian thực và huấn luyện các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) của Amazon.

Động thái này diễn ra trong bối cảnh các tổ chức báo chí đang khám phá các mối quan hệ hợp tác với công ty AI, Trong khi đó, các báo vẫn tiến hành các vụ kiện tụng bản quyền với một số công ty khác. Chính New York Times hiện đang kiện OpenAI và Microsoft vì vi phạm bản quyền.

Các công ty truyền thông áp dụng chiến lược kép: cấp phép và kiện tụng trong kỷ nguyên AI

Việc NYT cấp phép nội dung cho Amazon trong khi vẫn đang kiện OpenAI và Microsoft thể hiện một phản ứng mang tính chiến lược trước sự gián đoạn do AI gây ra với ngành xuất bản truyền thống.

Chiến lược "hai mặt" này ngày càng phổ biến. News Corp vừa ký thỏa thuận 5 năm trị giá hàng trăm triệu USD với OpenAI, nhưng đồng thời khởi kiện Perplexity. Các tổ chức khác như The Atlantic, Condé Nast và công ty mẹ của Politico – Axel Springer cũng đi theo hướng tương tự.

Các công ty truyền thông đang hình thành một hệ thống hai tầng: những đối tác được cấp phép trả tiền để truy cập nội dung và những công ty AI không được cấp phép, thậm chí bị truy tố vì vi phạm bản quyền.

Điều này gợi nhớ quá trình chuyển đổi truyền thông trước đây: khi các nhà xuất bản từng chống lại các nền tảng tổng hợp tin tức như Google News, nhưng sau đó đã xây dựng cơ chế cấp phép. Tuy nhiên, AI giờ đây không chỉ trích dẫn mà còn có thể thay thế nội dung gốc, khiến rủi ro lớn hơn nhiều.

Sự chuyển dịch này đã khiến Trung tâm Cấp phép bản quyền (CCC) mở rộng các dịch vụ cấp phép dành riêng cho AI, cho thấy dòng doanh thu mới đang được thể chế hóa.

Động lực tài chính của việc cấp phép nội dung cho AI đang hình thành các tiêu chuẩn thị trường mới

Thỏa thuận giữa NYT và Amazon là một phần trong loạt hợp đồng cấp phép AI có giá trị cao, đang tái định hình kinh tế ngành truyền thông. Ví dụ, thỏa thuận của News Corp với OpenAI được cho là trị giá tới 250 triệu USD, thiết lập tiêu chuẩn mới cho việc định giá nội dung. Các hợp đồng này thường gồm cả quyền truy cập dữ liệu huấn luyện lẫn quyền hiển thị trích đoạn nội dung, mở ra nhiều dòng doanh thu khác nhau từ cùng một tài sản trí tuệ.

Ảnh hưởng tài chính là rất đáng kể: Shutterstock được cho là đã thu về 138 triệu USD từ cấp phép AI trong năm 2024, trong khi Reddit đạt 130 triệu USD. Đây là những minh chứng cho khả năng kiếm tiền từ kho lưu trữ nội dung, điều khó có thể tưởng tượng chỉ vài năm trước.

Các công ty truyền thông hiện đang thử nghiệm nhiều mô hình chi trả khác nhau như phí cố định, phí theo mức sử dụng và chia sẻ doanh thu, trong khi toàn ngành tìm kiếm chuẩn mực bền vững cho tương lai.

Những thỏa thuận này đại diện cho một bước ngoặt chiến lược, từ chỗ xem AI là mối đe dọa sống còn, giờ đây các nhà xuất bản đang biến thư viện nội dung thành tài sản có giá trị trong quá trình phát triển AI.

Các nhà xuất bản chuyển mình từ thử nghiệm AI sơ khởi thành đối tác chiến lược

Thỏa thuận cấp phép của NYT với Amazon thể hiện bước tiến lớn trong mối quan hệ giữa ngành truyền thông và AI, so với giai đoạn ban đầu chỉ sử dụng AI cho các tác vụ đơn giản. Trong giai đoạn sớm, các ứng dụng AI chủ yếu nhằm tự động hóa nội dung định kỳ, như hệ thống Automated Insights giúp AP tăng từ 300 lên 3.700 bản tin thu nhập mỗi quý; hay Bloomberg Cyborg và Washington Post Heliograf dùng AI để đưa tin thể thao, bầu cử...

Ban đầu, AI được các nhà xuất bản coi như công cụ nâng cao năng suất nội bộ, nhưng giờ họ đã nhận ra rằng kho nội dung báo chí chất lượng cao là nguồn dữ liệu huấn luyện không thể thay thế cho các hệ thống AI tiên tiến. Đây là điều mà dữ liệu tổng hợp hoặc nội dung nhân tạo không thể sánh bằng.

Mối quan hệ này đã phát triển từ chỗ chỉ là người dùng công nghệ, thành đối tác chiến lược trong chuỗi giá trị AI. Trong đó, những thỏa thuận được đàm phán cẩn trọng để bảo vệ mô hình kinh doanh cốt lõi của ngành báo chí.

Anh Tú