Báo chí hỗ trợ khắc phục các điểm nghẽn trong chính sách phát triển công nghiệp văn hóa

Tới dự có các đồng chí: Nguyễn Đắc Vinh - Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội; Lê Quốc Minh - Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam; Hoàng Trung Dũng - Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản; Lê Hải Bình - Ủy viên dự khuyết BCH Trung ương Đảng, Thứ trưởng Thường trực Bộ VHTTDL; Nguyễn Thanh Lâm - Tổng Giám đốc Đài Truyền hình Việt Nam.

Cùng tham dự có đại diện các Cục, Vụ, đơn vị chức năng trực thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; các nhà khoa học, chuyên gia giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực CNVH; lãnh đạo các sở, ban, ngành của Thành phố Hải Phòng, cùng nhiều đại biểu và khách mời quan trọng khác để cùng trao đổi, thảo luận và đóng góp ý kiến cho phát triển văn hóa.

Đồng chí Lê Quốc Minh - Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam phát biểu tại Diễn đàn

Báo chí đóng vai trò quan trọng trong việc tháo gỡ những điểm nghẽn chính sách

Theo Vụ trưởng Vụ Pháp chế - Bộ VHTTDL Phạm Cao Thái, báo chí và truyền thông giữ vai trò quan trọng trong việc tháo gỡ các điểm nghẽn chính sách phát triển ngành CNVH ở Việt Nam. Ông cho biết, quá trình phát triển ngành này phát sinh các điểm nghẽn cần giải quyết để thúc đẩy sự phát triển, đặc biệt là hoạch định chính sách, xây dựng mục tiêu còn chưa phù hợp thực tiễn. Các ngành CNVH được xác định gồm 12 ngành, nhưng dàn trải, chưa rõ trọng tâm, chưa liên kết hoặc phù hợp với hệ thống ngành nghề trong nước. Theo ông Thái, cần xác định lại các ngành văn hóa trọng điểm làm đầu tàu phát triển.

Một số chính sách hiện vẫn chưa được thực hiện hiệu quả, thiếu cơ chế rõ ràng, đòi hỏi phải đẩy mạnh chính sách truyền thông. Trong giai đoạn 2016–2025, hoạt động truyền thông về CNVH khá nhiều nhưng chưa tạo chuyển biến về nhận thức xã hội.

Theo Chiến lược 1755 (Quyết định số 1755/QĐ-TTg ngày 8/9/2016 của Thủ tướng Chính phủ: Phê duyệt Chiến lược phát triển các ngành CNVH Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030) đã đề ra nhiệm vụ xây dựng Đề án truyền thông nâng cao nhận thức xã hội về phát triển CNVH trình Thủ tướng phê duyệt. Tuy nhiên, các bộ, ngành mới chỉ xây dựng kế hoạch tuyên truyền riêng lẻ hoặc lồng ghép vào hoạt động thường xuyên, chưa trình Thủ tướng. Ông Thái nhấn mạnh cần tăng cường truyền thông về giá trị xã hội, kinh tế và phát triển bền vững của ngành CNVH.

Ông Phạm Quốc Thắng, Phó Tổng Biên tập Thời báo VTV, nhận định ngành CNVH có tiềm lực nhưng báo chí chưa phát huy vai trò. Báo chí thiếu nội dung chuyên sâu, chỉ dừng ở mức thông tin sự kiện, giới thiệu sản phẩm, thiếu phân tích xu hướng, phản biện chính sách, kết nối thị trường hoặc gợi mở mô hình sáng tạo; Chưa tạo diễn đàn học thuật hay phản biện chính sách bài bản, nội dung manh mún, khiến người đọc khó hình dung tổng thể; Thiếu sự phối hợp giữa báo chí và nhà sáng tạo văn hóa, quản lý thông tin còn thiên về hành chính, thiếu cơ chế khuyến khích sáng tạo chuyên sâu. Trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt từ mạng xã hội, nền tảng xuyên biên giới, báo chí chịu áp lực về lượt xem và quảng cáo, dẫn đến “mì ăn liền hóa” nội dung văn hóa. Ông Thắng cho rằng cần nhận diện rõ nguyên nhân cản trở báo chí để xây dựng đội ngũ, cơ chế nội dung và hoàn thiện chính sách hỗ trợ phát triển báo chí chuyên sâu. Báo chí không chỉ đưa tin mà còn đồng hành, kiến tạo và thúc đẩy ngành CNVH, định hình thị hiếu và lan tỏa giá trị sáng tạo.

Bà Trần Thị Hoàng Mai, Giám đốc Sở VHTTDL Hải Phòng, cho biết thành phố đã ban hành nhiều chính sách, dành nguồn lực phát huy vai trò báo chí trong truyền thông, quảng bá hình ảnh, định hướng phát triển CNVH. Báo chí tại Hải Phòng giữ vai trò cầu nối trong truyền tải chủ trương, chính sách liên quan du lịch, di sản và CNVH, giúp tạo đồng thuận xã hội, huy động nguồn lực, bảo vệ không gian văn hóa số. Bà Mai khẳng định Sở sẽ xây dựng hành lang pháp lý, cơ chế thuận lợi cho báo chí thực hiện chiến dịch truyền thông lớn, phát triển tuyến bài chuyên sâu, cung cấp cái nhìn toàn diện về thành phố năng động, sáng tạo.

Để báo chí thúc đẩy hiệu quả phát triển các ngành CNVH

Theo Tổng Biên tập Báo Văn Hóa Nguyễn Anh Vũ, để báo chí và truyền thông phát huy tốt hơn vai trò trong phát triển các ngành CNVH, cần thực hiện nhiều giải pháp. Trước hết, phải tăng cường phối hợp chính sách và huy động nguồn lực, thiết lập cơ chế hợp tác chặt chẽ giữa cơ quan quản lý chủ trì các ngành CNVH với cơ quan báo chí ngay từ giai đoạn xây dựng chiến lược, chính sách.

Bên cạnh đó, cần triển khai các chương trình đặt hàng truyền thông dài hạn về CNVH, cung cấp kinh phí ổn định để báo chí chủ động sản xuất nội dung văn hóa chất lượng cao. Giải pháp này đảm bảo định hướng lớn được truyền thông sâu rộng, thống nhất, tạo sự đồng thuận xã hội và thu hút đầu tư từ doanh nghiệp.

Quang cảnh phiên thảo luận: Đối thoại giữa báo chí, doanh nghiệp và nhà quản lý

Về chuyển đổi số, các cơ quan báo chí cần đẩy mạnh đầu tư hạ tầng công nghệ, đào tạo nhân lực, hướng đến xây dựng báo chí đa nền tảng. Mục tiêu là tạo ra hệ sinh thái truyền thông văn hóa số, với nội dung cá nhân hóa phù hợp từng nhóm đối tượng (thanh niên, thiếu nhi, người nước ngoài…) và phân phối qua mạng xã hội, OTT, ứng dụng di động. Đồng thời, cần hỗ trợ kết nối các đơn vị để hình thành mạng lưới chuyển đổi số báo chí, chia sẻ kinh nghiệm và công nghệ giữa các tòa soạn, cùng với việc xây dựng bộ chỉ số đo lường hiệu quả truyền thông văn hóa trên không gian số để điều chỉnh chiến lược nội dung.

Ngoài ra, cần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực báo chí văn hóa, tận dụng vai trò của KOLs và cộng đồng sáng tạo nội dung. Hình thức và nội dung truyền thông CNVH cần được đa dạng hóa, khuyến khích các sáng tạo mới kết hợp văn hóa với công nghệ, thể thao, giáo dục nhằm thu hút công chúng.

Ví dụ, có thể game hóa nội dung di sản (xây dựng trò chơi về di tích lịch sử), tổ chức cuộc thi TikTok về trang phục dân tộc, lồng ghép quảng bá điểm đến văn hóa trong các giải marathon quốc tế… Mỗi sáng kiến sẽ mở rộng tệp khán giả quan tâm văn hóa. Báo chí và công ty truyền thông nên chủ động đề xuất ý tưởng phối hợp với cơ quan văn hóa và doanh nghiệp để triển khai những chiến dịch “phá cách” này. Sự liên kết liên ngành sẽ giúp CNVH thoát khỏi lối mòn, gần hơn với đời sống giới trẻ và thị trường quốc tế, ông Nguyễn Anh Vũ đề xuất.

Đồng chí Lê Hải Bình - Ủy viên dự khuyết BCH Trung ương Đảng, Thứ trưởng Thường trực Bộ VHTTDL phát biểu tại Diễn đàn

Phát huy vai trò của báo chí, truyền thông với sự phát triển bền vững của đất nước

Phát biểu tại Diễn đàn, Thứ trưởng Thường trực Bộ VHTTDL Lê Hải Bình khẳng định, lãnh đạo Đảng, Nhà nước thời gian qua đều nhấn mạnh về vai trò của CNVH với sự nghiệp phát triển bền vững của đất nước.

Thứ trưởng Lê Hải Bình nhấn mạnh rằng, chúng ta tự hào về bản sắc văn hóa dân tộc, kết hợp cùng các giá trị đương đại đã và đang tạo nên sự phát triển mạnh mẽ của CNVH. Với những nỗ lực hiện tại, chúng ta kỳ vọng rằng các hiện tượng tích cực trong phát triển CNVH sẽ ngày càng xuất hiện nhiều hơn và nhận được sự ủng hộ của công chúng trong nước cũng như quốc tế.

Theo Thứ trưởng Lê Hải Bình, trong kỷ nguyên số, các giá trị và sản phẩm mới của CNVH Việt Nam chính là sự kết hợp giữa giá trị văn hóa truyền thống và sự phát triển của môi trường số cùng yếu tố hội nhập quốc tế. Sự công nhận của công chúng gần đây đã chứng minh rằng, sản phẩm phù hợp sẽ có sức sống bền vững.

Lãnh đạo các cơ quan báo chí được vinh danh bằng Bằng khen của Bộ trưởng Bộ VHTTDL nhờ những đóng góp xuất sắc, đồng hành cùng sự phát triển CNVH Việt Nam

Thứ trưởng Lê Hải Bình nhấn mạnh rằng không nên e ngại trước sự xuất hiện của giá trị và sản phẩm mới trong CNVH; quan trọng là phải có sự sàng lọc trong tiếp nhận và thụ hưởng. Theo Thứ trưởng, mỗi cơ quan báo chí cần “cam kết” trở thành một “nhà văn hóa”, đóng góp vào việc định hình và nâng cao trình độ thụ hưởng của công chúng. Qua đó, báo chí sẽ góp phần nâng cao nhận thức xã hội trong việc phân biệt, sàng lọc giá trị và sản phẩm văn hóa phù hợp.

Xuân Mai