Báo chí muốn giữ vững trận địa, phải làm khác mạng xã hội

Đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn

Không còn là trang giấy, cây bút mà công nghệ số trở thành vũ khí chính

Về chuyển đổi số báo chí đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn (Hải Dương) cho rằng, sau gần 5 năm thực hiện quy hoạch báo chí và 2 năm thực hiện chiến lược về chuyển đổi số báo chí, bên cạnh các kết quả tích cực đã đạt được vẫn bộc lộ nhiều tồn tại, vướng mắc, nhất là về nguồn nhân lực và tài chính, ứng dụng công nghệ số, mức độ trưởng thành chuyển đổi số báo chí đạt ở mức yếu. Vì vậy, đại biểu đề nghị Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng cho biết thực trạng, nguyên nhân và giải pháp khắc phục.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng, hàng trăm năm nay vốn dĩ vũ khí chính của báo chí là trang giấy, cây bút. Đến thời công nghệ số thì công nghệ số lại trở thành vũ khí chính. Các nền tảng mạng xã hội lấn át được một phần, nhất là giai đoạn đầu cũng là vấn đề công nghệ.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng

“Vừa qua, khi đánh giá mức độ trưởng thành về chuyển đổi số thì mới thấy một việc là, các đài phát thanh và các đài truyền hình chuyển đổi số tốt hơn rất nhiều so với cơ quan báo chí. Lý do vì hơn 10 năm gần đây, chúng ta có chương trình về số hóa truyền hình, số hóa đài phát thanh và vì thế năng lực tăng lên. Cho nên sắp tới, chúng ta sẽ phải đẩy mạnh công cuộc số hóa, chuyển đổi số các cơ quan báo chí”, Bộ trưởng nói.

Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chiến lược quốc gia về chuyển đổi số. Báo chí lần đầu tiên có một chiến lược về chuyển đổi số. Bộ Thông tin và Truyền thông đã ban hành chương trình để thực hiện chiến lược này. Trong đó, có một việc rất quan trọng là đưa ra các tiêu chí đo lường, đánh giá mức độ trưởng thành của các cơ quan báo chí để tự các cơ quan báo chí có thể nhìn vào đấy để biết mình đang đứng ở đâu.

Bên cạnh đó, thành lập một trung tâm trực thuộc Cục Báo chí để hỗ trợ chuyển đổi số cơ quan báo chí, ban hành cẩm nang về chuyển đổi số báo chí, tổ chức tập huấn cho các tổng biên tập và chỉ đạo một số doanh nghiệp công nghệ số trong ngành chuyển đổi số một số cơ quan báo chí để làm mẫu và sau đó phổ cập ra các cơ quan báo chí còn lại… Sắp tới, mỗi một quý Cục Báo chí của Bộ sẽ có một tài liệu cung cấp các thông tin về các kinh nghiệm hay, cách làm hay trong chuyển đổi số các cơ quan báo chí; tổ chức các đoàn đến tham quan một số cơ quan báo chí đã chuyển đổi số tốt.

Nâng cao vai trò của báo chí chính thống

Đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi

Đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi (Bến Tre) trong chất vấn đề nghị Bộ trưởng cho biết các giải pháp để nâng cao vai trò của báo chí chính thống.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, khi mạng xã hội ra đời thì có thể nói lấy mất nghề của báo chí. “Nghề của báo chí trong nhiều năm nay tập trung vào đưa tin, nay mạng xã hội đưa tin nhanh hơn. Mạng xã hội họ có đến hàng chục triệu “phóng viên” không mất tiền, họ ở khắp mọi nơi”, Bộ trưởng chia sẻ.

Do đó theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, báo chí muốn giữ vững trận địa của mình phải làm khác mạng xã hội, quay về với những giá trị cốt lõi của báo chí: Đưa tin xác thực, chính xác, khách quan, có trách nhiệm giải trình, và đạo đức nghề nghiệp. Thay vì đưa tin, báo chí phải kể được câu chuyện, dẫn dắt, định hướng xã hội, phân tích, đánh giá và đưa ra giải pháp. “Trước đây, báo chí trong không gian thực là lực lượng chủ đạo, bây giờ lên không gian mạng về mặt số lượng mình không chủ đạo nhưng những thông tin đi từ báo chí phải định hướng được dòng chảy chính trên không gian mạng, phải chất lượng cả về mặt tin tức và nội dung. Bộ Thông tin và Truyền thông, Ban Tuyên giáo và Hội Nhà báo xác định đây là định hướng chính để xác định lại vị trí, vai trò của báo chí cách mạng”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Cùng với đó, cách tốt nhất để cạnh tranh với mạng xã hội là làm khác mạng xã hội và quay về với những giá trị cốt lõi của mình, sử dụng các công nghệ của mạng xã hội để làm báo, cũng tương tác 2 chiều, quảng cáo cũng hướng đối tượng và coi mạng xã hội là một công cụ, một môi trường để xuất hiện, và coi đó là một nền tảng để chúng ta có thể phổ cập báo chí tốt hơn. “Đó là những định hướng mới đối với báo chí để chúng ta giữ trận địa của mình không chỉ trong thế giới thực và trên không gian mạng”, Bộ trưởng nói.

Đại biểu Tạ Thị Yên

Đại biểu Tạ Thị Yên (Điện Biên) băn khoăn, trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt giữa báo chí truyền thống và mạng xã hội với tràn lan thông tin sai lệch thì ngoài việc tăng cường chất lượng và đẩy mạnh số hóa báo chí thì bài toán kinh tế báo chí, mô hình kinh doanh báo chí sẽ phải giải quyết như thế nào để báo chí truyền thống có thể cạnh tranh và tồn tại, làm tốt vai trò “người lính xung kích” trên mặt trận văn hóa tư tưởng, góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước?

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, với 80% quảng cáo trực tuyến mất vào tay các mạng xã hội, trong khi các cơ quan báo chí ra đời rất nhiều (đến nay có 880 cơ quan báo chí), tức là số lượng tăng, nhưng nguồn thu giảm. Vậy vấn đề đặt ra là ứng xử thế nào?.

Trong Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ ban hành về truyền thông chính sách có yêu cầu các bộ, ngành, chính quyền địa phương các cấp phải coi truyền thông là “việc của mình”. Theo đó, ngoài chuyện chủ động đưa thông tin, có kế hoạch đưa thông tin, có bộ máy đưa thông tin thì có ngân sách hàng năm để chi cho truyền thông chính sách và dùng ngân sách để đặt hàng báo chí. “Trước đây chúng ta nghĩ việc đó là của báo chí phải làm, họ lấy tiền đâu ra mình không biết, mình không có ngân sách cho việc đấy. Tôi nghĩ đây cũng là một thay đổi và từ năm ngoái, chính quyền các cấp bắt đầu tăng ngân sách đặt hàng cho báo chí”, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nói.

Bộ trưởng cũng thông tin khi sửa Luật Báo chí sắp tới, có một mục để nói về kinh tế báo chí, trong đó cho phép một số cơ quan báo chí lớn được kinh doanh về nội dung, kinh doanh xung quanh lĩnh vực truyền thông nhưng kinh doanh để làm báo.

Ngoài ra Bộ trưởng cho rằng, nếu báo chí cứ chạy theo mạng xã hội, báo chí sẽ bị đứng ở phía sau. “Cách chúng ta khác biệt với mạng xã hội là làm khác mạng xã hội, quay lại với những giá trị cốt lõi, dùng công nghệ số để chúng ta lấy lại trận địa, tăng số lượng độc giả và từ đó quảng cáo sẽ tăng lên”, Bộ trưởng nhận định.

Đặc biệt, trong quy hoạch báo chí có một nội dung rất quan trọng là Nhà nước tập trung đầu tư có trọng tâm, trọng điểm cho 6 cơ quan báo chí chủ lực để trở thành sức mạnh truyền thông. Do đó trong sửa đổi Luật Báo chí sắp tới trình Quốc hội, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng rất mong Quốc hội ủng hộ, giao cho Chính phủ xây dựng một cơ chế đặc thù về kinh tế báo chí cho các cơ quan báo chí chủ lực.

Lê Đỗ