Bảo đảm đồng bộ, tương thích với hệ thống pháp luật hiện hành

Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi) sáng 11/11. (Ảnh: THỦY NGUYÊN)

Trong phiên thảo luận ở hội trường sáng 11/11, đa số ý kiến thống nhất với sự cần thiết phải sửa đổi Luật Giao dịch điện tử nhằm kịp thời thể chế hóa quan điểm, chủ trương của Đảng; khắc phục những vướng mắc, bất cập của luật hiện hành; tạo hành lang pháp lý đầy đủ, thuận lợi cho việc chuyển đổi các hoạt động từ môi trường thực sang môi trường số…

Cần cụ thể hóa nội hàm của dịch vụ tin cậy để tránh xung đột

Quan tâm tới tính thống nhất, đồng bộ của dự thảo Luật, đại biểu Đồng Ngọc Ba (Bình Định) nhấn mạnh, đây là nội dung rất lớn và rất khó, cho rằng cơ quan soạn thảo cần tiếp tục rà soát kỹ hơn nữa để bảo đảm tính tương thích của dự thảo Luật với các luật khác có liên quan.

Theo đại biểu, Luật Giao dịch điện tử chỉ đưa ra những quy định mang tính kỹ thuật để sử dụng phương tiện điện tử trong việc xác lập, thực hiện các giao dịch. Tuy nhiên, hầu hết những nội dung kinh tế-xã hội của các giao dịch lại nằm ở các luật chuyên ngành.

Nêu một số ví dụ, đại biểu cho biết, dự thảo Luật đang có sự xung đột với Luật Công chứng. Cụ thể, tại khoản 3, Điều 11 của dự thảo Luật quy định trường hợp pháp luật yêu cầu văn bản phải được công chứng thì thông điệp dữ liệu được xem là đáp ứng yêu cầu theo quy định của pháp luật công chứng. Trong khi đó, Luật Công chứng xác định tính hợp pháp, tính xác thực, vấn đề không trái đạo đức của các giao dịch, các hợp đồng là vấn đề mang tính chuyên môn rất cao, phải có công chứng viên hoạt động trong tổ chức hành nghề công chứng và các yêu cầu khác…

Đại biểu Đồng Ngọc Ba góp ý kiến vào dự án Luật. (Ảnh: THỦY NGUYÊN)

Ngoài ra, dự thảo Luật đưa ra một dịch vụ mới với tính chất là ngành nghề kinh doanh có điều kiện, đó là dịch vụ tin cậy với các ngành nghề cụ thể là: dịch vụ cấp dấu thời gian, dịch vụ chứng thực thông điệp dữ liệu, dịch vụ chữ ký số công cộng. Trong dự thảo Luật cũng dự kiến sẽ sửa phụ lục ban hành kèm theo Luật Đầu tư để đưa dịch vụ tin cậy vào phụ lục số 4 của Luật Đầu tư với tính chất ngành nghề kinh doanh có điều kiện.

Về vấn đề này, đại biểu Đồng Ngọc Ba cho biết, trong Luật Đầu tư đã quy định kinh doanh dịch vụ chứng thực chữ ký số, kinh doanh dịch vụ định danh và xác thực điện tử. Đây là hai ngành nghề cụ thể được coi là ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện. Do đó, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo cần cụ thể hóa nội hàm của dịch vụ tin cậy khi đưa vào danh mục của Luật Đầu tư, không nên quy định một cách chung chung, đồng thời rà soát kỹ để bảo đảm rõ ràng, minh bạch, không xung đột với với 2 nội dung “kinh doanh dịch vụ chứng thực chữ ký số” hay “kinh doanh dịch vụ định danh và xác thực điện tử” đã quy định trong Luật Đầu tư hiện hành…

Liên quan đến Luật Lưu trữ, đại biểu nêu rõ tại khoản 2, Điều 15 của dự thảo Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi) quy định cơ quan, tổ chức, cá nhân được phép thay thế việc lưu trữ các văn bản, chứng từ, hồ sơ, tài liệu hoặc thông tin dưới dạng văn bản giấy theo yêu cầu của pháp luật bằng việc lưu trữ dưới dạng thông điệp dữ liệu. Đại biểu cho rằng, quy định này chưa thống nhất với quy định tại khoản 3, Điều 13 Luật Lưu trữ: tài liệu được số hóa từ tài liệu lưu trữ trên các vật mang tên khác không có giá trị thay thế tài liệu đã được số hóa.

Có chung quan điểm, đại biểu Bùi Sỹ Hoàn (Hải Dương) đề nghị bên cạnh việc bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất với hệ thống pháp luật hiện hành, cơ quan soạn thảo cần rà soát để bảo đảm sự khoa học, thống nhất và toàn diện ngay trong từng điều luật của dự thảo Luật cũng như giữa các điều luật với nhau.

Cân nhắc nâng cấp toàn bộ quy định về dịch vụ chứng thực hợp đồng điện tử

Góp ý kiến vào nội dung “Công nhận và sử dụng chữ ký điện tử nước ngoài”, đại biểu Võ Mạnh Sơn (Thanh Hóa) nêu quan điểm, quy định như dự thảo Luật có thể dẫn đến cách hiểu tất cả các giao dịch điện tử sử dụng chữ ký điện tử nước ngoài sẽ phải trải qua thủ tục kiểm tra về mặt pháp lý. Do vậy, cần cân nhắc cho phép các bên được tự thỏa thuận về việc sử dụng các loại chữ ký điện tử hoặc chứng thư điện tử.

Theo đại biểu, tôn trọng quyền tự do lựa chọn của các bên giao dịch thương mại có đặc điểm là tôn trọng tối đa quyền tự do lựa chọn của các bên, pháp luật chỉ can thiệp khi trái với quy định của pháp luật, thuần phong mỹ tục và đạo đức xã hội.

Đại biểu Sơn đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung quy định theo hướng: cho phép các bên trong hoạt động thương mại được tự thỏa thuận về việc sử dụng chứng ký điện tử nước ngoài hoặc chứng thư chữ ký điện tử nước ngoài.

Đại biểu Võ Mạnh Sơn tham gia ý kiến thảo luận tại phiên họp. (Ảnh: THỦY NGUYÊN)

Trong trường hợp đó, chữ ký điện tử nước ngoài vẫn có giá trị xác nhận giao dịch giữa các bên. Việc sử dụng chữ ký điện tử nước ngoài trong các hợp đồng thương mại cho mục đích giao dịch với các cơ quan nhà nước vẫn phải thực hiện theo quy định về công nhận chữ ký điện tử như trong dự thảo Luật.

Về dịch vụ chứng thực thông điệp dữ liệu, Điều 31 dự thảo Luật bổ sung thêm ngành, nghề kinh doanh có điều kiện mới là dịch vụ chứng thực thông điệp dữ liệu. Tuy nhiên, đại biểu nhận thấy, quy định này có nguy cơ chồng chéo, trùng lặp với dịch vụ chứng thực hợp đồng điện tử quy định tại Nghị định số 52 sửa đổi Nghị định số 85 của Chính phủ.

Do vậy, đại biểu Sơn đề nghị các cơ quan soạn thảo cân nhắc nâng cấp toàn bộ quy định về dịch vụ chứng thực hợp đồng điện tử tại Nghị định số 52 lên thành dịch vụ chứng thực dữ liệu điện tử, đồng thời xác định rõ bộ chuyên ngành quản lý dịch vụ này để phù hợp với các nguyên tắc. Việc ban hành điều kiện kinh doanh phải tiết kiệm thời gian, chi phí tuân thủ cho nhà đầu tư.

Liên quan đến giao dịch điện tử giữa các cơ quan nhà nước với tổ chức, cá nhân, đại biểu đề nghị bổ sung nguyên tắc cơ quan nhà nước buộc phải tiếp nhận và xử lý giao dịch điện tử gửi đến từ người dân và doanh nghiệp. Các cơ quan này không được phép từ chối hoặc yêu cầu nộp thêm hồ sơ là bản cứng thì mới tiến hành xử lý hồ sơ.

Bên cạnh đó, dự thảo Luật cần quy định cụ thể các tiêu chuẩn tối thiểu về chữ ký điện tử, chứng thực chữ ký để người dân, cơ quan nhà nước có thể áp dụng ngay mà không cần chờ văn bản pháp luật chuyên ngành sửa đổi.

VĂN TOẢN