Bảo đảm tính công bằng, khách quan, minh bạch

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Cân nhắc cho phép doanh nghiệp kinh doanh bất động sản được bù trừ lãi từ hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản

Báo cáo một số nội dung cơ bản trong giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi) do Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi trình bày cho biết, Thường trực Ủy ban và cơ quan soạn thảo đã thống nhất tiếp thu ý kiến ĐBQH đối với một số nội dung.

Cụ thể, về người nộp thuế, dự thảo Luật được chỉnh lý để quy định cụ thể về việc thu thuế đối với các tổ chức nước ngoài có thu nhập phát sinh từ các hoạt động kinh doanh trên nền tảng thương mại điện tử, nền tảng số, bảo đảm đầy đủ quyền thu thuế của Việt Nam theo thông lệ quốc tế.

Quang cảnh phiên họp. Ảnh: Hồ Long

Về kỳ tính thuế, dự thảo Luật được chỉnh lý quy định chỉ trong trường hợp doanh nghiệp lựa chọn năm tài chính khác với năm dương lịch thì mới cần thông báo cho cơ quan thuế để giảm bớt thủ tục hành chính cho doanh nghiệp…

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh điều hành phiên họp. Ảnh: Hồ Long

Đối với một số nội dung còn ý kiến khác nhau, về nội dung sửa đổi cho phép các doanh nghiệp kinh doanh bất động sản được bù trừ lãi từ hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản (bao gồm cả chuyển nhượng dự án) với lỗ từ các hoạt động kinh doanh khác, Thường trực Ủy ban lo ngại rằng quy định này sẽ tạo cơ chế cho các doanh nghiệp tận dụng làm giảm nghĩa vụ thuế từ hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản, chuyển nhượng dự án đầu tư thông qua việc bù trừ với lỗ của các hoạt động kinh doanh khác.

Trong đó, không loại trừ trường hợp các hoạt động kinh doanh khác chỉ được đăng ký và hoạt động mang tính ngắn hạn, hạch toán lỗ có chủ đích. Điều này sẽ tác động trực tiếp đến số thuế thu nhập doanh nghiệp thực nộp vào ngân sách nhà nước của các doanh nghiệp kinh doanh bất động sản trong thời gian tới.

Các yếu tố rủi ro này chưa được cơ quan soạn thảo tính đến khi đánh giá tác động. Đối tượng thụ hưởng của chính sách này là các doanh nghiệp vừa kinh doanh bất động sản đồng thời có các hoạt động kinh doanh đa ngành khác. Thường trực Ủy ban đề nghị cân nhắc thận trọng vấn đề này và nên giữ như quy định hiện hành để phòng tránh việc lợi dụng chính sách.

Về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực khoa học, công nghệ, góp phần thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia và Nghị quyết số 193/2025/QH15 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, vừa qua trên thực tế chưa có quy định ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp có tác động thực chất hơn so với hiện hành để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư phát triển khoa học công nghệ.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Trên cơ sở nội dung ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp dựa trên chi phí đã được quy định tại Nghị quyết về cơ chế đặc thù của Khánh Hòa và TP. Hồ Chí Minh cũng như kinh nghiệm các nước, Thường trực Ủy ban đề nghị, bổ sung vào dự thảo Luật nội dung giao Chính phủ quy định chi tiết về nội dung này (bao gồm mức chi được trừ bổ sung, thời gian và phạm vi áp dụng cho nghiên cứu phát triển, đổi mới sáng tạo,…) để tạo cơ sở pháp lý và linh hoạt cho Chính phủ trong nghiên cứu xây dựng chính sách và tổ chức thực hiện một cách phù hợp.

Cần thống nhất ưu đãi thuế quy định trong văn bản pháp luật về thuế

Đóng góp ý kiến với dự thảo Luật, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ, đây là dự thảo Luật có nhiều nội dung khó, phức tạp, tác động trực tiếp đến hoạt động doanh nghiệp - lực lượng quan trọng thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế của đất nước.

Về sửa đổi cho phép các doanh nghiệp kinh doanh bất động sản được bù trừ lãi từ hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản với lỗ từ các hoạt động kinh doanh khác, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, quan ngại của Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính là có cơ sở. Bởi, doanh nghiệp có thể tận dụng chính sách, hành lang hoạt động của kinh doanh khác và chỉ mang tính ngắn hạn nhưng được hạch toán lỗ để giảm bớt nghĩa vụ thuế từ hoạt động kinh doanh bất động sản, thông qua việc bù trừ lỗ với các hoạt động kinh doanh khác.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi trình bày Báo cáo một số nội dung cơ bản trong giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi). Ảnh: Hồ Long

Do đó, Chủ tịch Quốc hội đề nghị, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính phối hợp với cơ quan soạn thảo đánh giá kỹ hoạt động, tác động của quy định này, nhất là ảnh hưởng đến thu ngân sách nhà nước, đồng thời phải tính toán, tránh xảy ra tình trạng lợi dụng chính sách để trốn thuế. Đồng thời, Ban soạn thảo cần làm rõ vì sao chỉ áp dụng với doanh nghiệp kinh doanh bất động sản.

Về khoản chi được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế, Chủ tịch Quốc hội phân tích, Nghị quyết 57-NQ/TW đặt ra yêu cầu khẩn trương sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện đồng bộ các quy định pháp luật về thuế để khuyến khích phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. Do đó, Chủ tịch Quốc hội tán thành việc luật hóa Nghị quyết số 193/2025/QH15 về việc cho phép tính vào chi phí được trừ của doanh nghiệp đối với các khoản tài trợ cho nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo. Bổ sung các tổ chức khoa học công nghệ, cơ sở giáo dục đại học công lập hoạt động không vì lợi nhuận vào đối tượng miễn thuế thu nhập doanh nghiệp.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh phát biểu tại phiên họp. Ảnh: Hồ Long

Chủ tịch Quốc hội cũng tán thành với chủ trương nghiên cứu áp dụng hình thức ưu đãi dựa trên chi phí cho trừ bổ sung đối với các chi phí nghiên cứu phát triển doanh nghiệp, trên cơ sở xem xét, đánh giá cơ chế tương tự đã được quy định tại Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách đặc thù cho một số địa phương. Trường hợp có thể vận dụng, thì đề nghị Chính phủ quy định chi tiết về chi phí được trừ, mức chi được bổ sung, phạm vi áp dụng đối với khoản chi cho hoạt động nghiên cứu phát triển của doanh nghiệp đổi mới sáng tạo.

Về thời gian giải ngân, tổng số vốn đầu tư, việc kéo dài thời gian hưởng ưu đãi, mức ưu đãi bổ sung liên quan đến dự án được hưởng ưu đãi đầu tư đặc biệt, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, đến nay chưa có văn bản pháp luật nào quy định về thời gian các doanh nghiệp phải bảo đảm giải ngân tổng số đầu tư là một trong những điều kiện cơ bản để hưởng lợi các mức ưu đãi đầu tư đặc biệt. Đồng thời, tán thành với phương án giao Chính phủ quy định cụ thể trong văn bản hướng dẫn thi hành luật.

Về rà soát ưu đãi thuế, Chủ tịch Quốc hội đề nghị, cần thống nhất ưu đãi thuế được quy định trong văn bản pháp luật về thuế, không nên lồng ghép các chính sách ưu đãi thuế trong luật chuyên ngành để bảo đảm tính tổng thể, nhất quán của hệ thống ưu đãi thuế.

Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Lê Thị Nga phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Chủ tịch Quốc hội đề nghị, cơ quan thẩm tra và cơ quan soạn thảo tiếp tục ngồi lại, "phải trái phân minh nghĩa tình trọn vẹn", trên cơ sở "đáp ứng yêu cầu sửa đổi Luật lần này phải công bằng, khách quan, minh bạch, vô tư; sửa không vì một nhóm lợi ích nào, không vì chi phối nào để phát triển đất nước".

Phát biểu kết luận Phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh giao Ủy ban Kinh tế và Tài chính tiếp tục chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan nghiên cứu tiếp thu đầy đủ ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để rà soát, hoàn thiện báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật và các tài liệu liên quan; thực hiện các bước công việc theo quy định, bảo đảm chất lượng và tiến độ dự án trình Quốc hội xem xét, quyết định.

T. Trung