Báo động gia tăng lừa đảo tiền điện tử do AI 'tiếp tay'

Cùng với sự bùng nổ của AI, các thủ đoạn lừa đảo tiền điện tử đang ngày càng trở nên đáng báo động hơn

Từ sự “bùng nổ kép” AI và tiền điện tử

Một báo cáo công bố mới đây của công ty phân tích chuỗi khối Chainalysis đã cảnh báo về sự gia tăng lừa đảo tiền điện tử do trí tuệ nhân tạo (AI) “tiếp tay”. Trong đó nêu rõ, sự phát triển nhanh chóng của công nghệ AI đã trở thành một trong những nhân tố chính làm gia tăng các vụ lừa đảo tiền điện tử, với tổng giá trị chiếm đoạt trong năm 2024 từ những hoạt động lừa đảo này có thể đạt mức cao nhất từ trước đến nay. Theo Chainalysis, tổng giá trị bị chiếm đoạt từ các vụ lừa đảo tiền điện tử trong năm 2024 ước tính ít nhất 9,9 tỷ USD và có thể tăng lên tới 12,4 tỷ USD nếu có thêm dữ liệu đầy đủ hơn.

Cảnh báo cùng con số đáng lo ngại mà công ty Chainalysis đưa ra khi không chỉ AI mà tiền số đều phát triển với tốc độ rất nhanh chóng thời gian qua và lan tỏa hầu như tới mọi ngõ ngách trên toàn cầu với những tiềm năng to lớn. Đặc biệt, năm 2024 vừa qua đánh dấu bước ngoặt lịch sử của AI khi công nghệ này không còn là tiềm năng tương lai mà trở thành động lực chủ đạo thay đổi nền tảng xã hội và kinh tế toàn cầu. AI len lỏi vào mọi lĩnh vực trên thế giới, từ an ninh, quốc phòng cho tới kinh doanh, giáo dục, y tế đến nông nghiệp…

Cũng như AI, đồng tiền số cũng có sự phát triển rất nhanh trong thời đại công nghệ số. Theo công ty phân tích và tổng hợp dữ liệu CoinGecko, tổng giá trị thị trường của tiền điện tử vượt ngưỡng 3.000 tỷ USD vào cuối năm 2024. Việc ông Donald Trump đắc cử Tổng thống và một số nhà lập pháp ủng hộ tiền điện tử vào Quốc hội Mỹ đã thúc đẩy làn sóng phấn khích bằng cách xóa tan một số sự không chắc chắn xung quanh các quy định của Mỹ.

Là một trong những đồng tiền điện tử tăng giá ấn tượng nhất, Bitcoin đã tăng gấp đôi trong năm 2024 và vượt qua mức 100.000 USD để đạt mức cao trong lịch sử, nhờ vào cam kết của ông Donald Trump về việc tích trữ Bitcoin và ủng hộ tiền kỹ thuật số. Dù thị trường tiền điện tử sau đó tỏ ra thận trọng trước các động thái chính sách đầu tiên của tân Tổng thống Mỹ Donald Trump đối với tài sản kỹ thuật số, song đồng Bitcoin và các đồng tiền lớn khác ghi nhận đứng ở mức rất cao. Bitcoin - đồng tiền điện tử có giá trị vốn hóa lớn nhất thế giới - vẫn duy trì giao dịch quanh ngưỡng 105.000 USD vào ngày 24-1 vừa cho dù tâm lý hứng khởi ban đầu về thay đổi trong quy định tiền điện tử lắng xuống. Trong khi đó, Ether - đồng tiền điện tử lớn thứ hai - tăng 5% trong phiên giao dịch ở châu Á lên 3.420 USD.

Tương lai tiền điện tử được cho rằng tiếp tục sáng sủa khi theo nhiều nhà kinh tế, thị trường tiền điện tử thế giới sẽ diễn biến theo hướng Bitcoin bùng nổ và các loại tiền thay thế khác cũng sẽ theo sau. Vì vậy, có thể kỳ vọng tổng vốn hóa thị trường tiền điện tử sẽ tăng lên trong thời gian tới.

“Mảnh đất màu mỡ” cho tội phạm

Tuy nhiên, sự phát triển “nóng” của cả AI và tiền điện tử đi cùng với đó là không ít nguy cơ, đe dọa và một trong những nỗi đau đầu và lo lắng lớn nhất là AI trở thành “mảnh đất màu mỡ” cho tội phạm, nhất là tội phạm lừa đảo nói chung, lừa đảo tiền điện tử nói riêng. Báo cáo mới đây của công ty phân tích chuỗi khối Chainalysis về tổng giá trị bị chiếm đoạt từ các vụ lừa đảo tiền điện tử trong năm 2024 cho thấy rõ điều đó.

Các nhà nghiên cứu của Chainalysis nhận định, lừa đảo tiền điện tử đang diễn ra ngày càng tinh vi hơn, trong đó đối tượng lừa đảo tận dụng công nghệ AI tạo sinh (GenAI) có chi phí thấp hơn để mở rộng quy mô hoạt động. Đồng thời cảnh báo, GenAI có thể làm gia tăng theo cấp số nhân các vụ lừa đảo tiền điện tử, khiến nạn nhân khó nhận biết hơn. Dữ liệu của Chainalysis cũng cho thấy, hoạt động lừa đảo tiền điện tử đã tăng trung bình 24% mỗi năm kể từ năm 2020.

Báo cáo mới của Chainalysis chỉ ra rằng, các dịch vụ AI đã trở thành công cụ phổ biến của các nhóm lừa đảo tiền điện tử trong năm qua, giúp chúng giả mạo danh tính hoặc tạo ra những nội dung có tính chân thực cao như trang web và danh sách giao dịch giả mạo. Điển hình là diễn đàn Huione Guarantee, được coi là “chợ đen công nghệ” dành cho tội phạm mạng, đã ghi nhận mức tăng trưởng doanh thu tới 1.900% từ các nhà cung cấp dịch vụ AI. Diễn đàn này có hàng chục nhà cung cấp, trong đó một dịch vụ được công ty Chainalysis nhắc đến đã chào bán công nghệ “thay đổi khuôn mặt” với giá 200 USD bằng tiền điện tử.

Ông Elad Fouks, Giám đốc sản phẩm chống gian lận tại Chainalysis, cho biết, GenAI đang khuếch đại các vụ lừa đảo, mối đe dọa hàng đầu đối với các tổ chức tài chính, bằng cách tạo ra những hình thức gian lận có độ tinh vi cao, chi phí thấp và khả năng mở rộng lớn. Theo đó, AI giúp tạo ra danh tính giả mạo và các cá nhân ảo, cho phép tội phạm giả danh người dùng thực sự và qua mặt các hệ thống xác minh danh tính.

Ngoài ra, các nền tảng giao dịch như Huione Guarantee cung cấp các dịch vụ bất hợp pháp đã trở thành công cụ mà những kẻ lừa đảo thường tìm đến để thực hiện hành vi lừa đảo “pig butchering” (mổ lợn). Huione Guarantee sử dụng tiếng Trung và có mối liên kết với Tập đoàn Huione, một doanh nghiệp tại Campuchia. Tập đoàn này cung cấp nhiều dịch vụ hợp pháp như chuyển tiền quốc tế, bảo hiểm, thậm chí từng tham gia ngành du lịch cao cấp. Tuy nhiên, mối liên hệ của họ với Huione Guarantee làm dấy lên lo ngại về việc tiếp tay cho các hoạt động phi pháp.

Huione Guarantee hỗ trợ cho các giao dịch phi pháp liên quan đến tiền điện tử, bao gồm mua bán công nghệ lừa đảo. Một trong những dịch vụ phổ biến nhất trên nền tảng này là rửa tiền, giúp những kẻ lừa đảo che giấu dấu vết giao dịch bất hợp pháp. Bên cạnh đó, Huione Guarantee còn cung cấp nhiều sản phẩm phi pháp khác như danh sách dữ liệu cá nhân bị rò rỉ, dịch vụ lưu trữ web, tài khoản mạng xã hội giả mạo và phần mềm AI hỗ trợ lừa đảo. Theo Chainalysis, chỉ tính riêng trong năm 2024, các nhà cung cấp công nghệ lừa đảo trên nền tảng này đã thu về ít nhất 375 triệu USD tiền điện tử. Kể từ năm 2021, Huione Guarantee đã xử lý 70 tỷ USD giao dịch tiền điện tử.

Công ty Chainalysis cũng cảnh báo các máy rút tiền tự động (ATM) cho phép người mua bitcoin và các loại tiền điện tử khác bằng cách sử dụng tiền mặt hoặc thẻ ghi nợ đang trở thành công cụ được tội phạm sử dụng để thực hiện hành vi gian lận. Kẻ lừa đảo thường mạo danh quan chức chính phủ hoặc nhân viên hỗ trợ khách hàng để dụ dỗ nạn nhân gửi tiền mặt vào máy, từ đó chiếm đoạt tài sản.

Những hình thức lừa đảo tiền điện tử khác cũng đang có chiều hướng gia tăng gồm lừa đảo rút tiền điện tử. Theo đó, kẻ lừa đảo đóng giả các dự án blockchain và kiểm soát ví tiền điện tử của nạn nhân, cùng các vụ lừa đảo đầu tư lợi nhuận cao hứa hẹn lợi nhuận vượt trội.

Các chuyên gia bảo mật của Chainalysis cảnh báo, nếu không có biện pháp kiểm soát, công nghệ AI có thể khiến các vụ lừa đảo tiền điện tử bùng nổ mạnh hơn nữa trong tương lai.

Hoàng Tuấn