Báo động nguy cơ cháy nổ ở chung cư cũ

Nhiều hộ dân tại chung cư Thanh Đa (phường Bình Quới, Thành phố Hồ Chí Minh) cơi nới, lắp đặt các khung sắt kiên cố bít ban-công cũng là lối thoát hiểm của căn hộ.

Ẩn họa luôn rình rập

Vài ngày sau vụ cháy xảy ra ở cư xá Độc Lập, chúng tôi đi tìm hiểu, khảo sát một số chung cư cũ trên địa bàn thành phố và ghi nhận sự hoang mang, lo lắng của các cư dân. Chung cư Thanh Đa (phường Bình Quới, Thành phố Hồ Chí Minh) có hàng nghìn hộ dân sinh sống. Đây là cụm chung cư với 22 lô được xây dựng từ cách đây hơn 50 năm hiện hạ tầng đã . Những người dân sống từ ngày đầu ở đây cho biết, khu chung cư này từng được thiết kế theo mô hình tiểu khu nhà ở có quy mô lớn nhất lúc bấy giờ.

Tuy nhiên, theo thời gian, nhân khẩu các gia đình ngày càng đông thêm, tình trạng cơi nới, sửa chữa sai thiết kế ban đầu cũng diễn ra nhiều hơn. Ghi nhận thực tế cho thấy, hầu hết các hộ dân đều đã lắp các khung sắt và hàn kiên cố bên ngoài các ban-công (còn gọi là chuồng cọp). Đây vốn là vị trí để thoát hiểm trong tình huống nguy cấp khi xảy ra các sự cố về cháy, nổ. Người dân đã biến diện tích lấn chiếm này thành nơi phơi quần áo, đặt các dụng cụ, đồ đạc, dàn nóng của máy điều hòa không khí. Dọc các lối cầu thang đi bộ của nhiều lô chung cư, ngoài sự xuống cấp của cơ sở hạ tầng, nhiều người dân cũng chiếm dụng làm nơi sinh hoạt ảnh hưởng tới lối thoát hiểm, đi lại của chính mình.

Ông T.P., một người dân ở đây cho biết: “Chúng tôi sống ở đây hàng chục năm, cư dân cũng thấu hiểu những nguy cơ về an toàn phòng chống cháy nổ, tuy nhiên, hầu hết các hộ đều không có các lựa chọn về nơi ở tốt hơn cho nên tiếp tục chờ vào kế hoạch sửa chữa, xây mới của thành phố. Thời gian qua, khi các cơ quan chức năng tuyên truyền về và cứu nạn, cứu hộ, nhiều hộ dân đã thực hiện việc cắt bỏ một phần các “chuồng cọp” để làm lối thoát hiểm thứ 2.

Tuy nhiên, xét về lâu dài, đây vẫn chưa phải là một giải pháp an toàn thật sự khi có hỏa hoạn”. Quá trình trò chuyện, ông P. không quên nhắc vụ cháy cách đây mấy tháng đã thiêu rụi hàng loạt ki-ốt trong chợ Thanh Đa, nơi chỉ cách chỗ ở của một số lô chung cư có vài ba mét. Các lô chung cư vốn được thiết kế thông thoáng nhưng hiện các trục đường đang bị lấn chiếm bởi những người bán hàng rong, cộng với các hành lang bị cơi nới khiến lối đi ngày càng nhỏ lại.

Trước đây, Sở Xây dựng đã từng công bố kết quả thẩm định chất lượng với nhiều khuyến cáo về sự xuống cấp của nhiều lô chung cư tại đây. Dự án xây dựng các lô chung cư này nằm trong kế hoạch chỉnh trang và phát triển đô thị của Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2018-2020, tuy nhiên, đến thời điểm này vẫn chưa được triển khai do vướng nhiều quy định của pháp luật mà thành phố và các sở, ngành chức năng đang nghiên cứu, bàn thảo.

Đẩy nhanh tiến độ cải tạo chung cư cũ

Chung cư Thanh Đa là một trong số rất nhiều chung cư, cư xá cũ đáng báo động về tình trạng xuống cấp, có nguy cơ cháy nổ cao. Theo Sở Xây dựng, thành phố hiện có 474 chung cư cũ được xây dựng cách đây hơn 50 năm. Qua công tác kiểm định được thực hiện từ năm 2016, cơ quan chức năng xác định, phần lớn kết cấu hạ tầng về điện, nước, mảng tường,… các chung cư này đã bị xuống cấp nặng nề. Do nhu cầu sử dụng tăng cao, nhiều hộ dân đã tự ý cơi nới, lấn chiếm diện tích ban-công, cầu thang,… khiến tình trạng xuống cấp diễn ra nhanh hơn.

Các cơ quan chức năng cũng khẳng định, việc các ban-công bị bít lại bằng các “chuồng cọp” kiên cố khiến hậu quả sẽ lớn hơn khi có xảy ra cháy nổ. Qua kiểm định, cơ quan chức năng xác định có 115 chung cư cấp C, 15 chung cư cấp D (8 chung cư nguy hiểm, 7 chung cư hư hỏng nặng). Thực tế cho thấy, thành phố tuy có đạt một số kết quả về chỉnh trang đô thị, cải tạo chung cư cũ vẫn chưa đạt được như kỳ vọng, hàng chục nghìn hộ dân vẫn chưa được cải thiện về nơi ở, trong đó có các nguy cơ về cháy nổ và an toàn về phòng chống cháy nổ.

Trong đề án cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư cũ bị hư hỏng, xuống cấp được Ủy ban nhân dân thành phố phê duyệt tháng 2 vừa qua, thành phố phấn đấu đến năm 2030 sẽ hoàn thành cơ bản các công tác chuẩn bị phục vụ cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư được xây dựng trước năm 1975 và nhà chung cư được xây dựng từ năm 1975 -1994; hoàn thành cơ bản công tác sửa chữa, nâng cấp, gia cố đối với nhà chung cư cấp B, cấp C được xây dựng trước năm 1975.

Theo quan sát, một trong những đặc điểm mà các cư xá, chung cư cũ đang tồn tại hiện nay là tình trạng cơi nới, kiên cố ban-công bằng các “chuồng cọp”. Cư xá Độc Lập, nơi mới xảy ra vụ cháy, nhiều hộ dân cũng tự ý lắp đặt các khung sắt kiên cố. Công an Thành phố Hồ Chí Minh đã nhiều lần khuyến cáo, việc hộ dân tự ý lắp đặt các khung sắt để chống trộm nhưng vô tình “đóng” lại một trong các lối thoát hiểm hiệu quả nhất khi xảy ra hỏa hoạn. Khi xảy ra cháy, vị trí này cũng chính là một trong các hướng mà lực lượng phòng cháy, chữa cháy chuyên nghiệp tiếp cận để đưa nạn nhân ra ngoài và thực hiện các phương án dập lửa hiệu quả. Nguyên nhân ban đầu của vụ cháy được cơ quan chức năng xác định là do chủ nhà tự đấu nối đường dây dẫn điện cung cấp cho các thiết bị tiêu thụ điện tại tầng trệt dẫn đến bị chạm chập điện gây cháy.

Với mức độ nghiêm trọng của vụ việc vừa qua, trong cuộc họp tổ dân phố mới đây, đại diện Ủy ban nhân dân phường Phú Thọ Hòa đã yêu cầu các cư dân đang sinh sống tại cư xá Độc Lập thực hiện việc tháo dỡ các công trình lấn chiếm hành lang bên ngoài các căn hộ, nhất là các “chuồng cọp”. Trong mấy ngày qua, người dân đã tự giác tháo dỡ các khung sắt để tạo sự thông thoáng, đặc biệt là tạo thêm lối thoát hiểm khi có sự cố tương tự.

Liên quan đến công tác tuyên truyền phòng cháy, chữa cháy trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh, Phòng Cảnh sát Phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ, Công an Thành phố Hồ Chí Minh (PC07) cũng đã từng mở cao điểm đợt tuyên truyền về những bất cập khi người dân tự ý lắp đặt các khung sắt kiên cố tại các tòa nhà, chung cư cũ. Nhiều hộ dân đã đồng ý và thực hiện việc cắt bỏ một phần khung sắt để làm lối thoát hiểm. Sau khi vận động, các cơ quan chức năng và địa phương tiếp tục phối hợp tăng cường kiểm tra đồng thời xử lý nghiêm các trường hợp cố tình vi phạm. Công tác tuyên truyền, vận động, xử lý chỉ là một trong các giải pháp hành chính, vấn đề quan trọng nhất là người dân có ý thức tự giác, chủ động phòng ngừa, trang bị các phương tiện và được huấn luyện kỹ năng thoát hiểm khi xảy ra hỏa hoạn.

Bài và ảnh: QUANG QUÝ