Bảo hộ chỉ dẫn địa lý: Nâng tầm giá trị nông sản địa phương

Hiện trên địa bàn tỉnh có 5 sản phẩm được bảo hộ CDĐL, bao gồm: Hạt tiêu Quảng Trị, chè vằng Quảng Trị, gà đồi Tuyên Hóa, hàu Quán Hàu và cà phê Khe Sanh.

Sản phẩm “Hạt tiêu Quảng Trị” được cấp CDĐL từ năm 2014 (mở rộng vùng năm 2018), bảo hộ cho 3 dạng sản phẩm là hạt tiêu đen, tiêu trắng (tiêu sọ) và tiêu dạng bột tại các huyện: Vĩnh Linh, Cam Lộ, Gio Linh và Hướng Hóa (cũ). Nhờ CDĐL, hạt tiêu Quảng Trị đã tăng giá bán và củng cố niềm tin với các đối tác xuất khẩu. Hiệu quả kinh tế của hạt tiêu Quảng Trị được thể hiện qua việc duy trì chất lượng cao và tăng khả năng cạnh tranh so với hạt tiêu ngoài vùng bảo hộ.

Giám đốc Hợp tác xã sản xuất, kinh doanh hồ tiêu Vĩnh Linh Lê Tấn Tửu cho biết, nhờ có CDĐL "Hạt tiêu Quảng Trị" mà tiêu của hợp tác xã bán được với mức giá cao hơn và ổn định hơn so với trước đây. Ngày trước, tiêu làm ra cứ bán tự phát, không kiểm soát chất lượng, phụ thuộc thương lái. Từ khi sản phẩm được bảo hộ CDĐL, người dân phải tuân thủ quy trình sản xuất nghiêm ngặt hơn, nhưng đổi lại, doanh nghiệp ưu tiên thu mua với giá tốt hơn.

Xây dựng và bảo hộ chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm “Cà phê Khe Sanh” - Ảnh: T.H

Năm 2023, tỉnh có thêm 2 sản phẩm được bảo hộ, gồm: Chè vằng Quảng Trị (gắn liền với Thánh địa La Vang), bảo hộ cho 3 dạng chế biến là chè khô, cao chè và chè hòa tan; “Gà đồi Tuyên Hóa”, bảo hộ cho gà sống (gà giống và gà thương phẩm) bằng giống gà ri bản địa nuôi trên vùng đồi huyện Tuyên Hóa (cũ). Riêng sản phẩm chè vằng sau khi được bảo hộ CDĐL được hưởng lợi từ việc chế biến sâu và khẳng định đặc tính chất lượng, làm tăng giá trị kinh tế trên mỗi ha đất trồng. Trước khi có CDĐL, giá bán chè vằng nguyên liệu ổn định khoảng 10.000 đồng/kg. Với năng suất khoảng 20 tấn/ha/năm, mỗi ha chè vằng có thể cho thu nhập khoảng trên 200 triệu đồng mỗi năm, được đánh giá là hiệu quả kinh tế khá cao so với nhiều cây trồng khác ở vùng gò đồi. Đặc biệt, sau khi thành công được bảo hộ CDĐL, chè vằng của Quảng Trị tiếp tục gia tăng giá trị nhờ chế biến sâu với các sản phẩm cao chè vằng và chè vằng hòa tan.

Hai sản phẩm mới nhất được cấp chứng nhận vào năm 2025, gồm: Hàu Quán Hàu, bảo hộ cho hàu được nuôi trồng, khai thác trên sông Nhật Lệ tại khu vực Quán Hàu; cà phê Khe Sanh, bảo hộ cho bộ sản phẩm cà phê nhân, cà phê hạt rang (chủ yếu là cà phê chè Arabica) được trồng tại các xã Hướng Phùng, Khe Sanh, Tân Lập, A Dơi.

Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Hồng Phương, CDĐL đã bảo hộ chất lượng và uy tín cho các sản phẩm nông sản của địa phương, tạo niềm tin cho người tiêu dùng và tăng giá trị cho nông sản. Tuy nhiên, việc thực hiện bảo hộ CDĐL dù đạt được kết quả bước đầu nhưng vẫn chưa tương xứng với tiềm năng nông sản hiện có của tỉnh. Bên cạnh các sản phẩm đã được bảo hộ, tỉnh còn tích cực triển khai các nhiệm vụ khoa học công nghệ cấp tỉnh để tiến tới xây dựng và xác lập quyền CDĐL cho các nông sản tiềm năng khác như “Gạo sạch Hải Lăng”, “Cam K4 Hải Phú”, “Lúa hữu cơ Quảng Trị”...

Thời gian tới, để xây dựng và phát triển thêm các sản phẩm nông sản được công nhận bảo hộ CDĐL, tỉnh sẽ tập trung vào các giải pháp chiến lược, như: Hoàn thiện hệ thống quản lý và kiểm soát chất lượng qua việc triển khai truy xuất nguồn gốc bằng mã số vùng trồng, mã QR code để minh bạch hóa nguồn gốc và chất lượng sản phẩm trong toàn bộ chuỗi giá trị; thúc đẩy liên kết chuỗi giá trị bằng cách hỗ trợ các mô hình sản xuất-chế biến-tiêu thụ chặt chẽ, kèm theo chính sách hỗ trợ lãi suất cho doanh nghiệp liên kết, bao tiêu sản phẩm CDĐL; nâng cao năng lực cho người sản xuất thông qua việc hỗ trợ vốn và chuyển giao kỹ thuật về giống mới, phương pháp canh tác hữu cơ và khuyến khích áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế (GAP, EUDR) để sẵn sàng xuất khẩu.

Thanh Hoa