Bạo lực học đường – Vấn nạn nhức nhối

Bi kịch ấy không chỉ cướp đi sinh mạng của một đứa trẻ mà còn để lại nỗi đau khôn nguôi cho hai gia đình, thầy cô và bạn bè. Một lần nữa, hồi chuông cảnh tỉnh về bạo lực học đường lại vang lên nhức nhối, ám ảnh và chưa bao giờ cũ.

Công an Thanh Hóa thường xuyên tổ chức các buổi tuyên truyền phổ biến pháp luật đối với học sinh.

Theo thông tin ban đầu, khoảng 11h30 trưa 17/10/2025, tại xã Quảng Bình (Thanh Hóa), hai học sinh Trường THPT Đặng Thai Mai là P.T.B.N. (SN 2009) và L.Q.H. (SN 2008) xảy ra mâu thuẫn trong giờ thể dục. Sau buổi học, H. cùng bạn là L.Đ.A. chặn đường đánh N. bằng tay, chân và mũ bảo hiểm. Bị tấn công, N. rút dao bấm mang theo người đâm vào vùng cổ H., khiến nạn nhân tử vong trên đường đi cấp cứu. Một phút bốc đồng, hai cuộc đời tan vỡ, mái trường, lớp học chỉ còn lại những giọt nước mắt và khoảng trống xót xa.

Trước đó, tháng 10/2024, một vụ việc tương tự cũng khiến dư luận Thanh Hóa bàng hoàng. Nhóm nữ sinh Trường THPT Nông Cống 2 hẹn nhau ra khu vực xã Trung Chính để “nói chuyện”. Mâu thuẫn bùng phát dẫn tới ẩu đả. Em L.V.G.N. (lớp 11A6) vào can ngăn thì bị nhóm bạn dùng mũ bảo hiểm đánh trọng thương, phải chuyển ra Bệnh viện Việt Đức điều trị. Kết quả giám định cho thấy nạn nhân bị tổn hại 23% sức khỏe. Sáu nữ sinh liên quan bị khởi tố và nhận mức án từ 15 đến 19 tháng tù treo.

Những câu chuyện ấy đặt ra một câu hỏi nhức nhối: Vì sao trong môi trường vốn được xem là thuần khiết, nơi gieo mầm tri thức và nhân cách, bạo lực vẫn xuất hiện và thậm chí ngày càng tinh vi, manh động? Vì sao giữa những đứa trẻ cùng trang lứa, lời nói, ánh nhìn lại dễ dàng biến thành ngòi nổ cho bi kịch?

Thực tế cho thấy, độ tuổi học sinh trung học là giai đoạn “bão tố” trong tâm lý phát triển. Ở lứa tuổi này, các em bắt đầu hình thành cái tôi mạnh mẽ, song kỹ năng kiểm soát cảm xúc, ứng xử xã hội còn hạn chế. Một lời trêu chọc, một dòng bình luận trên mạng cũng có thể khiến các em nổi nóng, muốn “giải quyết” bằng nắm đấm thay vì đối thoại. Đáng lo ngại hơn, không ít học sinh mang theo hung khí đến trường từ dao bấm, tuýp sắt đến vũ khí tự chế như một cách “thể hiện bản lĩnh”. Đó là biểu hiện của nhận thức lệch lạc, bắt nguồn từ thiếu sự định hướng, quan tâm và giáo dục từ gia đình, nhà trường.

Không thể phủ nhận, công tác phòng ngừa bạo lực học đường ở Thanh Hóa thời gian qua đã có nhiều chuyển biến tích cực. Ngay từ đầu năm học 2025–2026, Công an phường Đông Quang đã triển khai 14 tổ công tác gồm lực lượng phòng, chống tội phạm, an ninh, trật tự, cảnh sát khu vực phối hợp với 14 trường học trên địa bàn tuyên truyền pháp luật, phòng ngừa tội phạm cố ý gây thương tích, tội phạm ma túy; đồng thời kiểm tra, rà soát việc học sinh mang vật cấm đến trường.

Hơn 1.000 học sinh đã được trực tiếp tuyên truyền, phổ biến quy định về an toàn giao thông, kỹ năng ứng xử học đường, góp phần xây dựng môi trường giáo dục an toàn, thân thiện. Thượng tá Lê Tuấn Anh, Trưởng Công an phường Đông Quang, chia sẻ: “Thời gian qua, công tác phối hợp giữa nhà trường, gia đình, xã hội trong phòng, chống bạo lực học đường luôn được quan tâm thực hiện đồng bộ. Hoạt động tuyên truyền lần này nhằm phòng ngừa từ sớm, từ xa, góp phần tạo môi trường học tập lành mạnh, giúp các em hiểu rõ hậu quả của hành vi vi phạm pháp luật”.

Tuy nhiên, dù lực lượng chức năng, nhà trường nỗ lực đến đâu, nếu thiếu sự đồng hành của gia đình thì kết quả vẫn khó bền vững. Bởi, cha mẹ không chỉ sinh ra con mà còn là người thầy đầu tiên dạy con biết yêu thương, biết kiểm soát cảm xúc, biết phân biệt đúng sai. Nhiều vụ việc đau lòng bắt nguồn từ những đứa trẻ lớn lên trong sự thiếu quan tâm, trong những ngôi nhà đầy lời mắng nhiếc mà thiếu những cái ôm, lời khích lệ. Khi tình yêu thương bị bỏ quên, các em dễ bị tổn thương, dễ học theo những phản ứng cực đoan, giải quyết mâu thuẫn bằng bạo lực, điều các em từng chứng kiến ngay trong chính mái ấm của mình.

Song song với gia đình, nhà trường cũng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc hình thành nhân cách, kỹ năng sống của học sinh. Nhưng thực tế, ở nhiều nơi, giáo dục đạo đức, kỹ năng mềm chưa được chú trọng đúng mức. Nhiều trường học vẫn nặng về điểm số, thành tích, trong khi thiếu những không gian để học sinh được bày tỏ cảm xúc, chia sẻ tâm tư, hoặc được hướng dẫn cách giải quyết mâu thuẫn một cách văn minh. Khi trẻ em không được lắng nghe, các em sẽ tự tìm cách “nói ra” bằng hành động và đôi khi, đó lại là hành động sai lầm.

Trước thực trạng trên, thời gian qua, Công an tỉnh Thanh Hóa đã phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo tổ chức nhiều diễn đàn, chuyên đề như “Học sinh với pháp luật”, “Nói không với bạo lực học đường”, “Phòng ngừa tội phạm trong thanh thiếu niên”. Mô hình “Cổng trường an toàn”, “Tổ tư vấn học đường” được triển khai rộng rãi ở nhiều trường, qua đó kịp thời phát hiện, hòa giải mâu thuẫn giữa học sinh. Lực lượng Công an cơ sở cũng tăng cường kiểm tra, phát hiện sớm việc học sinh mang hung khí, vật cấm đến trường, phối hợp cùng phụ huynh, giáo viên xử lý triệt để những biểu hiện lệch lạc ngay từ ban đầu.

Không thể phủ nhận rằng, một trong những nguyên nhân khiến bạo lực học đường ngày càng khó kiểm soát là tác động tiêu cực từ mạng xã hội. Trên các nền tảng trực tuyến, những video “đánh nhau để khẳng định bản lĩnh”, những clip “giải quyết mâu thuẫn” được chia sẻ chóng mặt, thu hút hàng triệu lượt xem. Không ít em học sinh xem đó là “trào lưu”, là “thú vui” để thể hiện bản thân.

Còn người xem, thay vì ngăn chặn, lại cổ vũ, thả tim, chia sẻ khiến hành vi bạo lực trở thành “trò giải trí” đáng buồn. Để ngăn chặn thực trạng này, xã hội cần chung tay từ các tổ chức đoàn thể, hội phụ huynh, đến chính quyền và cộng đồng. Cần tạo ra nhiều sân chơi, hoạt động văn hóa, thể thao, câu lạc bộ kỹ năng để thanh, thiếu niên có môi trường lành mạnh bộc lộ năng lực, phát triển cảm xúc tích cực. Khi có cơ hội thể hiện bản thân một cách đúng đắn, các em sẽ không tìm đến bạo lực như phương tiện chứng minh giá trị.

Theo khuyến cáo của Công an tỉnh Thanh Hóa, phòng, chống bạo lực học đường phải bắt đầu từ ba môi trường cốt lõi: gia đình – nhà trường – xã hội. Gia đình cần thường xuyên lắng nghe, đồng hành, phát hiện những dấu hiệu bất thường trong tâm lý, hành vi của con trẻ để kịp thời định hướng. Nhà trường phải chủ động giáo dục kỹ năng sống, tăng cường tuyên truyền pháp luật, xây dựng văn hóa học đường thân thiện, dân chủ. Còn xã hội cần mạnh tay với các nội dung bạo lực trên mạng, đồng thời lan tỏa những giá trị tốt đẹp, những câu chuyện tử tế về tình bạn, sự sẻ chia.

Bạo lực học đường sẽ chỉ thực sự chấm dứt khi mỗi gia đình trở thành tổ ấm yêu thương, nhà trường là nơi gieo mầm nhân văn, và xã hội là điểm tựa an toàn. Đó không chỉ là trách nhiệm mà còn là mệnh lệnh từ trái tim để những mái trường luôn là nơi nuôi dưỡng ước mơ, chứ không phải nơi bắt đầu những bi kịch.

Trần Thắng