Bảo tồn văn hóa Bahnar và phát triển du lịch tại Kbang, Gia Lai
Là địa phương giàu bản sắc văn hóa, có truyền thống cách mạng và được thiên nhiên ưu đãi nhiều cảnh quan đẹp, huyện Kbang là nơi có tiềm năng du lịch bậc nhất ở phía đông bắc tỉnh Gia Lai. Du lịch cộng đồng đang mang lại hiệu quả cao, hỗ trợ đắc lực để địa phương quảng bá, bảo tồn nét đẹp văn hóa truyền thống của người Bahnar bản địa.
Để "xả hơi" sau một năm làm việc vất vả, nhiều áp lực, gia đình bà Nguyễn Thị Hồng Hạnh (TP.HCM) đã chọn huyện Kbang, tỉnh Gia Lai làm điểm đến để khám phá, nghỉ dưỡng. Bà Hạnh cho biết, để được khám phá văn hóa bản địa, gia đình bà lựa chọn lưu trú trong homestay tạilàng kháng chiến Stơr, xã Tơ Tung. Chỉ sau 2 ngày ở đây, gia đình bàđã rất ấn tượng với những món ăn truyền thống mộc mạc nhưng rất ngon miệng, như gà nướng ăn với cơm lam, chấm muối vừng; lá mì cà đắng, heo nướng trong ống lồ ô… Ở đây, bà Hạnh còn được xem các nghệ nhân biểu diễn cồng chiêng, hát dân ca, đan lát, dệt vải. Tất cả những điều đó cùng sự thân thiện của người dân địa phương khiến bà Hạnh thêm quý mến con người và văn hóa Tây Nguyên.
Du khách khám phá văn hóa cồng chiêng của người Bahnar. Nguồn: Đức Thụy.
Ông Đinh Grêng (SN 1964) ở làng kháng chiến Stơr, xã Tơ Tung cho biết, mỗi ngày khu di tích làng kháng chiến Stơr đón trung bình từ 20 - 30 khách từ nhiều tỉnh thành tới tham quan. Vì thế, với sự hướng dẫn của cán bộ văn hóa huyện, người dân trong làng bảo ban nhau giữ gìn vệ sinh đường làng, ngõ xóm; không xả rác, bảo vệ cây xanh để giữ gìn cảnh quan. Những gia đình phục vụ lưu trú cho khách còn được tập huấn thêm về chế biến thức ăn đảm bảo vệ sinh, kỹ năng giao tiếp với khách lưu trú. Đội chiêng làng Stơr mà ông là thành viên cũng cố gắng đánh những bài chiêng vui tươi, rộn rã nhất để giới thiệu cho du khách về nghệ thuật độc đáo của dân tộc mình:
Ông Đinh Grêng nói: "Nghệ thuật cồng chiêng của người Bahnar chung tôi rất đa dạng, đặc sắc. Vào mỗi dịp mừng lúa mới, mừng nhà mới, đâm trâu, đám cưới, đám ma đều có những bài chiêng khác nhau. Khi du khách đến đây, chúng tôi sẽ biểu diễn bài chiêng “Mừng chiến thắng”. Bài này cótiết tấu nhanh, vui tươi, rộn rã;thể hiện niềm vui của đồng bào Bahnar vào năm 1975, khi đất nước thống nhất, đồng bào được tự do ”.
Nhà lưu niệm Anh hùng Núp ở làng Stơr. Nguồn: Đức Thụy.
Anh Đinh Mỡi, cán bộ Phòng Văn hóa - Thông tin huyện Kbang cho biết thêm:“Du khách đến với làng Stơr sẽ được thưởng thức nghệ thuật cồng chiêng, các nhạc cụ dân tộc, những bài dân ca Bahnar. Tất cả đều do người dân trong làng phục vụ. Nhờ có du lịch cộng đồng, mà người dân địa phương có thu nhập, và công tác bảo tồn văn hóa truyền thống Bahnar cũng hiệu quả hơn.”
Ông Nguyễn Đình Chi, Trưởng phòng Văn hóa -Thông tin huyện Kbang cho biết, hiện nay địa phương có 4 làng du lịch cộng đồng là làng Chiêng (thị trấn Kbang), làng Mơ Hra, làng Kjang (xã Kông Lơng Khơng) và làng kháng chiến Stơr (xã Tơ Tung). Từ năm 2017 tới nay, UBND huyện Kbang đã ban hành 2 kế hoạch về việc phát triển du lịch cộng đồng ở địa phương. Theo đó, từ nay tới 2025, huyện xác định sẽ xây dựng được 7 làng du lịch cộng đồng ở các xã Sơn Lang, Tơ Tung, Krong, Đăk Krong, Kông Lơng Khơng và thị trấn Kbang, đáp ứng được nhu cầu du lịch của trên 20 nghìn khách mỗi năm.
Theo đó, các địa phương đang thực hiện các công việc cụ thể như khôi phục lại các nghề truyền thống như sản xuất rượu cần, nghề đan lát, dệt thổ cẩm, chế tác nhạc cụ dân tộc, các loại công cụ, đồ dùng sinh hoạt thường ngày của người dân... để phục vụ du khách tham quan, trải nghiệm. Cùng với đó, hiện nay huyện cũng đang duy trì được 90 đội chiêng trẻ em, cùng hàng trăm đội chiêng của các làng nhằm bảo tồn không gian văn hóa cồng chiêng.
Một đội chiêng nữ ở huyện Kbang. Nguồn: Đức Thụy.
Ông Nguyễn Đình Chi cho biết:“Mô hình du lịch cộng đồng được huyện xác định từ 2019 đến 2020, định hướng đến 2025theo hướng lấy du lịch cộng đồng làm nền tảng cho bảo tồn văn hóa, lấy bảo tồn văn hóa để làm du lịch cộng đồng. Chúng tôi duy trì các đợt liên hoan cồng chiêng, phục dựng lại những lễ hội, nghề truyền thống của dân tộc, đầu tư bồi dưỡng nghệ nhân. Hàng năm huyện đều tổ chức những hoạt động đó gắn liền với ngày hội du lịch”.
Loại hình du lịch cộng đồng ở huyện Kbang đang là hướng phát triển kinh tế bền vững, không chỉgiúp địa phương khai thác được lợi thế lịch sử, mà còn giúp bảo tồn văn hóa truyền thống Bahnar hiệu quả, thiết thực hơn.
