Bảo vệ bản quyền - Nền tảng phát triển văn hóa số Việt Nam

Lễ ký kết về lĩnh vực công nghiệp văn hóa và quyền tác giả, quyền liên quan giai đoạn 2025-2027 giữa Cục Bản quyền tác giả và Tổng Công ty VTC.

Trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu, việc bảo vệ bản quyền vừa là nghĩa vụ pháp lý, đồng thời đóng vai trò then chốt bảo đảm sự phát triển bền vững của nền công nghiệp văn hóa Việt Nam. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp các cơ quan, đơn vị và doanh nghiệp đã tổ chức Lễ ký kết hợp tác phát triển văn hóa số Việt Nam giai đoạn 2025-2027.

Buổi lễ có sự tham dự của Thứ trưởng Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hồ An Phong; lãnh đạo các cục, vụ chuyên ngành cùng đại diện nhiều doanh nghiệp công nghệ, truyền thông lớn trong nước và quốc tế.

Vấn đề bảo vệ bản quyền thuộc một trong nhóm lĩnh vực trọng tâm thể hiện qua 18 thỏa thuận hợp tác chiến lược. Chuỗi thỏa thuận thể hiện của ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch trong việc nắm bắt thời cơ của thời đại số. Đây cũng là cam kết mạnh mẽ từ doanh nghiệp, cộng đồng sáng tạo nhằm bảo vệ giá trị trí tuệ và bản quyền - nền móng của mọi sáng tạo văn hóa.

Các đơn vị cũng ký kết quảng bá văn hóa, du lịch Việt Nam trên nền tảng số.

Tại sự kiện, lĩnh vực Quyền tác giả, Quyền liên quan do Cục Bản quyền tác giả (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) chủ trì đã tập trung vào phát triển hạ tầng công nghệ và cơ chế quản lý, thu phí bản quyền và các dịch vụ thuộc ngành công nghiệp bản quyền.

Trong không gian số, mỗi sản phẩm văn hóa đều có thể bị sao chép, chỉnh sửa và lan truyền chỉ trong vài giây. Sự tiện lợi ích đồng thời tạo ra thách thức bảo vệ giá trị thật, công sức thật và quyền sở hữu thật của người sáng tạo.

Theo Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả Trần Hoàng, thực thi quyền sở hữu trí tuệ không dừng lại ở việc xử lý vi phạm, mà quan trọng hơn là phải tạo ra môi trường sáng tạo công bằng để mọi ý tưởng, tác phẩm được tôn trọng, trả công xứng đáng. Khi đó, nền công nghiệp văn hóa mới có thể bứt phá bền vững.

Thực tế cho thấy, tình trạng vi phạm bản quyền trong lĩnh vực nghệ thuật, truyền hình, âm nhạc và xuất bản vẫn còn diễn biến phức tạp. Nhiều tác phẩm bị sao chép, khai thác trái phép trên không gian mạng, gây tổn thất lớn cho người sáng tạo và doanh nghiệp sản xuất. Chính vì vậy, việc ứng dụng công nghệ số hiện đại như AI, Blockchain, mã hóa dữ liệu... vào công tác quản lý, giám sát và bảo vệ bản quyền được xem là một trong những giải pháp đột phá.

Các công nghệ này cho phép truy xuất nguồn gốc, ghi nhận quyền tác giả tự động, phát hiện hành vi vi phạm ngay từ giai đoạn đầu, góp phần thiết lập hệ thống quản lý quyền minh bạch, hiệu quả.

Ký kết về khai thác, bảo vệ bản quyền số và phát triển nền tảng nội dung số.

Song song với khía cạnh kỹ thuật, việc ký kết hợp tác còn đặt nền tảng cho hệ sinh thái hợp tác toàn diện giữa cơ quan quản lý và doanh nghiệp, người sáng tạo. Theo kế hoạch, các bên sẽ phối hợp xây dựng hệ thống kênh truyền thông đa ngôn ngữ, đa nền tảng nhằm quảng bá văn hóa và du lịch Việt Nam ra thế giới, hiện thực hóa Chiến lược Marketing Du lịch Quốc gia đến năm 2030.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp công nghệ lớn sẽ cung cấp nền tảng kỹ thuật, hạ tầng phân phối ưu tiên cho các tác giả, nghệ sĩ, đơn vị sản xuất, giúp họ đưa sản phẩm sáng tạo đến gần công chúng hơn theo cách chuyên nghiệp và được bảo hộ tốt hơn.

Cũng trong khuôn khổ hợp tác, nhiều hoạt động mới mẻ được khởi động, như phát triển và quảng bá thể thao điện tử (Esports), đưa các tựa game Việt và cộng đồng sáng tạo trẻ vào dòng chảy công nghiệp văn hóa toàn cầu.

Việc Audition được chọn làm bộ môn thi đấu chính thức tại SEA Games 33 có thể nhìn nhận như tín hiệu tích cực, khẳng định sức sống mới của ngành công nghiệp sáng tạo số Việt Nam.

Một trong những điểm nhấn của lễ ký kết là việc kết hợp cơ chế bảo hộ pháp lý của Nhà nước với năng lực sản xuất, phân phối và quảng bá đa nền tảng của doanh nghiệp. Sự kết hợp này nhằm ngăn chặn vi phạm bản quyền, hướng tới xây dựng môi trường kinh doanh văn hóa minh bạch, lành mạnh, thúc đẩy công bằng giữa sáng tạo và thương mại hóa.

Thứ trưởng Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hồ An Phong, nhận định: "Bản quyền chính là yếu tố của công nghiệp văn hóa. Không thể có phát triển bền vững nếu chúng ta không bảo vệ được giá trị sáng tạo. Nhà nước khuyến khích đổi mới, sáng tạo, nhưng đồng thời yêu cầu tuân thủ nghiêm túc pháp luật về sở hữu trí tuệ. Đây là điều kiện tiên quyết để đưa văn hóa Việt Nam vươn tầm thế giới".

Cùng với đó, công tác đào tạo nhân lực số cũng được đặt lên hàng đầu. Các chương trình hợp tác trong giai đoạn 2025-2027 sẽ triển khai các khóa học chuyên sâu về AI, quản trị, tài chính, sản xuất nội dung số, cấp chứng nhận quốc tế, nhằm nâng cao năng lực cho đội ngũ nhân sự ngành văn hóa-truyền thông.

Những năm gần đây, Việt Nam đã có nhiều nỗ lực trong việc hoàn thiện hệ thống pháp luật về sở hữu trí tuệ. Luật Sở hữu trí tuệ được sửa đổi, bổ sung phù hợp với cam kết quốc tế, đồng thời tăng tính răn đe và nâng cao nhận thức cộng đồng về bản quyền. Tuy nhiên, bảo hộ bản quyền không thể chỉ dựa vào luật mà cần được nuôi dưỡng bằng văn hóa tôn trọng sáng tạo. Chỉ khi xã hội hiểu rằng mỗi tác phẩm là kết tinh của trí tuệ và tâm huyết, thì hành vi xâm phạm mới dần bị loại bỏ.

Theo đánh giá của các chuyên gia, chuyển đổi số đang mở ra cơ hội chiến lược để đưa văn hóa, thể thao và du lịch Việt Nam vươn tầm quốc tế. Từ triển lãm ảo, bảo tàng trực tuyến, phim Việt phát hành trên nền tảng toàn cầu, cho tới các chiến dịch quảng bá du lịch bằng công nghệ thực tế ảo (VR)... đều cho thấy tiềm năng to lớn của văn hóa Việt trong không gian số.

Dù vậy, cơ hội luôn đi kèm thách thức. Khi ranh giới địa lý bị xóa nhòa, các sản phẩm văn hóa Việt phải cạnh tranh trực tiếp với sản phẩm của các quốc gia khác. Lúc ấy, chỉ có bản sắc, chất lượng và sự minh bạch bản quyền mới giúp chúng ta đứng vững.

Trong giai đoạn 2025-2027, ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch xác định phát triển văn hóa số là nhiệm vụ trọng tâm, gắn liền với chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa đến năm 2030, tầm nhìn 2045.

Các chương trình hợp tác được ký kết sẽ được cụ thể hóa thành dự án, hành động, sản phẩm thực tiễn, từ việc xây dựng nền tảng bảo vệ bản quyền bằng công nghệ cho tới tạo lập cơ sở dữ liệu quốc gia về quyền tác giả, hỗ trợ nghệ sĩ phân phối tác phẩm qua kênh hợp pháp. Đó là những bước đi thiết thực trên hành trình xây dựng nền văn hóa số tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

THỤY PHƯƠNG