Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng: Chỉ thị 30 và sự vào cuộc của cả hệ thống

Trong bối cảnh thương mại số bùng nổ, người tiêu dùng đang đối diện với nhiều rủi ro mới: hàng giả, hàng kém chất lượng, quảng cáo sai sự thật, cùng các chiêu trò lừa đảo trên mạng xã hội và nền tảng thương mại điện tử.

Trước thực tế đó, Chỉ thị số 30-CT/TW của Ban Bí thư về tăng cường lãnh đạo của Đảng và trách nhiệm quản lý của Nhà nước đối với công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng đã trở thành “khung hành động” quan trọng, định hướng cho các bộ, ngành và địa phương vào cuộc quyết liệt.

Hà Nội tiếp nhận thông tin, từng bước xử lý đi vào chiều sâu

Hoạt động tiếp nhận, tư vấn và xử lý phản ánh của người tiêu dùng tại Hà Nội cho thấy nỗ lực kết nối chính quyền-người dân -doanh nghiệp. Theo Sở Công Thương Hà Nội, năm 2024, đơn vị tiếp nhận và giải đáp 16.425 cuộc gọi qua tổng đài 024.1081 về Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Cùng năm đó, lực lượng chức năng giải quyết kịp thời 29 đơn kiến nghị được chuyển đến cơ quan chức năng. Những con số này phản ánh nhu cầu tư vấn, hỗ trợ rất lớn từ phía người dân, đồng thời cho thấy hệ thống tiếp nhận ở địa phương đang dần hoàn thiện.

Trên bình diện quốc gia, hệ thống Tổng đài 1800.6838 do Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia vận hành đã trở thành kênh quan trọng trong tư vấn, tiếp nhận phản ánh; nhiều báo cáo cho biết tổng đài này xử lý được tỉ lệ lớn các yêu cầu, góp phần giảm tải cho cơ quan chức năng tại địa phương và giúp xử lý nhanh các vụ việc liên vùng. Việc kết nối tổng đài quốc gia với đầu mối tỉnh, thành là một trong những giải pháp kỹ thuật được thúc đẩy để hiện thực hóa tinh thần của Chỉ thị 30.

Đối với Hà Nội, mục tiêu đặt ra là tăng cường kết nối giữa hệ thống tiếp nhận phản ánh với các cơ quan chức năng, các sàn thương mại điện tử và tổ chức xã hội. Các đơn vị chức năng của địa phương đang đẩy mạnh truyền thông để người dân biết cách tự bảo vệ mình; đồng thời nâng cao năng lực xử lý các lĩnh vực rủi ro như thực phẩm, mỹ phẩm, hàng tiêu dùng nhanh.

Bên cạnh sự vào cuộc của cơ quan quản lý và doanh nghiệp, chính bản thân người tiêu dùng cũng phải trở thành chủ thể trong bảo vệ quyền lợi. Việc lưu giữ hóa đơn, yêu cầu cung cấp nguồn gốc sản phẩm và cảnh giác với các chương trình giảm giá bất thường sẽ giúp giảm thiểu rủi ro. Khi phát hiện vi phạm, người dân cần chủ động phản ánh để cơ quan chức năng kịp thời xử lý.

Bảo vệ người tiêu dùng là nhiệm vụ chung của toàn xã hội. Khi Chỉ thị 30 tiếp tục được triển khai đồng bộ, môi trường kinh doanh minh bạch hơn, doanh nghiệp chân chính có điều kiện phát triển và niềm tin của người dân được củng cố. Đó cũng là nền tảng để hàng Việt nâng cao vị thế, đáp ứng yêu cầu cạnh tranh ngày càng gay gắt trong nền kinh tế số.

Chỉ thị 30 tạo chuyển biến mạnh mẽ từ nhận thức đến hành động

Chỉ thị 30-CT/TW khẳng định: bảo vệ người tiêu dùng là nhiệm vụ chính trị quan trọng của toàn hệ thống. Ngay sau khi ban hành, các bộ ngành và địa phương đã xây dựng kế hoạch thực hiện, tăng cường kiểm tra các lĩnh vực có nguy cơ cao như thực phẩm, dược phẩm, mỹ phẩm, thương mại điện tử…

Việc Ban Bí thư ban hành Chỉ thị số 30 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng được đánh giá là bước đi kịp thời, tạo hành lang để các bộ, ngành, địa phương hoàn thiện thể chế, siết chặt trách nhiệm của doanh nghiệp, thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh. Nhiều chuyên gia nhìn nhận đây là một trong những chỉ đạo quan trọng nhất trong 10 năm qua liên quan đến quyền lợi của người tiêu dùng.

Theo một số chuyên gia: “Chỉ thị 30 đã tạo cơ sở chính trị mạnh mẽ để các địa phương và cơ quan thực thi pháp luật có công cụ hành động cụ thể hơn. Điều quan trọng là phải tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử phạt thật nghiêm để doanh nghiệp không dám vi phạm”.

Trên thực tế, cùng với hoạt động giám sát của cơ quan chức năng, vai trò của báo chí, truyền thông và chính người tiêu dùng cũng ngày càng được nâng cao. Các chiến dịch cảnh báo lừa đảo trên mạng xã hội, hướng dẫn kỹ năng nhận diện hàng giả đã góp phần giảm thiểu rủi ro cho người dân. Nhiều nền tảng thương mại điện tử lớn đã xây dựng đội ngũ kiểm soát chất lượng, yêu cầu người bán minh bạch về nguồn gốc sản phẩm.

Chuyên gia kinh tế cho rằng việc bảo vệ người tiêu dùng không chỉ giúp xử lý vi phạm, mà còn tạo động lực phát triển kinh tế bền vững: “Người dân chỉ chi tiêu nhiều khi có niềm tin vào thị trường. Một môi trường kinh doanh minh bạch không chỉ bảo vệ người mua, mà còn bảo vệ cả những doanh nghiệp chân chính trước sự cạnh tranh thiếu lành mạnh”.

Công tác tiếp nhận và xử lý phản ánh của người tiêu dùng tại Hà Nội đang được đẩy mạnh theo hướng ứng dụng công nghệ số, giúp người dân dễ dàng tiếp cận và được hỗ trợ nhanh chóng. Cục Quản lý thị trường Hà Nội cho biết, từ đầu năm 2024 đến nay, đơn vị đã xử lý hơn 1.100 vụ vi phạm liên quan đến gian lận thương mại và xâm phạm quyền lợi người tiêu dùng, tịch thu hàng hóa vi phạm trị giá hơn 35 tỷ đồng.

Để tăng hiệu quả triển khai Chỉ thị 30, các chuyên gia kiến nghị xây dựng cơ sở dữ liệu vi phạm chung trên toàn quốc, liên thông giữa quản lý thị trường, tài chính, hải quan, công an và các nền tảng thương mại điện tử; đồng thời sớm hoàn thiện Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng sửa đổi, trong đó bổ sung chế tài mạnh hơn đối với hành vi tái phạm hoặc cố tình lừa đảo qua môi trường số.

Ngoài ra, việc phát triển mạng lưới tổ chức xã hội tham gia bảo vệ người tiêu dùng cũng được xem là hướng đi quan trọng, giúp hỗ trợ người dân ở mọi địa phương, đặc biệt là khu vực nông thôn. Khi người dân có nơi để tìm đến, niềm tin vào pháp luật và vào thị trường sẽ được củng cố mạnh mẽ.

Người tiêu dùng ngày nay thông minh hơn, chủ động hơn, nhưng cũng đối mặt với nhiều rủi ro khó lường. Do đó, việc tiếp tục nâng cao vai trò quản lý nhà nước, trách nhiệm của doanh nghiệp, cùng với sự hợp tác từ cộng đồng xã hội là điều kiện tiên quyết để đảm bảo phát triển kinh tế đi đôi với bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân. Chỉ thị 30 của Ban Bí thư đang tạo ra một xung lực mới, hướng tới thị trường minh bạch, văn minh, hiệu quả và bền vững.

CTV Long Phi/VOV.VN