Bảo vệ trẻ em trên mạng xã hội

Bảo vệ trẻ em trước thế giới ảo. (Ảnh minh họa: TTXVN)

Trong bối cảnh đó, nhiều quốc gia trên thế giới đã triển khai hàng loạt biện pháp nhằm bảo vệ những mầm non tương lai trước mặt trái của mạng xã hội.

Mới đây, 25 trong tổng số 27 quốc gia thành viên Liên minh châu Âu (EU), cùng Na Uy và Iceland đã ký tuyên bố ủng hộ kế hoạch của Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen về việc áp dụng độ tuổi tối thiểu đối với người dùng mạng xã hội. Trong khi đó, Ủy ban Bảo vệ người tiêu dùng và thị trường nội bộ của Nghị viện châu Âu vừa thông qua đề xuất siết chặt việc sử dụng mạng xã hội của thanh, thiếu niên. Theo đề xuất mới, người dùng tại EU phải trên16 tuổi mới có thể truy cập mạng xã hội và sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) mà không cần sự đồng ý của cha mẹ. Trẻ em dưới 13 tuổi hoàn toàn bị cấm vào mạng xã hội, dù cha mẹ có cho phép hay không.

Bên cạnh EU, làn sóng siết chặt độ tuổi sử dụng mạng xã hội của trẻ em đã lan rộng sang nhiều quốc gia trên thế giới. Là quốc gia tiên phong trong nỗ lực ngăn chặn những nội dung độc hại tác động tiêu cực đến trẻ em, Australia đã ban hành quy định cấm trẻ em dưới 16 tuổi dùng các nền tảng công nghệ như: Facebook, Snapchat, TikTok và YouTube. Theo đó, bắt đầu từ tháng 12 tới, các nền tảng mạng xã hội sẽ buộc phải khóa hoặc từ chối tài khoản người dùng dưới 16 tuổi ở Xứ sở Chuột túi nhằm bảo vệ sức khỏe tâm thần và thể chất của trẻ vị thành niên. Nếu không chấp hành, các nền tảng này sẽ đối mặt mức phạt lên tới hơn 32 triệu USD. Cùng với Australia, nhiều nước trên thế giới như Brazil, New Zealand… cũng xem xét và ban hành những quy định tương tự.

Không phải ngẫu nhiên mà vấn đề an toàn của trẻ em trên mạng xã hội lại thu hút sự quan tâm đặc biệt của chính phủ các nước. Nghiên cứu được đăng tải trên tạp chí y học của Hiệp hội Y khoa Mỹ chỉ ra rằng, mạng xã hội có thể làm suy giảm nhận thức ở trẻ em. Theo đó, trên cơ sở phân tích dữ liệu của hàng nghìn trẻ em, các nhà khoa học cho biết, trẻ thuộc nhóm dùng mạng xã hội nhiều đạt điểm thấp nhất trong hầu hết các bài kiểm tra nhận thức. Ngược lại, nhóm trẻ ít hoặc không sử dụng lại có điểm số cao nhất. Khác với việc xem TV một cách thụ động, mạng xã hội đòi hỏi trẻ liên tục tương tác, khiến các vùng não xử lý thông tin và điều khiển hành vi chịu kích thích kéo dài, từ đó dẫn đến nguy cơ suy giảm khả năng tập trung và xử lý ngôn ngữ. Vì vậy, giới hạn trẻ vị thành niên sử dụng mạng xã hội được xem là bước đi cần thiết để bảo vệ sức khỏe tinh thần của các em.

Bên cạnh đó, nếu không được quản lý chặt, các nền tảng số có thể trở thành mảnh đất màu mỡ để lan truyền tin giả, ngôn ngữ thù địch hay bạo lực nhằm vào trẻ em. Sự phổ biến ngày càng rộng rãi cũng vô tình biến mạng xã hội trở thành “vũ khí” của những kẻ bắt nạt và lừa đảo trực tuyến. Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) cảnh báo, các rủi ro trực tuyến thường phát sinh khi trẻ em tiếp xúc những nội dung gây hại, trở thành mục tiêu của những đối tượng xấu, bị lợi dụng khi không có kỹ năng tự vệ và bị lừa tham gia vào giao dịch ảo.

Dù bảo vệ trẻ em trên không gian mạng đã trở thành yêu cầu cấp thiết tại nhiều quốc gia trên thế giới. Tuy nhiên quá trình thực thi dự kiến đối mặt nhiều khó khăn. Trong đó, việc yêu cầu các tập đoàn công nghệ tự nguyện hợp tác luôn là thách thức lớn, bởi nếu không có sự tự nguyện, với các công nghệ tiên tiến hiện nay, không thể loại trừ nguy cơ nhiều công ty tìm biện pháp để lách luật.

Bảo vệ trẻ em trước các mối nguy hiểm trên không gian mạng là bài toán khó của nhiều nước trên thế giới. Tuy nhiên, nếu không sớm xây dựng “tấm khiên” để che chắn thế hệ tương lai của đất nước trước những nguy cơ từ môi trường trực tuyến, hậu quả mà môi trường ảo gây ra là khó có thể đong đếm.

NGUYỄN HÀ