Bất ngờ: Nguyên nhân gây Alzheimer có thể bắt nguồn… ngay trong miệng bạn

Một nghiên cứu đã gợi mở manh mối được coi là rõ ràng nhất về tác nhân vi khuẩn có thể đứng sau bệnh Alzheimer, và nó xuất phát từ một nguồn ít ai ngờ tới: bệnh viêm lợi. Ảnh: Canva

Các nghiên cứu mới liên tục chỉ ra rằng quá trình hình thành Alzheimer phức tạp hơn rất nhiều so với quan niệm truyền thống. Một trong những công trình gây chú ý nhất mới được công bố trên tạp chí Science Advances cho thấy, viêm lợi mãn tính có thể liên quan chặt chẽ tới cơ chế bệnh sinh của Alzheimer.

Vi khuẩn miệng xuất hiện trong não bệnh nhân Alzheimer

Nghiên cứu do chuyên gia vi sinh Jan Potempa (Đại học Louisville, Mỹ) dẫn dắt đã phát hiện Porphyromonas gingivalis - vi khuẩn gây viêm lợi - xuất hiện trong não của những bệnh nhân Alzheimer đã qua đời. Đây không phải lần đầu tiên bệnh viêm lợi và Alzheimer được đặt cạnh nhau, nhưng theo nhóm nghiên cứu, bằng chứng lần này rõ ràng và thuyết phục hơn.

Thí nghiệm trên mô hình chuột cho thấy việc gây nhiễm Porphyromonas gingivalis qua đường miệng khiến vi khuẩn xâm nhập được vào não, đồng thời kích thích sản xuất amyloid beta (Aβ) - loại protein kết dính hình thành các mảng bám đặc trưng trong não bệnh nhân Alzheimer.

Các protein gingipain của P. gingivalis (màu đỏ) nằm giữa các tế bào thần kinh trong não của một bệnh nhân mắc bệnh Alzheimer. Ảnh: Cortexyme

Dù không khẳng định tìm ra nguyên nhân trực tiếp gây bệnh, nhóm nghiên cứu đánh giá đây là hướng tiếp cận rất tiềm năng. “Lần đầu tiên, chúng tôi có bằng chứng vững chắc kết nối vi khuẩn P. gingivalis với cơ chế bệnh sinh của Alzheimer”, đồng tác giả Stephen Dominy nhận định.

Dấu vết ngay cả ở người chưa từng được chẩn đoán Alzheimer

Đặc biệt, các enzyme độc gọi là gingipain, do vi khuẩn tiết ra, cũng được phát hiện trong não nhiều trường hợp chưa từng được chẩn đoán Alzheimer nhưng có biểu hiện bệnh lý đặc trưng.

Điều này gợi ý rằng nhiễm khuẩn có thể xảy ra trước khi suy giảm nhận thức biểu hiện, thay vì chỉ là hậu quả của việc vệ sinh răng miệng kém ở người mắc sa sút trí tuệ. “Đây là sự kiện sớm, có thể giải thích các tổn thương trong não người trung niên trước khi xuất hiện triệu chứng”, nhóm tác giả nhấn mạnh.

Hy vọng từ một hợp chất thử nghiệm

Công ty dược Cortexyme - đơn vị phối hợp nghiên cứu - cũng thử nghiệm một hợp chất có tên COR388. Kết quả trên động vật cho thấy hợp chất này có thể làm giảm lượng vi khuẩn P. gingivalis trong não, đồng thời giảm sản xuất amyloid beta và phản ứng viêm thần kinh.

Dù vậy, giới khoa học cho rằng còn quá sớm để đưa ra kết luận cuối cùng. Các thử nghiệm trên người cần được tiến hành ở quy mô lớn hơn để xác minh vai trò của vi khuẩn miệng trong sự khởi phát Alzheimer.

Liệu bệnh viêm lợi có gây ra bệnh Alzheimer, hay những người mắc chứng mất trí nhớ có nguy cơ cao hơn vì vệ sinh răng miệng kém? Ảnh: Unsplash

Alzheimer vẫn là “ẩn số lớn” của y học

Alzheimer hiện là dạng sa sút trí tuệ phổ biến nhất và nằm trong nhóm nguyên nhân gây tử vong hàng đầu tại Mỹ. Dù được nghiên cứu trong nhiều năm, đến nay cách thức bệnh khởi phát và tiến triển vẫn chưa rõ ràng, khiến việc phòng ngừa và điều trị gặp nhiều khó khăn.

Trong thập kỷ qua, các yếu tố nguy cơ cũng có sự thay đổi. Nếu năm 2011, thiếu vận động được xem là nguy cơ có thể điều chỉnh lớn nhất, thì đến năm 2022, béo phì đã trở thành yếu tố nổi bật nhất liên quan đến sự xuất hiện của sa sút trí tuệ. Thiếu vận động đứng ở vị trí thứ hai, tiếp theo là trầm cảm và hút thuốc.

Theo ông David Reynolds, Giám đốc khoa học của tổ chức Alzheimer’s Research, càng nhiều hướng nghiên cứu được mở ra, cơ hội tìm ra phương pháp điều trị hiệu quả càng lớn: “Điều quan trọng là phải thử nghiệm càng nhiều phương pháp tiếp cận càng tốt”.

Hồng Nhung