Bất ngời với lý do giúp khủng long thống trị Trái đất thời tiền sử
Các nhà khoa học đã phân tích xương chân hóa thạch của 208 loài avemetatarsalians, pseudosuchians và các họ hàng gần của chúng để theo dõi sự thay đổi trong quá trình tiến hóa.
Trong suốt hơn 160 triệu năm, loài khủng long có thể đã duy trì vị thế thống trị hành tinh nhờ vào cách chúng di chuyển, điều này mang lại lợi thế lớn khi khí hậu trở nên khô hạn vào kỷ Triassic.
Một nghiên cứu mới cho biết chính phương thức di chuyển đã giúp khủng long chiếm ưu thế trên cạn trong hơn 160 triệu năm. Nhờ khả năng sử dụng cả hai và bốn chân, chúng trở nên đa dạng và vượt trội hơn so với các loài khác, duy trì vai trò chủ đạo từ cuối kỷ Triassic (251,9 triệu đến 201,3 triệu năm trước) cho đến thời điểm tuyệt chủng khoảng 66 triệu năm trước trong kỷ Phấn trắng (145 triệu đến 66 triệu năm trước).
Ảnh minh họa
Công trình nghiên cứu này, được công bố vào ngày 7 tháng 2 năm 2024 trên tạp chí Khoa học mở của Hiệp hội Hoàng gia, đã mô tả cách khủng long thống trị hệ sinh thái bằng cách lấp đầy các hốc sinh thái mới xuất hiện sau những đợt sụp đổ sinh thái lớn. Nhờ di chuyển trên hai chân rồi phát triển thành khả năng sử dụng bốn chân, chúng có lợi thế đặc biệt giữa thời kỳ biến đổi khí hậu mạnh mẽ.
Nhóm khủng long thuộc về Avemetatarsalia, nhóm này tiến hóa cùng với Pseudosuchia – một nhóm bò sát có họ hàng với tổ tiên của cá sấu hiện đại. Cả hai nhóm xuất hiện trong kỷ Triassic sau sự kiện tuyệt chủng hàng loạt vào kỷ Permi khoảng 252 triệu năm trước.
Các nhà khoa học đã phân tích xương chân hóa thạch của 208 loài avemetatarsalians, pseudosuchians và các họ hàng gần của chúng để theo dõi sự thay đổi trong quá trình tiến hóa.
Thời kỳ đầu, nhóm giả cá sấu chiếm ưu thế về sự đa dạng. Một số loài có thể di chuyển bằng hai chân, nhưng phần lớn vẫn giữ kiểu bò sát truyền thống. Trong khi đó, khủng long nguyên thủy di chuyển bằng hai chân và có khả năng chạy, giúp chúng tránh kẻ săn mồi cũng như săn mồi hiệu quả hơn trong môi trường khô hạn của kỷ Triassic.
Tác giả chính Amy Shipley, nghiên cứu sinh thạc sĩ cổ sinh vật học tại Đại học Bristol, nhận định: "Khủng long bị áp lực nghiêm trọng về thức ăn. Bằng cách nào đó, khủng long, vốn tồn tại với số lượng thấp trong 20 triệu năm, đã phát triển còn các loài giả hành thì không". "Có vẻ như những con khủng long thời kỳ đầu rất giỏi trong việc bảo tồn nước, giống như nhiều loài bò sát và chim hiện đại ngày nay. Nhưng bằng chứng của chúng tôi cho thấy khả năng thích ứng tốt hơn trong việc đi và chạy của chúng đóng một vai trò quan trọng."
Vào cuối kỷ Triassic, một đợt tuyệt chủng hàng loạt khác đã quét sạch phần lớn loài giả cá sấu, ngoại trừ cá sấu – loài vẫn giữ kiểu di chuyển bằng bốn chân. Một số loài khủng long vẫn giữ tư thế thẳng đứng trên hai chân, trong khi số khác phát triển kiểu di chuyển bằng bốn chân, giúp chúng chiếm lĩnh nhiều hốc sinh thái khác nhau.
Đồng tác giả nghiên cứu, Suresh Singh, cho biết: "Sau đợt tuyệt chủng hàng loạt vào cuối kỷ Triassic, chúng ta có được những loài khủng long thực sự khổng lồ, dài hơn 10 mét, một số có áo giáp, nhiều loài đi bằng bốn chân, nhưng nhiều loài vẫn đi bằng hai chân giống như tổ tiên của chúng." "Sự đa dạng về tư thế và dáng đi của chúng có nghĩa là chúng có khả năng thích nghi cực kỳ cao và điều này đảm bảo sự thành công mạnh mẽ trên Trái đất trong thời gian dài."
Dù khủng long sau này phát triển thêm những đặc điểm hỗ trợ như lớp lông vũ giúp điều chỉnh nhiệt độ hay hệ hô hấp hiệu quả, các nhà nghiên cứu kết luận rằng chính sự đa dạng trong cách di chuyển đã mang lại cho chúng lợi thế quan trọng nhất.
