Bầu cử Đức năm 2025: Ông Friedrich Merz có thể trở thành thủ tướng

Thắng lợi của phe bảo thủ

Theo kết quả kiểm phiếu được kênh truyền hình DW của Đức công bố sáng 24/2, liên minh Dân chủ/Xã hội Cơ Đốc giáo (CDU/CSU) đã giành chiến thắng với 28,6% số phiếu bầu. Đảng cực hữu Sự lựa chọn vì nước Đức (AfD) tuy kiếm được nhiều gấp đôi so với cuộc bầu cử trước nhưng cũng chỉ về nhì với 20,8% số phiếu.

Ông Friedrich Merz, lãnh đạo liên minh CDU/CSU nhiều khả năng sẽ trở thành thủ tướng tiếp theo của nước Đức.

Đảng Dân chủ Xã hội Đức (SPD) của Thủ tướng Olaf Scholz về đích thứ ba, đạt 16,4% số phiếu, mức thấp kỷ lục đối với đảng này kể từ năm 1987. Đối tác liên minh cấp dưới của SPD, đảng Xanh theo đuổi đường lối bảo vệ môi trường, cũng chứng kiến sự sụt giảm ủng hộ, chỉ còn 11,6%. Đảng Dân chủ Tự do (FDP) ủng hộ doanh nghiệp, đã rời liên minh của Thủ tướng Scholz vào tháng 11, nhận được 4,3% số phiếu, nghĩa là đảng này đã không vượt qua được ngưỡng tối thiểu để vào Quốc hội.

Nhỉnh hơn một chút so với FDP là Liên minh Sahra Wagenknecht (BSW) cực tả. Với 4,9% phiếu bầu theo kết quả sơ bộ được đài DW cập nhật sáng 24/2, BSW đang ngấp nghé cơ hội chạm ngưỡng 5% để có thể góp mặt trong Quốc hội. Và, cuối cùng là đảng cánh tả Xã hội giành được 8,8% số phiếu, mức tăng gần gấp đôi so với tỷ lệ 4,87% của họ ở cuộc bầu cử năm 2021. Với kết quả kể trên, gần như chắc chắn thủ tướng tiếp theo của Đức sẽ là ông Friedrich Merz, lãnh đạo Liên minh bảo thủ CDU/CSU. Tuy nhiên, việc bầu chọn thủ tướng mới do Quốc hội Đức thực hiện sẽ không diễn ra cho đến khi liên minh cầm quyền được thành lập.

Theo tờ New York Times, ông Merz có thể thành lập chính phủ mới với chỉ với một đối tác liên minh. Đây là một kịch bản tương đối khả quan mà CDU/CSU đang hy vọng. Trong bối cảnh hầu hết các bên đều không muốn hợp tác với đảng cực hữu Sự lựa chọn vì nước Đức (AfD) thì lựa chọn khả dĩ nhất của CDU/CSU là bắt tay với đảng SPD của Thủ tướng Olaf Scholz. Đây là mô hình từng áp dụng nhiều lần trước đây trên chính trường Đức, đặc biệt trong giai đoạn bà Angela Merkel cầm quyền. Do đó, phương án này có thể tạo ra một chính phủ đồng thuận cao, điều mà cử tri Đức trong lần đi bỏ biếu với số lượng cao kỷ lục này mong mỏi.

Kết quả bầu cử tại Đức cập nhật sáng 24/2 cho thấy, Với 28,6% số phiếu, liên minh Dân chủ/Xã hội Cơ đốc giáo đã giành chiến thắng.

Nhưng, việc thành lập một đại liên minh như vậy cũng không dễ dàng. Bởi lẽ, có những đồng sâu sắc trong quan điểm của đôi bên, điều đã được thể hiện ở chiến dịch tranh cử vừa qua, từ vấn đề kinh tế, di cư, quan hệ đối ngoại cho đến cách đối phó với làn sóng cực hữu. Do đó, không loại trừ khả năng CDU/CSU sẽ cần đến 2 đối tác để thành lập đa số, dù chính phủ liên minh 3 bên ở Đức là tương đối hiếm. Trong trường hợp đó, đối tác liên minh tiềm năng của họ là đảng Xanh. Đảng bảo vệ môi trường này từng góp mặt trong chính phủ được gọi là “liên minh đèn giao thông” của Thủ tướng Olaf Scholz.

Liệu Đức có sớm thành lập chính phủ mới?

Trong bài phát biểu trước những người ủng hộ tại Berlin tối 23/2, ông Merz tuyên bố chiến thắng thuộc về CDU/CSU, đồng thời cam kết nhanh chóng thành lập đa số ổn định trong Quốc hội để điều hành đất nước và khôi phục vị thế lãnh đạo mạnh mẽ của Đức tại châu Âu.

Có thể phải mất nhiều tháng để Quốc hội Đức bầu ra Thủ tướng mới vì còn phải chờ CDU/CSU thành lập được liên minh đa số.

Lãnh đạo các đảng phái tại Đức và nguyên thủ quốc gia của nhiều nước cũng sớm gửi lời chúc mừng tới ông Merz. Người thua cuộc lớn nhất và là Thủ tướng Đức hiện tại, ông Olaf Scholz đã chúc mừng đối thủ ngay sau khi kết quả bầu cử được báo chí công bố. “Xin chúc mừng kết quả bầu cử”, ông Scholz nói trong bài phát biểu hướng tới ông Merz, đồng thời bày tỏ mong muốn CDU/CSU không hợp tác với đảng cực hữu AfD. “Chúng tôi không thể hợp tác với AfD, tôi hy vọng các bên khác sẽ giữ lời hứa đó”.

Trong khi đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump thì chia sẻ trên mạng xã hội rằng “đây là một ngày tuyệt vời đối với nước Đức” vì “giống như Mỹ, người dân Đức đã mệt mỏi với chương trình nghị sự thiếu ý nghĩa, đặc biệt là về năng lượng và nhập cư, đã tồn tại trong nhiều năm”. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cho biết: “Tôi vừa nói chuyện với Friedrich Merz để chúc mừng chiến thắng của ông trong cuộc bầu cử ở Đức... Chúng tôi quyết tâm hơn bao giờ hết để cùng nhau đạt được những điều tuyệt vời cho Pháp và Đức, hướng tới một châu Âu hùng mạnh và có chủ quyền”.

Trong một bài đăng trên mạng xã hội, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã chúc mừng thắng lợi của ông Friedrich Merz.

Thủ tướng Anh Keir Starmer và Tổng thư ký NATO Mark Rutte cũng gửi lời chia vui với ông Friedrich Merz đồng thời bày tỏ mong muốn hợp tác với chính phủ mới của Đức vì an ninh chung của châu Âu. Những phát biểu cho thấy, châu Âu đang rất cần sự dẫn dắt của Đức, nền kinh tế lớn nhất, trong bối cảnh địa chính trị biến động mạnh mẽ như hiện nay, đặc biệt là khi Mỹ đang có những quyết sách khiến nhiều quốc gia châu Âu lo lắng.

Tuy nhiên, khả năng để ông Merz sớm thành lập một chính phủ mới, giúp Berlin nhanh chóng thoát khỏi tình trạng tê liệt về chính trị như thời gian qua, là không hề dễ dàng. Nhìn chung, tiến trình này có thể mất 2 đến 3 tháng, thậm chí chẳng loại trừ khả năng lâu hơn nếu nhìn vào những bất đồng về quan điểm mà các đảng đã thể hiện trong quá trình vận động tranh cử, từ vấn đề kinh tế, di cư cho đến cách ứng phó với làn sóng cực hữu đang lên cao.

Những bước đi đầu tiên của ông Merz

Theo tờ Wall Street Journal, ông Merz sẽ chỉ định một nhóm nhỏ các nhà đàm phán để bắt đầu tìm kiếm các đối tác cầm quyền tiềm năng sớm nhất là vào tuần này, với mục tiêu thống nhất về một liên minh chậm nhất vào đầu tháng 4, nghĩa là nhanh hơn nhiều so với thời gian thông thường.

Ông Merz đã khẳng định không muốn hợp tác với đảng cực hữu AfD của bà Alice Weidel.

Trao đổi với tờ báo Mỹ, các quan chức của Liên minh Dân chủ Cơ Đốc giáo (CDU) cho biết ông Merz cũng có thể đạt được một thỏa thuận tạm thời với chính phủ sắp mãn nhiệm cho phép chính phủ này thông qua luật khẩn cấp hoặc đưa ra các quyết định quan trọng về chính sách đối ngoại trong khi các cuộc đàm phán thành lập liên minh đa số vẫn đang diễn ra.

Phát biểu với báo giới sau khi có kết quả bầu cử, bà Alice Weidel - đồng lãnh đạo đảng cực hữu AfD, ca ngợi kết quả lịch sử của đảng này và cho rằng đây là dấu hiệu của sự thay đổi trong chính trị Đức, đồng thời bày tỏ mong muốn hợp tác với CDU/CSU. “Chúng tôi dang rộng bàn tay để thực hiện ý nguyện của người dân”, bà Alice Weidel cho biết trong cuộc phỏng vấn trên truyền hình. “CDU chỉ cần nắm lấy nó. Nếu không, sẽ không thể có sự thay đổi chính sách ở Đức”.

Tuy nhiên, ông Merz đã nói rằng sẽ không bao giờ thành lập liên minh cầm quyền với AfD bất chấp đảng này có được sự ủng hộ công khai của Phó Tổng thống Mỹ JD Vance và cố vấn của Tổng thống Donald Trump là tỷ phú Elon Musk. “Friedrich Merz sẽ không muốn làm việc với AfD”, bà Sudha David-Wilp, Phó Chủ tịch phụ trách các vấn đề đối ngoại tại Quỹ German Marshall của Mỹ, cho biết. “Áp lực từ chính quyền Mỹ khó có thể lay chuyển được ông ấy”, bà nói thêm.

Bản thân ông Merz trong phát biểu chiến thắng cũng tuyên bố muốn Đức và châu Âu có được sự tự chủ thực sự trước Mỹ. “Ưu tiên hàng đầu của tôi sẽ là củng cố châu Âu càng nhanh càng tốt để chúng ta có thể dần dần đạt được sự độc lập thực sự khỏi Mỹ”, chính trị gia 69 tuổi này phát biểu trong một cuộc họp bàn tròn được truyền hình trực tiếp sau khi các cuộc bỏ phiếu kết thúc.

Là một doanh nhân và chưa từng làm bộ trưởng trong chính phủ, ông Merz trong chiến dịch vận động tranh cử đã hứa sẽ trấn áp người di cư và cắt giảm thuế cũng như ban hành các quy định kinh doanh mới nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Nhưng, giới phân tích nhận định, đây sẽ là những biện pháp khiến ông có thể gặp khó khăn khi muốn thành lập liên minh cầm quyền với đảng SPD vốn thiên tả hơn.

Trao đổi với tờ Wall Street Journal, một số nhà phân tích cho rằng liên minh CDU-SPD không chỉ mất nhiều thời gian để đàm phán mà còn có thể trở nên chia rẽ và kém hiệu quả như liên minh 3 bên của Thủ tướng Olaf Scholz khi liên minh này sụp đổ vào tháng 11 năm ngoái. SPD đã chuyển xu hướng đối lập nhiều hơn với CDU trong chiến dịch tranh cử và phê phán rằng ông Merz đang lặp lại các chính sách của đảng cực hữu AfD.

Những diễn biến như vậy hứa hẹn làm phức tạp thêm khả năng xích lại gần nhau giữa liên minh CDU/CSU và đảng SPD. Vì thế, cử tri Đức và các nước châu Âu sẽ còn phải nín thở chờ đợi những cuộc đàm phán sắp tới trên chính trường Đức, trong bối cảnh một khoảng trống quyền lực vẫn hiện hữu ở trung tâm của châu lục và nước Đức đang rất cần những chính sách kịp thời để nhanh chóng vực dậy nền kinh tế đã suy thoái 2 năm liên tiếp của mình.

Nguyễn Khánh