Bên trong cuộc chiến thương mại kéo dài 72 giờ giữa Mỹ - EU

Ông Trump dường như gây sức ép buộc EU đẩy nhanh tốc độ đàm phán bằng cách thông báo sẽ áp thêm thuế quan. Ảnh: Reuters.

Hôm 23/5, Tổng thống Mỹ Donald Trump khiến các quan chức châu Âu sửng sốt và một số cố vấn cấp cao bất ngờ khi khơi lại cuộc chiến thương mại làm rung chuyển thị trường với Liên minh châu Âu. Chỉ ba ngày sau, ông có được chính xác những gì mình muốn.

"Tôi vừa được thông báo EU đã kêu gọi nhanh chóng tổ chức một cuộc gặp", ông Trump viết trên mạng xã hội Truth Social hôm 27/5, gọi đây là "sự kiện tích cực".

Theo 2 nguồn tin, từ lời đe dọa áp thuế 50% với hàng nhập khẩu EU tới quyết định tạm hoãn áp dụng quy định này của ông Trump đã tái định hình quy trình đàm phán thương mại Mỹ - EU vốn ngày càng trở thành "cái gai" khó chịu trong nội bộ Nhà Trắng.

Các quan chức Mỹ nhất trí cần thay đổi cách đàm phán thương mại với EU. Song, Mỹ cần gì và khi nào sẽ thay đổi phụ thuộc vào ông Trump, theo CNN.

Ông Trump "ra tay"

Trong những tuần gần đây, các quan chức cấp cao trong chính quyền Trump cảnh báo EU rằng tốc độ đàm phán thương mại chậm chạp giữa Mỹ và khối 27 quốc gia thành viên là vấn đề đáng lưu tâm.

Tuy nhiên, ba nhà ngoại giao châu Âu nói Mỹ mập mờ, không nói rõ họ muốn gì hay thời hạn hoàn thành các đầu việc. EU vốn có quy trình đàm phán thương mại truyền thống, và "chậm chạp" là chuyện bình thường.

Phía Mỹ cũng nhìn thấy những vấn đề từ châu Âu: EU đưa ra những yêu cầu vô lý và thiếu rõ ràng về hình bóng của một thỏa thuận hợp tình hợp lý.

Một số quan chức châu Âu bày tỏ sự lạc quan thận trọng rằng bản điều khoản trình lên chính quyền Mỹ vào đầu tuần trước sẽ thể hiện mức độ tiến triển cụ thể, qua đó giúp xoa dịu thất vọng từ Nhà Trắng.

Hôm 25/5, Nhà Trắng đồng ý hoãn áp 50% thuế với hàng nhập khẩu từ EU đến ngày 9/7. Ảnh: Reuters.

Tuy nhiên, đề xuất này khác biệt đáng kể so với danh sách ưu tiên Mỹ đưa ra trước đó. Nội dung đề xuất và những khác biệt này dự kiến là cơ sở cho cuộc gọi ngày 23/5 giữa Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer và Ủy viên thương mại EU Maros Sefcovic. Và rồi, ông Trump nêu ý kiến lên Truth Social, chỉ 4 giờ trước cuộc gọi.

"Các cuộc thảo luận giữa chúng ta với họ sẽ chẳng đi đến đâu!", ông viết. "Do đó, tôi đề xuất áp trực tiếp thuế quan 50% với Liên minh châu Âu, bắt đầu từ ngày 1/6/2025".

Ngay sau động thái leo thang căng thẳng của ông Trump, Nhà Trắng không đưa ra lời giải thích công khai hay thông tin chi tiết. Thị trường lao dốc khi nhận ra lệnh đình chiến thuế quan sẽ bị rút ngắn so với tuyên bố trước đó. Niềm tin này được củng cố khi ông Trump phát biểu sau đó vào buổi chiều tại Phòng Bầu dục và không tỏ ý định nhượng bộ.

Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent là người đưa ra những manh mối đầu tiên về ý định của ông Trump. "Tổng thống cho rằng các đề xuất từ EU không có cùng chất lượng với những gì chúng tôi chứng kiến ở các đối tác thương mại quan trọng khác", ông Bessent nói. "Tôi hy định điều này sẽ thúc đẩy EU làm việc nhanh chóng và hiệu quả hơn".

Tuyên bố này phần nào trả lời cho cuộc tranh luận không hồi kết suốt nhiều tháng qua: Liệu lời đe dọa áp thuế từ ông Trump là chiến thuật đàm phán hay thực sự sẽ trở thành chính sách? Theo nhiều cố vấn, không có lời giải chính xác vì còn phụ thuộc nhiều yếu tố, một phần vì đôi khi ông Trump không thể tự quyết mọi chuyện.

Vấn đề của EU

Ông Bessent vừa trở về Mỹ sau khi họp G7 tại Canada khi ông Trump đưa ra tuyên bố trên mạng xã hội. Nhiều nguồn tin cho hay trong cuộc họp với các đối tác châu Âu, ông Bessent không đề cập tới bất cứ thông tin nào hay đưa ra dấu hiệu về việc ông Trump sắp hành động.

Một quan chức châu Âu cho biết vai trò và cách tiếp cận của ông Bessent trong cuộc họp với các quan chức tài chính - những người bất an trước chiến lược thuế quan của Nhà Trắng - là “hiệu quả và được đón nhận rất tích cực”. Nhóm đã tìm cách thống nhất bản thông cáo cuối cùng, dù vẫn còn những nghi ngờ dai dẳng bắt nguồn từ chính các biện pháp thuế quan của ông Trump.

Trong khi đó, ông Bessent giữ thái độ kín đáo trước công chúng trong suốt các cuộc họp và không tổ chức họp báo. "Cuộc trao đổi ở Canada rất ổn”, ông nói. "Vấn đề là ở phần chuẩn bị trước đó”.

Vị chính trị gia từng đề cập tới vấn đề khiến phái đoàn Mỹ thất vọng trong những tuần gần đây: “Họ có vấn đề trong hành động tập thể. 27 quốc gia, mỗi nước lại có nhu cầu khác nhau”.

Các quan chức Mỹ phàn nàn về tốc độ đàm phán thương mại của EU. Ảnh: Reuters.

Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia Mỹ Kevin Hassett cho biết trong số 18 cuộc đàm phán thương mại song phương được tiến hành trong thời gian tạm hoãn thuế đối ứng, EU "là phần khó xử lý nhất". “Họ không thể thống nhất được quan điểm”, ông Hassett nói. “Đàm phán với họ rất khó khăn”.

Tuy nhiên, ông Hassett nhấn mạnh ông Trump có mối quan hệ chặt chẽ với Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen, người đóng vai trò quan trọng trong quyết định hoãn mức thuế 50% đến ngày 9/7 của Nhà Trắng. Bà von der Leyen cam kết hành động "nhanh chóng và quyết đoán" nhưng nói rõ EU cần thêm thời gian.

Ông Sefcovic đã gọi điện cho ông Lutnick và ông Greer vào hôm 26/5, khẳng định EU "vẫn cam kết nỗ lực mang tính xây dựng và tập trung" hướng tới một thỏa thuận.

Trong khi đó, ông Trump ca ngợi hướng "tích cực" của các cuộc đàm phán, nhưng không quên gợi ý về lợi thế của bản thân: “Tôi rất hài lòng với mức thuế 50% dành cho Liên minh châu Âu, đặc biệt vì họ đã ‘lề mề’ (nói nhẹ nhàng là vậy!) trong đàm phán với chúng ta. Hãy nhớ, tôi có quyền ‘TỰ ĐẶT RA MỘT THỎA THUẬN’ thương mại nếu chúng ta không thể đạt được hoặc bị đối xử bất công”.

Trí Ân