Bí ẩn hệ thống chữ viết lâu đời nhất thế giới

Một ví dụ về con dấu hình trụ (bên trái) bên cạnh thiết kế của nó trên một tấm đất sét (bên phải). Một nghiên cứu mới cho thấy rằng các ký hiệu trên những con dấu này là tiền thân của chữ tượng hình nguyên thủy. (Ảnh: Franck Raux, Bảo tàng Louvre, Pháp)

Phát hiện này củng cố một ý tưởng được đề xuất trong nghiên cứu trước đó: chữ viết tượng hình - được phát triển ở Lưỡng Hà vào khoảng năm 3100 trước Công nguyên và được cho là hệ thống chữ viết sớm nhất - một phần có nguồn gốc từ các phương pháp kế toán để theo dõi quá trình sản xuất, lưu trữ và vận chuyển các mặt hàng như vậy.

Theo các nhà nghiên cứu, một số ký hiệu khắc trên "con dấu hình trụ" bằng đá đã được phát triển thành các ký hiệu được sử dụng trong "chữ tượng hình nguyên thủy", một phiên bản đầu tiên của chữ viết tượng hình được sử dụng ở miền nam Lưỡng Hà, nay là miền nam Iraq. Các nhà nghiên cứu đã báo cáo những phát hiện của họ trong một nghiên cứu vừa được công bố trên tạp chí Antiquity.

Những con dấu hình trụ đã được sử dụng trong hàng thiên niên kỷ trên khắp Lưỡng Hà, nơi chúng được lăn trên các tấm đất sét để in họa tiết lên đó — thường là để xác minh một giao dịch hoặc sau đó là một lá thư. Một số con dấu được kiểm tra trong nghiên cứu mới có niên đại khoảng 4400 TCN — hơn 1.000 năm trước khi chữ viết phát triển.

"Chúng tôi tập trung vào hình ảnh con dấu có nguồn gốc trước khi chữ viết được phát minh, trong khi vẫn tiếp tục phát triển vào thời kỳ tiền chữ viết", đồng tác giả nghiên cứu Kathryn Kelley và Mattia Cartolano, cả hai đều là nhà nghiên cứu tại Khoa Ngữ văn cổ điển và Nghiên cứu tiếng Ý tại Đại học Bologna, cho biết.

Công trình của nhóm nghiên cứu đã xác định các họa tiết con dấu liên quan đến việc vận chuyển lọ và vải giữa các thành phố Lưỡng Hà khác nhau, có thể liên quan đến các tổ chức đền thờ. Các nhà nghiên cứu cho rằng, các họa tiết này đã trở thành các ký hiệu tượng hình nguyên thủy trong các văn bản đầu tiên về thương mại nông sản và hàng dệt may.

Theo các tác giả, phát hiện này, mặc dù vẫn còn nhiều người hoài nghi, cho thấy tính liên tục giữa các con dấu "tiền chữ viết" và chữ viết ban đầu.

"Điều này chứng minh rằng các họa tiết trên con dấu hình trụ có liên quan trực tiếp đến sự phát triển của chữ viết ở miền nam Iraq và cho thấy ý nghĩa được chuyển từ các họa tiết tiền chữ viết sang chữ viết như thế nào", họ cho biết.

Văn bản cổ nhất

Chữ viết tượng hình sử dụng bút stylus để tạo ra các dấu ấn hình nêm trên đất sét chưa nung. Những dấu ấn này tạo ra các dấu hiệu đại diện cho âm thanh để ghi lại ngôn ngữ nói. Đất sét có thể được sấy khô hoặc nung, bảo quản các dấu hiệu.

Chữ tượng hình được phát triển bởi nền văn minh Sumer sống ở các thành phố đầu tiên ở miền nam Lưỡng Hà từ khoảng năm 5500 đến năm 2300 trước Công nguyên, sau đó được kế thừa bởi Đế chế Akkad, có trụ sở tại thành phố Akkad.

Người Akkad đã áp dụng hệ thống chữ viết của người Sumer nhưng áp dụng vào ngôn ngữ của riêng họ — và chữ Akkad viết bằng chữ tượng hình đã trở thành ngôn ngữ viết phổ biến của Lưỡng Hà trong hơn 2.000 năm, trong suốt thời kỳ Babylon và Assyria sau đó .

Nghiên cứu mới này làm nổi bật một số họa tiết được nhìn thấy trên các con dấu hình trụ tiền chữ viết. Các tác giả cho rằng, những họa tiết này đã được phát triển thành các ký hiệu trong chữ viết tượng hình nguyên thủy được nhìn thấy trên các tấm đất sét 5.000 năm tuổi từ thành phố Uruk ở phía nam Lưỡng Hà. Chúng bao gồm các ký hiệu mô tả một tòa nhà, các cột làm từ sậy và vải tua rua trong một chiếc bình.

Các tác giả hy vọng công trình của họ sẽ giúp các học giả giải mã thêm nhiều ký hiệu chữ tượng hình nguyên thủy, cũng như cung cấp hiểu biết sâu sắc về ý nghĩa của một số họa tiết trên con dấu.

"Bước nhảy vọt về mặt khái niệm từ biểu tượng tiền viết sang chữ viết là một bước phát triển đáng kể trong công nghệ nhận thức của con người. Việc phát minh ra chữ viết đánh dấu sự chuyển đổi giữa thời tiền sử và lịch sử, và những phát hiện của nghiên cứu này thu hẹp khoảng cách này bằng cách minh họa cách một số hình ảnh tiền sử muộn được đưa vào một trong những hệ thống chữ viết được phát minh sớm nhất", đồng tác giả nghiên cứu Silvia Ferrara, giáo sư tại Khoa Ngữ văn cổ điển và Nghiên cứu tiếng Ý tại Đại học Bologna, cho biết.

Theo Live Science