Bị sa thải không được hưởng trợ cấp thất nghiệp là bất hợp lý

Người lao động mất việc làm thủ tục hưởng trợ cấp thất nghiệp. Ảnh: N.Dương.

Góp ý vào dự án Luật, nhiều đại biểu Quốc hội cho rằng quy định này cần xem xét kỹ, vì sẽ ảnh hưởng đến quyền lợi chính đáng của người lao động.

CẦN ĐẢM BẢO NGUYÊN TẮC CÓ ĐÓNG, CÓ HƯỞNG

Đại biểu Phạm Văn Hòa, đoàn tỉnh Đồng Tháp, đánh giá quy định như vậy là bất công đối với người lao động. Ví dụ trường hợp vi phạm pháp luật, bị đuổi việc, bị sa thải hoặc lý do khác trong doanh nghiệp, nhưng người lao động đã đóng bảo hiểm xã hội, đóng bảo hiểm thất nghiệp, thì tiền của họ đã đóng vào mà không cho hưởng là bất hợp lý.

“Những trường hợp này nếu không cho hưởng, người lao động thất nghiệp sẽ rất khó khăn vì không có chế độ trợ cấp. Tôi đề nghị quy định có đóng có hưởng, dù bất cứ trường hợp nào”, đại biểu Phạm Văn Hòa nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân, đoàn tỉnh Bình Dương, cho rằng trên thực tế nhiều trường hợp người lao động đóng đầy đủ bảo hiểm thất nghiệp nhưng không thể hưởng vì lý do bất khả kháng, phải đơn phương chấm dứt hợp đồng mà không thể báo trước theo quy định. Hoặc đôi khi người lao động vi phạm kỷ luật không hoàn toàn xuất phát từ lỗi cá nhân, mà từ áp lực hoặc nhiều điều kiện làm việc bất công, dẫn đến mất cân bằng quyền lợi.

Do đó, đại biểu kiến nghị Ban soạn thảo cần xem xét, quy định về điều kiện hưởng bảo hiểm thất nghiệp đảm bảo theo nguyên tắc có đóng, có hưởng nhằm cân bằng, hài hòa quyền lợi của người lao động khi thất nghiệp, nhất là trong các trường hợp bất khả kháng.

Kèm theo đó, người lao động phải chứng minh được lý do chính đáng khi đơn phương chấm dứt hợp đồng hoặc vi phạm quy định. Đồng thời, áp dụng các biện pháp kiểm tra, xác minh, thay vì cấm đoán hoàn toàn. Chỉ nên loại trừ hưởng trợ cấp thất nghiệp đối với các trường hợp có hành vi vi phạm nghiêm trọng gây thiệt hại lớn cho doanh nghiệp.

Về vấn đề này, đại biểu Đặng Thị Bảo Trinh, đoàn tỉnh Quảng Nam đề nghị cần cho phép người lao động được hưởng trợ cấp thất nghiệp khi có đầy đủ bằng chứng về việc bị từ chối việc làm, vì lý do đã bị sa thải, buộc thôi việc ở doanh nghiệp, đơn vị trước đó.

“Thực tế, người lao động bị sa thải rất khó tìm việc làm mới, do người sử dụng lao động mới coi sa thải như một lý lịch không tốt để từ chối họ vào làm việc. Bên cạnh đó, cần có quy định hoặc cơ chế kiểm soát phù hợp, để tránh phân biệt đối xử trong tuyển dụng lao động liên quan đến vấn đề người lao động đã bị sa thải, buộc thôi việc trước đó”, đại biểu Đặng Thị Bảo Trinh góp ý.

Lao động thất nghiệp tìm kiếm việc làm. Ảnh: N.Dương.

Đại biểu Nguyễn Thị Hà, đoàn Bắc Ninh, cũng cho rằng quy định như dự thảo Luật vô hình chung tước bỏ quyền lợi của những lao động đã thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đóng góp vào Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp, và đi ngược với nguyên tắc đóng - hưởng của bảo hiểm xã hội.

“Quyền hưởng bảo hiểm thất nghiệp là sự đảm bảo khi người lao động mất việc làm, giúp họ ổn định cuộc sống trong thời gian chuyển tiếp sang công việc mới. Nếu quy định này không được điều chỉnh thì một bộ phận lao động sẽ chịu thiệt thòi, đặc biệt là những người đã đóng bảo hiểm đầy đủ nhưng lại không được hưởng những lợi ích thiết yếu khi gặp khó khăn”, đại biểu Nguyễn Thị Hà nêu quan điểm.

Do vậy, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc bỏ quy định trên trong dự thảo Luật, để đảm bảo quyền lợi chính đáng của người lao động. Điều này sẽ duy trì tính công bằng, minh bạch trong chính sách bảo hiểm thất nghiệp, đồng thời củng cố niềm tin của người lao động với hệ thống an sinh xã hội.

CÂN NHẮC QUY ĐỊNH ĐÓNG BẢO HIỂM THẤT NGHIỆP TRÊN 144 THÁNG KHÔNG ĐƯỢC BẢO LƯU

Liên quan đến quyền lợi bảo hiểm thất nghiệp, các đại biểu cũng còn nhiều băn khoăn về quy định thời gian đóng bảo hiểm thất nghiệp trên 144 tháng không được bảo lưu, để tính hưởng trợ cấp thất nghiệp cho lần tiếp theo (Điều 60 dự thảo Luật).

Đại biểu Nguyễn Thị Như Ý, đoàn tỉnh Đồng Nai, đánh giá việc này không đảm bảo công bằng theo nguyên tắc có đóng, có hưởng. Vì vậy, đại biểu đề nghị đối với những trường hợp đóng bảo hiểm thất nghiệp trên 144 tháng cần được bảo lưu, để bảo đảm quyền lợi cho những lần hưởng trợ cấp thất nghiệp tiếp theo nếu có.

Bên cạnh đó, Luật Bảo hiểm xã hội 2024 đã được thông qua, có hiệu lực từ ngày 1/7/2025 quy định về điều kiện hưởng lương hưu là 15 năm. Nên trong trường hợp này, người lao động tham gia 144 tháng, nghỉ hưởng bảo hiểm thất nghiệp và hưởng bảo hiểm xã hội một lần, sau đó quay trở lại thị trường lao động thì vẫn bảo đảm điều kiện nghỉ hưởng lương hưu, có thể dễ dẫn đến làn sóng nghỉ việc.

Còn theo đại biểu Nguyễn Thị Hà, đoàn Bắc Ninh, quy định như vậy sẽ tiềm ẩn nhiều hệ lụy, vừa gây thiệt thòi cho người lao động, vừa làm suy yếu chính sách an sinh xã hội.

“Người lao động khi đạt ngưỡng 144 tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp có thể chọn nghỉ việc để không lãng phí quyền lợi, dẫn đến tình trạng làm đủ rồi nghỉ, làm suy giảm tính ổn định của thị trường lao động, gây mất mát nguồn nhân lực có kinh nghiệm và ảnh hưởng đến doanh nghiệp”, đại biểu lo ngại.

Lao động làm thủ tục hưởng trợ cấp thất nghiệp tại Hà Nội. Ảnh: N.Dương.

Đồng thời, với quy định này cũng sẽ có nguy cơ khuyến khích rút bảo hiểm xã hội một lần, khi người lao động không còn động lực để gắn bó với hệ thống bảo hiểm lâu dài.

Ngoài ra, tình trạng nghỉ việc giả giữa người lao động và doanh nghiệp để trục lợi chính sách trợ cấp thất nghiệp cũng có thể gia tăng, dẫn đến thất thoát quỹ và mất cân đối nguồn lực, làm tổn hại tới quyền lợi của những người thực sự cần trợ cấp.

Góp ý thêm, đại biểu Chamaleá Thị Thủy, đoàn tỉnh Ninh Thuận cũng kiến nghị cơ quan soạn thảo cần rà soát, nghiên cứu lại, vì quy định như dự thảo luật sẽ gây thiệt thòi cho người có thời gian đóng bảo hiểm thất nghiệp dài hơn 144 tháng.

Theo đại biểu, nên điều chỉnh theo hướng người lao động được hưởng bảo hiểm thất nghiệp tương đương với thời gian đã đóng. Nghĩa là, đóng đủ 12 tháng thì được hưởng thêm 1 tháng trợ cấp thất nghiệp.

Nếu vẫn giữ quy định là đóng đủ thêm 12 tháng thì được hưởng thêm một tháng trợ cấp thất nghiệp, nhưng tối đa không quá 12 tháng, thì cần quy định thời gian đóng bảo hiểm thất nghiệp trên 144 tháng sẽ được bảo lưu, để tính hưởng trợ cấp thất nghiệp cho lần tiếp theo.

Đại biểu nhấn mạnh quy định như vậy sẽ đảm bảo tối đa quyền lợi chính đáng của người đóng bảo hiểm thất nghiệp, là có đóng có hưởng một cách tương xứng. Đây cũng là một trong những vấn đề mà người lao động đang rất quan tâm, vì ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của họ, nhất là những người bị thất nghiệp và đang gặp khó khăn.

Nhật Dương