Biến gốm vỡ thành sản phẩm hữu ích

Chị Lê Hà Phương - quản lý không gian “Gốm sứ xanh”

Tạo vòng đời mới cho gốm vỡ

Nằm trong Trung tâm tinh hoa Làng nghề Việt, Bát Tràng (huyện Gia Lâm, Hà Nội), không gian Gốm sứ xanh gây ấn tượng với các sản phẩm gốm tái chế. Tại đây, những mảnh gốm phế liệu được chị Lê Hà Phương và các cộng sự miệt mài lắp ghép.

Theo chị Hà Phương, để làm ra sản phẩm từ phế liệu gốm sứ phải trải qua nhiều công đoạn như: thu gom, vận chuyển, đập tạo hình, mài mòn, rửa, phơi khô, phân loại, vẽ… Các công đoạn này đều được làm thủ công nên mất rất nhiều thời gian.

"Chẳng hạn như đập gốm, chúng tôi phải dùng búa đập, sau đó từng chút một để tạo ra các hình dạng như ý. Chúng tôi thực hiện công đoạn đập và cắt tỉa gốm hoàn toàn bằng tay. Vì gốm là vật liệu dễ vỡ, nên việc này không hề dễ dàng, chỉ lỡ tay một chút là mảnh gốm sẽ bị vỡ vụn. Ở đây, chúng tôi thường tổ chức các buổi workshop trải nghiệm dành cho học sinh. Mỗi buổi như vậy cần đến vài nghìn mảnh", chị Hà Phương cho biết.

Chia sẻ về ý tưởng tái chế gốm vỡ, chị Hà Phương cho biết, chị luôn muốn làm điều gì đó để chung tay với cộng đồng giải quyết vấn đề rác thải. Chị đã tham gia nhiều cộng đồng tái chế. Có một lần, chị thử làm một bức tranh từ những mảnh đĩa vỡ, các con của chị cũng thích thú khi làm cùng với mẹ.

Khi làm xong bức tranh đó, chị chợt nhận ra những mảnh gốm vỡ hoàn toàn có thể được tái sinh. Năm 2023, chị Hà Phương cùng một người bạn tới Làng gốm Bát Tràng tham quan. Khi tới Bát Tràng, chị Hà Phương thấy dù làng gốm đã khang trang hơn nhưng trước mỗi gian hàng, nhà lò vẫn có nhiều phế liệu gốm sứ lỗi, vỡ hỏng.

Khi được hỏi, người dân trong làng cho biết, những phế liệu này được thu gom như rác thải sinh hoạt, nếu nhiều quá thì được đóng thành bao, thuê người tới chở và vứt đi.

Từ sản phẩm gốm tái chế, chúng tôi mong muốn khuyến khích cộng đồng phân loại rác tại nguồn, coi đó là trách nhiệm của cộng đồng, toàn xã hội. Và tham gia tái chế nghĩa là bạn đang góp sức bảo vệ môi trường, bảo vệ cho cuộc sống của chính bạn”.

Lê Hà Phương, quản lý không gian “Gốm sứ xanh”

Trước những điều mắt thấy tai nghe đó, chị Hà Phương trăn trở về đống rác gốm khổng lồ ấy. "Sau đó, chúng tôi có cơ hội gặp nghệ nhân Hà Thị Vinh, người sáng lập Trung tâm Tinh hoa Làng nghề Việt.

Và thật bất ngờ, khi chúng tôi đưa ra ý tưởng về tái chế gốm sứ, nghệ nhân Hà Thị Vinh rất ủng hộ. Thế là chúng tôi đã đi thu gom mảnh vỡ rồi làm sản phẩm mẫu. "Gốm sứ xanh" đã ra đời như vậy", Hà Phương chia sẻ.

Nằm trong Trung tâm tinh hoa Làng nghề Việt, Bát Tràng (huyện Gia Lâm, Hà Nội), không gian Gốm sứ xanh gây ấn tượng với các sản phẩm gốm tái chế.

Hành trình gian nan

Tuy nhiên, khi bắt tay vào công việc lại không đơn giản, bởi việc thu gom phế liệu gốm sứ với Hà Phương và các cộng sự ban đầu thực sự rất khó khăn. Các chị phải đi tới từng nhà trong làng nghề để thu gom phế liệu.

Có gốm rồi, việc vận chuyển cũng là "bài toán" khó bởi vật liệu gốm sứ rất nặng và sắc cạnh. Những trưa nắng mồ hôi mướt mải, các chị phải bê, khiêng từng tải gốm mang về kho, rồi dùng búa đập đẽo.

Sau này, khi "Gốm sứ xanh" được nhiều người biết đến, các hộ có mảnh gốm phế liệu đã chủ động mang đến, công đoạn thu gom mới bớt khó khăn hơn.

Hiện nay, không gian "Gốm sứ xanh" nằm trong khuôn viên Bảo tàng Gốm sứ Bát Tràng, là nơi trưng bày và bán các sản phẩm nghệ thuật làm từ phế liệu gốm sứ, hoàn toàn thủ công. Nơi đây tổ chức các hoạt động trải nghiệm, du khách có thể tự mình làm ra các sản phẩm từ phế liệu gốm, sứ, từ đó nâng cao ý thức về bảo vệ môi trường.

Chị Hà Phương và nhóm cũng tổ chức các tour trải nghiệm cho du khách ở mọi lứa tuổi, từ trẻ em tới người lớn, du khách trong nước cũng như quốc tế để cùng nhau chia sẻ các ý tưởng về Môi trường - Nghệ thuật - Văn hóa và Giáo dục.

An Khê