Biên soạn bộ SGK thống nhất nên tận dụng tối đa nguồn lực đã có, mang tính kế thừa

Tại phiên thảo luận tổ chiều 22/10 về các dự án luật sửa đổi Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học và Luật Giáo dục nghề nghiệp, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết đề án xây dựng một bộ sách giáo khoa thống nhất đang được hoàn thiện và Bộ sẽ xin ý kiến Tổng Bí thư, trình Thủ tướng phê duyệt trong tháng 11.

Lãnh đạo một số cơ sở giáo dục phổ thông nhất trí cao với chủ trương, đồng thời đưa ra các đề xuất để việc triển khai được hiệu quả.

Sử dụng một bộ sách giáo khoa thống nhất mang lại nhiều thuận lợi

Chia sẻ về nội dung này, thầy Dương Văn Trai - Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Đào Duy Từ (phường Đồng Hới, tỉnh Quảng Trị) bày tỏ, tinh thần của chương trình giáo dục phổ thông 2018 là “một chương trình, nhiều bộ sách” cho phép sự linh hoạt trong giảng dạy. Tuy nhiên, nhiều bộ sách giáo khoa sẽ không tránh khỏi độ vênh nhất định về mặt kiến thức và gây khó khăn khi ra đề, kiểm tra, đánh giá học sinh.

Bởi vậy, khi có một bộ sách giáo khoa chung sẽ giải quyết được nhiều bất cập. Trước hết, chấm dứt tình trạng lộn xộn và tiêu cực trong việc lựa chọn sách. Bộ sách thống nhất sẽ loại bỏ những áp lực này, giúp ngành giáo dục tập trung vào việc nâng cao chất lượng chuyên môn.

Khi có một bộ sách duy nhất, quá trình phát hành sẽ thuận lợi hơn, chỉ cần tính toán số lượng và đưa xuống các tỉnh, thành phố. Điều này cũng giảm đáng kể chi phí cho xã hội.

Về mặt kinh tế, lợi ích của việc này là rất lớn. Với hàng chục triệu học sinh, việc in và phát hành nhiều bộ sách giáo khoa mỗi năm gây ra sự lãng phí không cần thiết. Khi Nhà nước in và cung cấp sách miễn phí, học sinh có thể mượn sách để học và lưu giữ lại.

"Thực hiện một bộ sách giáo khoa thống nhất không làm mất đi tính linh hoạt hay sáng tạo trong giáo dục, quan trọng nhất là ở phương pháp giảng dạy. Thay vì chỉ truyền thụ kiến thức một chiều, giáo viên cần chuyển sang vai trò là người gợi mở, đặt câu hỏi để học sinh tự tìm tòi và khám phá.

Chương trình là pháp lệnh, còn sách giáo khoa chỉ là một trong số nhiều tài liệu tham khảo, nhất là trong bối cảnh thời đại 4.0, học sinh có thể dễ dàng tiếp cận với vô vàn nguồn thông tin trên internet, từ đó mở rộng kiến thức và phát triển tư duy một cách chủ động" - thầy Trai khẳng định.

Thầy Dương Văn Trai - Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Đào Duy Từ (phường Đồng Hới, tỉnh Quảng Trị). Ảnh: NVCC.

Cùng quan điểm, thầy Hà Văn Hải - Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Mỹ Tho (xã Phong Doanh, tỉnh Ninh Bình) bày tỏ: “Tôi hoàn toàn nhất trí với chủ trương sử dụng thống nhất một bộ sách giáo khoa. Điều này sẽ mang lại nhiều thuận lợi cho nhà trường và học sinh. Trong công tác quản lý sẽ đảm bảo công bằng, thống nhất, tránh những tiêu cực không đáng có khi lựa chọn sách giáo khoa. Bên cạnh đó, cha mẹ học sinh cũng dễ dàng hơn trong việc chuẩn bị sách giáo khoa cho con em.

Đồng thời, học sinh được tiếp cận hệ thống kiến thức đồng nhất. Sự liên kết chặt chẽ giữa các cấp học, môn học không chỉ giúp các em củng cố nền tảng tri thức mà còn tránh vướng mắc cho việc chuyển trường, học tập liên thông hay ôn luyện thi cử sau này".

Thầy Hải cũng đặc biệt nhấn mạnh đến mục tiêu cung cấp miễn phí sách giáo khoa vào năm 2030. Khi sách giáo khoa trở thành tài sản công, do nhà trường quản lý và bổ sung hàng năm theo tình trạng sử dụng sẽ tiết kiệm được nguồn ngân sách lớn thay vì mỗi năm in sách mới cho hàng chục triệu học sinh.

Ảnh minh họa: Website Trường Trung học phổ thông Mỹ Tho (xã Phong Doanh, tỉnh Ninh Bình).

Tận dụng nguồn lực đã có để xây dựng bộ sách giáo khoa mới

Để có một bộ sách giáo khoa chất lượng nhất, theo thầy Dương Văn Trai: "Bộ Giáo dục và Đào tạo nên thành lập hội đồng chuyên môn bao gồm tác giả của các bộ sách hiện tại đến trình bày và bảo vệ quan điểm về ưu điểm của từng cuốn.

Từ đó, chắt lọc và chọn lấy những nội dung, cách thể hiện ưu việt nhất từ các bộ sách đó để tổng hợp thành một bộ sách giáo khoa hoàn chỉnh. Cách làm này tận dụng tối đa nguồn lực đã được đầu tư, tránh lãng phí tiền bạc và thời gian, đồng thời bảo đảm chất lượng khoa học và tính kế thừa ưu việt của bộ sách mới.

Để giữ gìn sách giáo khoa và tránh lãng phí, tôi cho rằng cần tách riêng phần lý thuyết với phần thực hành, bài tập. Phần lý thuyết nên được in ấn bền hơn, nhiều màu sắc, nội dung bài học tăng cường thiết kế sơ đồ tư duy để học sinh nhớ lâu kiến thức và để có thể sử dụng lâu dài. Trong khi đó, phần bài tập có thể in riêng để học sinh viết và thay mới hàng năm.

Nhà nước sẽ chịu trách nhiệm in sách và cung cấp về các tỉnh, thành phố. Trường học sau đó sẽ quản lý và lưu trữ sách tại thư viện, cho học sinh mượn để sử dụng. Điều này không chỉ giúp tiết kiệm mà còn giáo dục học sinh ý thức gìn giữ, bảo vệ tài sản chung.

Trong tương lai, sách giáo khoa điện tử có thể giải quyết nhiều vấn đề, từ gánh nặng sách vở cho học sinh đến việc mất sách do thiên tai, lũ lụt. Trong tương lai, Nhà nước cần đầu tư hoàn thiện hạ tầng công nghệ ở thư viện từng trường để giúp tất cả học sinh đều có cơ hội tiếp cận với học liệu số hiện đại, tối ưu hóa việc học và giảm gánh nặng cho người học và gia đình".

Liên quan đến việc triển khai cụ thể, thầy Hà Văn Hải cho rằng, để thực hiện hiệu quả việc cung cấp một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc từ năm học 2026-2027 không nhất thiết phải biên soạn một bộ sách hoàn toàn mới.

Thay vào đó, nên chọn một bộ sách hiện có, những điểm chưa hoàn thiện của bộ sách này có thể được hiệu chỉnh, bổ sung, cải tiến một cách khoa học, hợp lý. Cách làm trên vừa tiết kiệm thời gian, công sức, nguồn lực, vừa giảm thiểu rủi ro về chất lượng so với việc vội vàng xây dựng một bộ sách mới trong thời gian ngắn.

Được biết, tại Trường Trung học phổ thông Mỹ Tho, bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam hiện đang được sử dụng phổ biến và nhận được nhiều đánh giá tích cực từ giáo viên.

Các thầy cô nhận xét rằng, nội dung sách được biên soạn công phu, cách thiết kế khoa học, hình ảnh minh họa sinh động, hỗ trợ tốt cho việc tự học và tương tác giữa giáo viên, học sinh, khuyến khích tư duy phản biện và liên hệ thực tế, phù hợp với định hướng đổi mới giáo dục hiện nay.

Để phát huy tối đa hiệu quả của bộ sách, giáo viên nhà trường không ngừng đổi mới phương pháp giảng dạy. Các bài giảng điện tử được ứng dụng rộng rãi, kết hợp chặt chẽ với sách giáo khoa in, học liệu giấy.

Song song với đó, Ban Giám hiệu Trường Trung học phổ thông Mỹ Tho cũng thường xuyên phát động các phong trào thi đua dạy tốt - học tốt, tổ chức sinh hoạt chuyên môn định kỳ, dự giờ thăm lớp, kiểm tra hồ sơ giảng dạy, đánh giá năng lực sư phạm của giáo viên. Tất cả các hoạt động này đều hướng đến mục tiêu chung là không ngừng nâng cao chất lượng giảng dạy.

Hồng Linh