Bình đẳng giới đang chững lại

Việt Nam là quốc gia đạt được những tiến bộ đáng kể trong bình đẳng giới.

Bởi vậy, trong thông điệp của mình, ông Pio Smith kêu gọi hành động khẩn cấp để bảo vệ những thành tựu đạt được trong bình đẳng giới, mở rộng tiếp cận dịch vụ sức khỏe sinh sản và tình dục, chấm dứt bạo lực trên cơ sở giới và thúc đẩy vai trò lãnh đạo của phụ nữ, đảm bảo rằng tiến bộ không chỉ được duy trì mà còn được đẩy nhanh vì các thế hệ tương lai.

Dẫn lại thông điệp từ Tuyên bố và Cương lĩnh Hành động Bắc Kinh được thông qua tại Hội nghị Thế giới về Phụ nữ lần thứ tư năm 1995 về bình đẳng giới và quyền của phụ nữ, ông Smith nhắc lại việc từ 30 năm trước, thế giới đã cam kết: Bình đẳng giới cho tất cả mọi người.

Điều này đã đặt ra một chương trình đầy tham vọng, kêu gọi các chính phủ tăng tốc tiến trình thực hiện. Nhất là đặc biệt quan trọng đối với khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, nơi có hơn một nửa số phụ nữ và trẻ em gái trên thế giới. Sau hàng thập kỷ vận động và đầu tư đã mang lại những tiến bộ rõ rệt – nhiều phụ nữ giờ đây đã mang những vai trò lãnh đạo chủ chốt, các chính sách pháp luật bảo vệ phụ nữ được củng cố và khả năng tiếp cận dịch vụ y tế, giáo dục được cải thiện.

“Nhưng trong bối cảnh hiện nay, những thành quả khó khăn mới thực hiện được này lại đang dần bị mất đi.” - ông Pio Smith nhận định. Và đặc biệt cho rằng: “Bình đẳng giới không chỉ đang chững lại mà còn bị đảo ngược. Quyền sinh sản bị hạn chế. Bạo lực trên cơ sở giới gia tăng. Sự tham gia của phụ nữ trong bộ máy chính trị đang đình trệ, thậm chí suy giảm ở một số nơi. Bất ổn kinh tế, xung đột và thảm họa khí hậu càng làm trầm trọng thêm bất bình đẳng, đẩy phụ nữ và trẻ em gái vào tình trạng dễ bị tổn thương hơn bao giờ hết.”

Câu chuyện của Maya

Theo số liệu của UNFPA Khu vực Châu Á – Thái Bình Dương, hiện nay, tỷ lệ tử vong mẹ, vốn đã giảm trước đây, nay đang đình trệ. Ở một số quốc gia, chưa đến 30% phụ nữ có thể tiếp cận biện pháp tránh thai. Ở khu vực Thái Bình Dương, cứ hai phụ nữ thì có một người từng trải qua bạo lực từ bạn đời. Biến đổi khí hậu đang làm trầm trọng thêm bất bình đẳng, buộc các gia đình phải di dời và đẩy phụ nữ vào nguy cơ bị bóc lột và lạm dụng. Phụ nữ và trẻ em trong khu vực có nguy cơ tử vong trong thảm họa cao hơn 14 lần so với nam giới. Tại Afghanistan, cứ mỗi hai giờ lại có một phụ nữ tử vong do các biến chứng thai kỳ có thể phòng ngừa được, khiến đây trở thành một trong những quốc gia nguy hiểm nhất thế giới để sinh con.

Cũng theo số liệu do cơ quan này cung cấp, chưa đến một phần tư thanh niên chưa kết hôn, có quan hệ tình dục ở khu vực này sử dụng biện pháp tránh thai, khiến họ dễ mang thai ngoài ý muốn, kết hôn sớm và bị hạn chế các cơ hội trong cuộc sống. Maya, một cô gái 16 tuổi ở vùng nông thôn Nepal là ví dụ. Cô bé mơ ước trở thành bác sĩ, nhưng tương lai dần vuột khỏi tầm tay. Bị buộc phải nghỉ học để giúp việc nhà và chịu áp lực kết hôn sớm, những lựa chọn của Maya đã bị tước đoạt. “Câu chuyện của cô phản ánh thực tế của hàng triệu trẻ em gái trong khu vực, nơi đói nghèo, phân biệt đối xử và những định kiến có hại cướp đi cơ hội của các em.” – thông điệp của Pio Smith nhấn mạnh.

Cũng theo số liệu do UNFPA khu vực Châu Á – Thái Bình Dương cung cấp thì Nam Á hiện có khoảng 290 triệu cô dâu trẻ em - chiếm 45% tổng số trên toàn cầu. Với dân số già hóa nhanh chóng ở Châu Á - Thái Bình Dương, phụ nữ lớn tuổi – những người đã dành cả đời để chăm sóc người khác mà không có an toàn tài chính – đang đối mặt với nguy cơ nghèo đói, bị bỏ rơi và bạo hành cao hơn.

Hành động để bảo vệ thành quả đã đạt được

Theo ông Pio Smith, một tương lai bình đẳng giới phải đảm bảo nhân phẩm, an toàn và dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho phụ nữ ở mọi giai đoạn cuộc đời.

“Châu Á - Thái Bình Dương đang đứng trước ngã rẽ quan trọng. Chúng ta sẽ tiến về phía trước để đảm bảo bình đẳng và cơ hội cho tất cả phụ nữ và trẻ em gái? Hay chúng ta sẽ để những tiến bộ giành được trong hàng thập kỷ bị cuốn trôi? Hướng đi mà chúng ta chọn ngay bây giờ sẽ định hình tương lai của nhiều thế hệ!” – Giám đốc khu vực Châu Á – Thái Bình Dương của UNFPA đặt vấn đề.

Ông Pio Smith kêu gọi các chính phủ khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, nơi bất bình đẳng vẫn còn tồn tại sâu sắc, phải có chiến lược để tạo ra thay đổi thực sự. Các chính phủ cần ưu tiên đảm bảo tiếp cận phổ cập các dịch vụ sức khỏe sinh sản và tình dục. Mọi phụ nữ và trẻ em gái xứng đáng có quyền đưa ra quyết định sáng suốt về cơ thể và tương lai của họ. Không một phụ nữ nào phải tử vong khi sinh con – các ca tử vong mẹ có thể phòng ngừa cần phải chấm dứt. Chúng ta phải thực thi luật pháp mạnh mẽ hơn và xây dựng hệ thống hỗ trợ để chấm dứt bạo lực trên cơ sở giới. Điều này có nghĩa là áp dụng các quy định pháp luật, cung cấp dịch vụ hỗ trợ lấy người bị bạo lực làm trung tâm và thay đổi các định kiến tiêu cực khiến bạo lực tiếp diễn. Chúng ta cần tích cực thúc đẩy vai trò lãnh đạo của phụ nữ trong chính trị và các quyết định quan trọng.

Theo Pio Smith, nếu tiếp tục với tốc độ hiện tại, sẽ mất hàng thế kỷ để xóa bỏ khoảng cách giới. “Lịch sử đã chứng minh rằng khi một người phụ nữ có cơ hội phát triển, cô ấy không chỉ thay đổi cuộc đời mình mà còn lan tỏa sự thay đổi đến cả cộng đồng và quốc gia. Giữa bối cảnh thông tin sai lệch đe dọa quyền lợi của phụ nữ và trẻ em gái, chúng ta không được chùn bước.” – ông Pio Smith kêu gọi. Nhân ngày Quốc tế Phụ nữ năm nay, ông cũng cho rằng cần tái khẳng định cam kết mà thế giới đã đặt ra 30 năm trước. “Vì Maya, vì hàng triệu người vẫn bị tước đoạt quyền lợi của họ, vì các thế hệ tương lai. Tương lai mà chúng ta mong muốn – nơi không có bạo lực giới, nơi phụ nữ và trẻ em gái được tự do đưa ra quyết định, tiếp cận các cơ hội – vẫn nằm trong tầm tay. Nhưng chỉ khi chúng ta kiên quyết tiến về phía trước. Thời khắc hành động là ngay bây giờ. Hãy đảm bảo rằng chúng ta kiên định đứng về phía đúng đắn của lịch sử.” – Pio Smith khẳng định.

Ngọc Anh