Bổ sung chính sách phục hồi là chủ trương nhân văn

Tiếp tục Kỳ họp thứ Mười, sáng 23/10, Quốc hội thảo luận ở Tổ về dự án Luật Phá sản (sửa đổi) và Dự án Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi).

Các đại biểu tham dự phiên thảo luận ở Tổ 4 sáng 23/10. Ảnh: Hồ Long

Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú tham dự phiên thảo luận ở Tổ 4 (gồm Đoàn ĐBQH các tỉnh: Khánh Hòa, Lai Châu và Lào Cai).

Làm rõ tiêu chí phục hồi, phá sản

Cho ý kiến vào Dự án Luật Phá sản (sửa đổi), các đại biểu thảo luận ở Tổ 4 cơ bản tán thành với việc sửa đổi luật.

Theo Tờ trình của Tòa án Nhân dân Tối cao, có 2 quan điểm về tên gọi của luật. Quan điểm thứ nhất đề nghị giữ nguyên tên Luật Phá sản hiện hành; quan điểm thứ hai đề nghị đổi tên thành Luật Phục hồi, phá sản.

ĐBQH Nguyễn Hữu Toàn (Lai Châu) cho rằng, việc bổ sung nội dung mới về phục hồi trước khi phá sản là chủ trương “rất nhân văn”, một số nước cũng đã triển khai.

ĐBQH Nguyễn Hữu Toàn (Lai Châu) phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Đại biểu thông tin, trong Ủy ban Kinh tế và Tài chính cũng có hai luồng quan điểm: một bên đồng ý với sửa tên luật, một bên chưa đồng tình bởi còn lo lắng đến tính khả thi trong thực hiện.

Giải thích rõ hơn, đại biểu cho biết, dự thảo Luật chủ yếu quy định về trình tự thủ tục pháp lý khi doanh nghiệp, hợp tác xã lâm vào điều kiện khó khăn về thanh toán hoặc có nguy cơ mất khả năng thanh toán thì được làm thủ tục phục hồi, tức chủ yếu là làm thủ tục với cơ quan tố tụng, cơ quan tòa án.

Trên thực tế, để “cứu” một doanh nghiệp cần phải thực hiện các biện pháp kinh tế - tài chính, như đàm phán với chủ nợ để cơ cấu lại nợ, kể cả đàm phán bán nợ…

“Nếu chỉ đi làm các thủ tục thì liệu có giúp họ phục hồi hay không, bởi khi làm thủ tục thì phải nộp phí, tức phải bỏ thêm tiền ra và chịu sự giám sát của tòa án, cơ quan thi hành án, quản tài viên, doanh nghiệp quản lý và thanh lý tài sản?”. Đặt vấn đề như vậy, đại biểu cho rằng sẽ “rất khó” để giúp doanh nghiệp, hợp tác xã phục hồi.

Đại biểu Nguyễn Hữu Toàn đề nghị, Luật chỉ nên quy định mang tính nguyên tắc, còn văn bản dưới luật sẽ quy định cụ thể để bảo đảm tính khả thi, phù hợp với cuộc sống.

Cũng tán thành với việc dự thảo Luật đã mở rộng thêm phạm vi điều chỉnh, không chỉ quy định về việc xử lý phá sản mà còn bổ sung đầy đủ thủ tục phục hồi doanh nghiệp, hợp tác xã, ĐBQH Nguyễn Thị Lan Anh (Lào Cai) nhìn nhận, điều này thể hiện định hướng chính sách mới của Nhà nước là ưu tiên phục hồi trước phá sản.

ĐBQH Nguyễn Thị Lan Anh (Lào Cai) phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Cũng theo đại biểu, việc dành hẳn một chương quy định chi tiết về quy trình phục hồi, hỗ trợ về thuế, tín dụng, tài chính, đất đai và các biện pháp tái cấu trúc, dự thảo Luật đã chuyển trọng tâm từ “xử lý hậu quả” sang “phòng ngừa và cứu doanh nghiệp”.

Dẫn kinh nghiệm quốc tế, đại biểu cho biết, nhiều quốc gia cũng đã có chính sách phục hồi song hành với phá sản, như Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore…

“Việc đổi tên Luật Phá sản thành Luật Phục hồi, phá sản là để phù hợp và thể hiện rõ tinh thần cải cách và hướng tiếp cận mới, vừa bảo đảm tên gọi phản ánh đúng nội dung, mục tiêu và bản chất của đạo luật”, đại biểu Nguyễn Thị Lan Anh phát biểu.

Tuy nhiên, theo ĐBQH Lê Xuân Thân (Khánh Hòa), nên cân nhắc việc đổi tên luật là Luật Phục hồi, phá sản. Bởi lẽ, từ năm 1993, khi làm Luật Phá sản đầu tiên, trong thủ tục phá sản luôn có động tác là phục hồi.

ĐBQH Lê Xuân Thân (Khánh Hòa) phát biểu. Ảnh: Hồ Long

"Theo báo cáo thẩm tra, trong 10 năm qua chưa có đến 10 vụ phục hồi trước khi phá sản, tức tỷ lệ cực thấp", đại biểu thông tin.

Từ kinh nghiệm công tác tại tòa án, đại biểu Lê Xuân Thân cho rằng, một số doanh nghiệp chọn thủ tục giải thể thay vì phá sản, vì nhanh gọn hơn. Do đó, cần đánh giá vì sao trong bao nhiêu năm qua, thủ tục phá sản không thuận lợi cho doanh nghiệp, để từ đó nghiên cứu giảm bớt thủ tục, thuận lợi hơn trong triển khai.

"Nếu xác định thủ tục phục hồi là cần thiết, tách ra độc lập và thực hiện trước thủ tục phá sản thì cần làm rõ tiêu chí khi nào làm thủ tục phục hồi và khi nào làm thủ tục phá sản, để bảo đảm cho công tác thực thi", đại biểu Lê Xuân Thân đề nghị.

Quy định rõ để tránh trục lợi chính sách

Theo các đại biểu, vẫn có những lo ngại về lạm dụng, trục lợi chính sách phục hồi trước khi phá sản.

Để tránh tình trạng này, đại biểu Nguyễn Thị Lan Anh đề nghị bổ sung thêm quy định tại Khoản 1, Điều 3 dự thảo Luật là: “cấm mọi hành vi lạm dụng để nhằm trục lợi”.

Chính phủ cũng cần có quy định chi tiết trong trường hợp nào được xem là trục lợi, như: trốn nợ, chuyển tài sản, hoặc gây thiệt hại cho bên thứ ba… Khi đó, các cơ quan có thẩm quyền liên quan sẽ thuận lợi trong triển khai, xác định rõ doanh nghiệp nào có hành vi lợi dụng chính sách.

Đồng thời, dự thảo Luật cũng cần tính đến việc ưu tiên doanh nghiệp khi làm thủ tục phục hồi, xem doanh nghiệp nào trước, doanh nghiệp nào sau.

“Nếu phục hồi mà bảo đảm theo tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia thì có được xem xét ưu tiên không?”. Đặt vấn đề như vậy, đại biểu Nguyễn Thị Lan Anh đề nghị cần cân nhắc thêm.

“Không thanh toán được khoản nợ” là khoản nào?

Dự thảo Luật quy định: “Doanh nghiệp, hợp tác xã có nguy cơ mất khả năng thanh toán là doanh nghiệp, hợp tác xã không thanh toán được khoản nợ sẽ đến hạn trong 06 tháng hoặc khoản nợ đã đến hạn nhưng chưa quá 06 tháng.

Theo đại biểu Nguyễn Hữu Toàn, cần làm rõ “không thanh toán được khoản nợ” là khoản nợ nào? Bởi lẽ, thực tế doanh nghiệp, hợp tác xã có nhiều khoản nợ, như nợ ngân hàng, nợ trái phiếu doanh nghiệp nếu phát hành trái phiếu riêng lẻ, nợ thuế, nợ bảo hiểm, nợ/chậm lương… Do đó, phải xác định rõ khoản nợ để thuận lợi trong triển khai.

Cũng theo dự thảo, “doanh nghiệp, hợp tác xã mất khả năng thanh toán là doanh nghiệp, hợp tác xã không thực hiện nghĩa vụ thanh toán khoản nợ sau thời hạn 06 tháng kể từ ngày đến hạn thanh toán”.

Đại biểu Nguyễn Hữu Toàn cho biết, theo phân loại của Ngân hàng Nhà nước, có 5 nhóm nợ. Trong đó, nợ mất khả năng thanh toán (nhóm 5) là nợ mà chưa thanh toán trong vòng trên 360 ngày; nợ có nguy cơ cao mất khả năng thanh toán (nhóm 4) trong vòng 180 – 360 ngày. Như vậy, dự thảo quy định thời hạn 6 tháng có thể là phù hợp, song phải phân định nợ không thanh toán với quy mô bao nhiêu, là dù chỉ một đồng hay tất cả số tiền?

Tuy nhiên, ĐBQH Lê Hữu Trí (Khánh Hòa) không tán thành với thời hạn 6 tháng theo dự thảo Luật, vì cho rằng, khoảng thời gian này là quá ngắn, không đủ để xác định doanh nghiệp, hợp tác xã mất khả năng thanh toán.

ĐBQH Lê Hữu Trí (Khánh Hòa) phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Đại biểu đề nghị cần bổ sung, điều chỉnh theo hướng: căn cứ vào kết quả phân loại nợ của Ngân hàng Nhà nước với các khoản nợ vay, lấy thời gian là 1 năm để các doanh nghiệp, hợp tác xã xác định nguồn tiền trả nợ, nếu không bảo đảm mới được xác định là mất khả năng thanh toán.

Dẫn thực tế có những hợp tác xã đã không hoạt động từ nhiều năm nhưng cơ quan thuế, bảo hiểm xã hội vẫn ghi nợ thuế, nợ bảo hiểm xã hội và tiến hành phạt, đại biểu Lê Hữu Trí tán thành với dự thảo khi quy định cơ quan thuế, bảo hiểm xã hội có trách nhiệm nộp đơn yêu cầu áp dụng thủ tục phá sản đối với doanh nghiệp, hợp tác xã.

Song, đại biểu lưu ý, văn bản dưới luật cần quy định cụ thể để tạo thuận lợi trong triển khai.

Đan Thanh