Hoạt động doanh nghiệp cũng như vòng đời sinh - lão - bệnh - tử của con người
Ngày 23/10, góp ý tại tổ về dự án Luật Phá sản sửa đổi, nhiều đại biểu quan tâm đến các quy định liên quan đến thủ tục phá sản doanh nghiệp.
Đại biểu Trần Hoàng Ngân (TPHCM) nêu thực tế mỗi năm, số lượng doanh nghiệp (DN) dừng hoạt động và rút lui khỏi thị trường rất lớn. Năm 2024 có gần 200 nghìn DN tạm ngừng hoạt động, rút lui khỏi thị trường. Còn 9 tháng đầu năm nay, gần 175 nghìn DN rút lui khỏi thị trường, trong đó 22,3 nghìn DN đã hoàn tất thủ tục giải thể.
Tuy nhiên, số liệu thống kê cho thấy, hơn 10 năm qua, chỉ khoảng 1.000 DN, vụ việc được làm thủ tục phá sản.
Đại biểu Trần Hoàng Ngân (đoàn TPHCM)
“Số doanh nghiệp 'chết' được 'chôn cất' rất ít. 'Chết' mà không được 'chôn cất' thì rất khó 'siêu thoát', khó được lên thiên đàng hay đầu thai", đại biểu ví von và cho rằng hệ lụy kéo theo là những tranh chấp giữa các đối tác, giữa các chủ nợ với nhau.
Ông phân tích thêm, từ "phá sản" thường được hiểu theo hướng xấu, nhưng thực tế đây là quá trình bình thường của hoạt động DN cũng như vòng đời sinh - lão - bệnh - tử của con người.
Đại biểu đánh giá cao việc TAND Tối cao bổ sung nhiều quy định liên quan đến việc phục hồi của DN. Luật hiện hành có đề cập nhưng chính sách hỗ trợ cho việc này rất ít. Dự thảo lần này đã bổ sung những điều khoản rất cụ thể.
Đại biểu Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị) cho biết, theo chủ trương của Đảng, nhiệm vụ sửa đổi Luật Phá sản năm 2014 được xác định là bước đi cần thiết để tháo gỡ “điểm nghẽn” thể chế, khơi thông nguồn lực xã hội, bảo đảm môi trường đầu tư kinh doanh thông suốt, hỗ trợ phát triển kinh tế tư nhân và thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong bối cảnh chuyển đổi số và hội nhập quốc tế.
Theo ông Đồng, hơn 10 năm thực thi thực tiễn cho thấy việc giải quyết các vụ việc phá sản còn chậm, hiệu quả thấp, chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn.
Đại biểu Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị)
Quy định về phục hồi hoạt động kinh doanh chưa phù hợp, thiếu thủ tục rút gọn, chưa áp dụng môi trường điện tử, cơ chế quản lý và năng lực của quản tài viên còn hạn chế, quy định về tạm ứng chi phí, xử lý tài sản, giải quyết tranh chấp và thi hành quyết định phá sản còn bất cập.
Ngoài ra, tâm lý xã hội còn nặng định kiến, chưa coi phá sản là một cơ chế thanh lọc tự nhiên trong kinh tế thị trường.
Do đó, việc ban hành Luật Phá sản (sửa đổi) là yêu cầu khách quan, nhằm hoàn thiện thể chế, rút ngắn thời gian thủ tục, nâng cao hiệu quả xử lý tài sản, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên và tạo hành lang pháp lý minh bạch, hiện đại cho sự phát triển kinh tế quốc gia.
Giải quyết nhanh thủ tục phá sản
Phó tổng Thanh tra thường trực Thanh tra Chính phủ Nguyễn Văn Quảng (Đà Nẵng) cho rằng, vấn đề vướng nhất hiện nay là thời gian thực hiện vụ phá sản.
Theo ông Quảng, nếu không áp dụng trình tự, thủ tục đặc biệt thì hiệu quả giải quyết một vụ phá sản không đạt được.
Về bổ sung thủ tục phục hồi với doanh nghiệp, ông Quảng cho rằng cần đánh giá hiệu quả kinh tế và hiệu quả quản lý nhà nước. Bởi những DN đã đến mức độ xem xét thủ tục phá sản, đặt ra vấn đề phục hồi được, có khả năng trả nợ, dù có ý nghĩa song cần quan tâm khả năng thực tế.
Ông Nguyễn Văn Quảng phân tích, một DN đã đến mức các chủ nợ phải yêu cầu phá sản mà lại bàn đến thủ tục cho DN này phục hồi bằng các biện pháp đặc biệt, trong đó có sử dụng ngân sách nhà nước, thì cần đánh giá tính khả thi và hiệu quả kinh tế, cũng như quản lý nhà nước đối với hoạt động này.
Chánh án TAND Tối cao Lê Minh Trí
Chánh án TAND Tối cao Lê Minh Trí cho biết, định hướng khi sửa luật này nhằm mở rộng phạm vi của luật, bổ sung thêm thủ tục phục hồi hoạt động kinh doanh của DN, hợp tác xã. Ngoài ra, mục tiêu lớn nhất hướng đến là giải quyết nhanh thủ tục phá sản.
Nhu cầu phục hồi, kể cả phá sản là rất lớn nhưng việc giải quyết chậm. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến DN mà còn ảnh hưởng đến cả nền kinh tế vì nguồn lực không được khơi thông.
Một trong những nội dung đáng chú ý, dự thảo luật quy định Nhà nước có chính sách hỗ trợ về thuế, tín dụng, lãi suất, đất đai và các biện pháp hỗ trợ khác cho DN, hợp tác xã gặp khó khăn trong kinh doanh thực hiện thủ tục phục hồi, phá sản nhằm tái cơ cấu, khôi phục hoặc chấm dứt hoạt động kinh doanh một cách có trật tự, góp phần cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, lành mạnh hóa nền kinh tế.
Căn cứ vào khả năng cân đối nguồn lực của Nhà nước ở từng thời kỳ, Chính phủ xây dựng cơ chế, chính sách cụ thể để hỗ trợ DN, hợp tác xã trong thủ tục phục hồi, phá sản; ban hành quy định để kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho DN, hợp tác xã.
Đại biểu Hà Sỹ Đồng đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc, xem xét bổ sung vào cuối Điều 2 quy định: “Đối với tổ chức tín dụng, DN bảo hiểm, việc phục hồi, tổ chức lại, giải thể, phá sản được thực hiện theo pháp luật chuyên ngành. Tòa án chỉ thụ lý các vấn đề thuộc thẩm quyền sau khi cơ quan quản lý chuyên ngành xác định kết thúc giai đoạn can thiệp hoặc kiểm soát đặc biệt".
Bởi, tổ chức tín dụng và DN bảo hiểm là các chủ thể hoạt động trong lĩnh vực có tính hệ thống, liên quan trực tiếp đến an toàn tài chính quốc gia và quyền lợi của số lượng lớn người gửi tiền, người được bảo hiểm.
Các lĩnh vực này đã có cơ chế pháp lý riêng về quản lý, kiểm soát, phục hồi, giải thể và phá sản theo Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024 và Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022, trong đó quy định rõ thẩm quyền, trình tự và biện pháp can thiệp của cơ quan quản lý nhà nước.
Việc để tòa án thụ lý khi chưa hoàn tất giai đoạn can thiệp hoặc kiểm soát đặc biệt có thể gây xung đột pháp lý, ảnh hưởng đến quá trình ổn định thị trường tài chính và bảo đảm an sinh xã hội.
Do đó, theo đại biểu Hà Sỹ Đồng, quy định bổ sung trên là cần thiết để xác lập ranh giới thẩm quyền rõ ràng giữa tòa án và cơ quan quản lý chuyên ngành, bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật và nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước trong xử lý phá sản các chủ thể đặc thù.
